Mieczysław Ettinger

Mieczysław Ettinger

Mieczysław Ettinger z Ritą Gorgonową podczas jej procesu (1933)
Data i miejsce urodzenia	15 października 1886 Warszawa
Data i miejsce śmierci	30 maja 1947 Kraków
Zawód, zajęcie	adwokat
Odznaczenia

Grób Mieczysława Ettingera i jego żony (oraz lekarza Aleksandra Krausego, podporucznika Sztabu Generalnego Anatola Szyffera i lekarza Aleksandra Tykocinera) na cmentarzu ewangelicko-reformowanym przy ul. Żytniej w Warszawie

Mieczysław Ettinger (ur. 15 października 1886 w Warszawie^[1], zm. 30 maja 1947 w Krakowie) – polski adwokat pochodzenia żydowskiego, syn adwokata Henryka Ettingera.

Życiorys

Urodził się i wychował w Warszawie, był synem adwokata-karnisty Henryka, członka Naczelnej Rady Adwokackiej. Za udział w strajku szkolnym 1905 roku został wydalony z rosyjskiego gimnazjum i zdawał maturę jako ekstern. Studia ukończył na Uniwersytecie w Warszawie.

W latach międzywojennych był adwokatem w Warszawie. Jeszcze przed II wojną światową przeszedł na chrześcijaństwo. Jako obrońca bronił między innymi Rity Gorgonowej, Bejlisa czy też Jana Bispinga w sprawie o zabójstwo Władysława Druckiego Lubeckiego. Był jakiś czas sekretarzem Naczelnej Rady Adwokackiej, w okresie kiedy jej prezesem był Franciszek Paschalski. Był członkiem Trybunału Stanu.

Jedną z pierwszych głośnych spraw, w której wystąpił jako adwokat, była w 1910 roku sprawa Bogdana Jaxa-Ronikiera, oskarżonego o zabójstwo Stanisława Chrzanowskiego, siedemnastoletniego syna Bronisława Chrzanowskiego (ziemianina, właściciela majątku Tuczapy). W sprawie tej obaj Ettingerowie, ojciec i syn, wystąpili razem, z tym że Mieczysław Ettinger jeszcze jako pomocnik adwokacki.

Bronił w Białymstoku działaczy białoruskich związanych z Białoruską Włościańsko-Robotniczą Hromadą. W 1936 roku uczestniczył też jako adwokat w głośnej sprawie sądowej związanej z pogromem Żydów w Przytyku, w którym pierwsza ofiara padła po stronie polskiej. Rezultatem tych zajść był proces w Radomiu przeciwko ich uczestnikom, Polakom i Żydom. Wyroki, które zapadły wobec Polaków w procesie w Radomiu, zostały uznane przez Żydów w Polsce za niskie, wręcz zachęcające do pogromów. Nastąpiły protesty w całym kraju. Rozprawa odwoławcza przed sądem apelacyjnym w Lublinie zgromadziła też adwokatów pochodzenia żydowskiego, między innymi Mieczysława Ettingera.

Jesienią 1939, po zajęciu Warszawy przez Niemców, był jednym z założycieli Żydowskiego Związku Wojskowego, organizacji założonej z inicjatywy oficerów Wojska Polskiego pochodzenia żydowskiego, którzy uniknęli niewoli, oraz reprezentantów Centralnego Komitetu Organizacji Niepodległościowych, nadrzędnej organizacji politycznej reprezentującej premiera Władysława Sikorskiego.

W czasie okupacji niemieckiej pozostał początkowo poza tworzonym gettem, podobnie jak inni przechrzczeni inteligenci żydowscy, których nazywano ironicznie Ronikierami, od nazwiska hrabiego Adama Ronikiera, reprezentanta strony polskiej w Radzie Głównej Opiekuńczej.

Od 1941 roku przebywał w warszawskim getcie, pełniąc funkcję pierwszego rzecznika dyscyplinarnego gminy. Jego kandydaturę zaproponował adwokat, członek Rady, Bolesław Rozensztat. Wywoływała ona opory ze względu na zmianę wyznania. Swoje obowiązki wykonywał bardzo sumiennie. Chrześcijanom w getcie wolno było pracować w sobotę, a święcić niedzielę. Prowadził głośną sprawę Goldsztajna, oskarżonego o łapówkarstwo. Ostatecznie Goldsztajn otrzymał upomnienie.

Mieczysław Ettinger kierował też na terenie getta podziemnym oddziałem Uniwersytetu Warszawskiego i nauczaniem prawa w latach 1941–1942. Miał wielu przyjaciół po stronie aryjskiej. Opuścił getto prawdopodobnie we wrześniu 1942 roku. Jego miejsce rzecznika dyscyplinarnego zajął Nowogrodzki.

Przeżył wojnę. Pod koniec życia pisał pamiętniki, które zaginęły w tajemniczych okolicznościach po jego śmierci. Zmarł w Warszawie. W niektórych opracowaniach pojawia się błędna data śmierci: 1946. Jest pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym przy ulicy Żytniej (kwatera T-2-7)^[2].

Odznaczenia

• Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Gombiński „Moje wspomnienia”
• N N „Pamiętniki Żydów 302/129, w Archiwum ŻIH, tytuł: „Wspomnienia anonimowego policjanta z warszawskiego getta”
• Stanisław Adler „In the Warsaw Ghetto 1940-1943 An Account of a Witness. The Memoirs of Stanisław Adler”.
• Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 38. ISBN 83-90-66296-5.
• Marek Gałęzowski, Ettinger Mieczysław, w: Słownik biograficzny adwokatów polskich, tom III (zmarli w latach 1945–2010), zeszyt 1 (red. Adam Redzik), Warszawa 2018, s. 100–101 (tu data śmierci: 31 maja 1947).

Linki zewnętrzne

• Publikacje Mieczysława Ettingera w serwisie Polona