Mieczysław Centnerszwer

Mieczysław Centnerszwer

Mieczysław Centnerszwer (ur. 10 lipca 1874 w Warszawie[1], zm. 27 marca 1944 w Warszawie) – polski chemik, profesor Politechniki Ryskiej, Uniwersytetu Łotwy i Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys

Urodził się w Warszawie w rodzinie żydowskiej jako syn Gabriela Centnerszwera (1841–1917) i wnuk Jakuba Centnerszwera (1798–1880). Chemię studiował na Uniwersytecie w Lipsku, gdzie w pracowni Wilhelma Ostwalda w roku 1898 uzyskał doktorat. W latach 1917–1919 był profesorem Politechniki Ryskiej, a w latach 1919–1929 profesorem Uniwersytetu Łotwy w Rydze. W 1932 roku został powołany na stanowisko kierownika Zakładu Chemii Fizycznej Uniwersytetu Warszawskiego. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, doctorem honoris causa Uniwersytetu Łotwy i Uniwersytetu w Madrycie. W 1928 roku odznaczony orderem oficera Akademii Francuskiej[2]. Jako profesor zwyczajny Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie został przeniesiony w stan spoczynku na podstawie art. 24 pragmatyki profesorskiej z dniem 31 sierpnia 1939[3].

Podczas studiów w Lipsku poznał Franciszkę Annę Beck, Niemkę, która przeszła na judaizm. Pobrali się w Berlinie 23 września 1900 roku[1].

W latach 30. mieszkał w domu profesorskim Stowarzyszenia Mieszkaniowego Spółdzielczego Profesorów UW w Warszawie na Sewerynowie.

W 1940 roku w Warszawie formalnie rozwiódł się z żoną. Ona została po stronie aryjskiej, on przeszedł do getta warszawskiego. Tam wykładał fizykę i chemię na Kursach Przysposobienia Sanitarnego Juliusza Zweibauma. Do lipca 1942 roku prowadził kursy chemiczne, przygotowujące wykwalifikowanych farbiarzy. Tuż przed likwidacją getta przeszedł na stronę aryjską i ukrył się w mieszkaniu żony. Zdaniem córki wydał go syn dozorcy. 27 marca 1944 roku w obecności żony został zastrzelony przez gestapo. Pochowano go na cmentarzu Powązkowskim. Żonę, wówczas 70-letnią, wywieziono na roboty do Niemiec.

Dorobek naukowy

Badania naukowe prowadził w zakresie kinetyki reakcji chemicznych, korozji metali, elektrolizy, równowagi w układach wielofazowych. Był autorem i współautorem ponad 100 publikacji naukowych.

Wybrane prace

  • Teoria Jonów (1902)
  • Критическая температура растворов. СПб., 1903
  • Szkice z historii chemii, dziesięć wykładów popularnych (1909)
  • Очерки по истории химии: Популярно-научные лекции. Одесса, 1912
  • Das Radium und Radioaktivität (1913)
  • Практикум по химии. Рига, 1922
  • Практическое введение в физическую химию и электрохимию. Рига, 1922
  • Wykłady z chemii fizycznej (1933)

Patenty

  • Sposób otrzymywania potasowców i wapniowców za pomocą elektrolizy (1932)
  • Ogniwo galwaniczne, względnie akumulator elektryczny (1935)

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 95.
  2. ↑ Aleksandrs Feigmanis: Latvian Jewish intelligentsia victims of the Holocaust, za G. Smirin: Outstanding Jewish personalities in Latvia, Riga, 2003. s. 24.
  3. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 4, s. 235, 31 maja 1939. 
  4. ↑ Ar Triju zvaigžņu ordeni apbalvoto 7. saraksts. periodika.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-28)]., Valdības Vēstnesis, 16.11.1929

Bibliografia

  • Zbigniew Wielogórski. Prof. Mieczysław Centnerszwer, fizykochemik (1874-1944). „Analityka”. 3, s. 70–76, 2013. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Centnerszwer.JPG
Mieczysław Centnerszwer