Mieczysław Haiman

Mieczysław Haiman
Data i miejsce urodzenia31 marca 1888
Złoczów
Data i miejsce śmierci15 stycznia 1949
Chicago
Przyczyna śmiercinowotwór
Zawód, zajęciebibliotekarz polski, dziennikarz polski, archiwista polski
DzieciMaria Teresa, Adam
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Wawrzyn Akademicki

Mieczysław Haiman (ur. 31 marca 1888 w Złoczowie, zm. 15 stycznia 1949 w Chicago) – dziennikarz, pisarz i tłumacz, działacz emigracyjny w USA, kolekcjoner, archiwista, bibliotekarz, pierwszy historyk Polonii amerykańskiej. Organizator i pierwszy kustosz powołanego w 1935 r. Muzeum Polskiego w Ameryce.

Życiorys

Syn oficera armii austriackiej, Wilhelma Franciszka i Zuzanny Franciszki Ziółkowskiej. Ukończył szkołę powszechną we Lwowie. W latach 1908–1913 służył w marynarce austriackiej[1], dotarł m.in. w głąb Chin i do Japonii; nabrał wówczas zamiłowania do podróży. Po powrocie do kraju (do Tarnopola), pod wpływem m.in. opowiadań jednego z reemigrantów wybrał się na stałe do Ameryki wraz z bratem Adamem. W październiku 1913 dotarł do Nowego Jorku, gdzie pracował w składzie żelaza, a następnie w fabryce farb w Paterson. W 1917 otrzymał posadę redaktora w polskim piśmie „Kurier Codzienny” w Bostonie, następnie przeniósł się do Buffalo na podobne stanowisko w piśmie „Polak w Ameryce”, które wkrótce zmieniło nazwę na „Telegram”[1]. W kwietniu 1918 ożenił się z przybyłą z Polski dawną znajomą, nauczycielką Kazimierą Nigbor. Po zapoznaniu się z życiorysem Johna F. Coopera (pierwszego przewodniczącego Komitetu Polsko-Amerykańskiego w Paryżu i przyjaciela Adama Mickiewicza) poświęcił się studiom nad dziejami stosunków polsko-amerykańskich i śladami Polaków w USA. Ok. 1922 zaczął pisać pierwsze szkice do „Rekordu Codziennego”, następnie ogłaszał je w „Dzienniku Związkowym” w Chicago. W 1927 wydał w Buffalo książkę „Z przeszłości polskiej w Ameryce”, zawierającą zbiór wspomnianych szkiców.

Pod pseudonimem „Nie-Tersytet” pisywał wiersze, m.in. „Gwarę polsko-amerykańską”. W 1925 przyjął obywatelstwo amerykańskie, a w 1928 przeniósł się z żoną do Chicago, gdzie rozpoczął pracę w „Dzienniku Zjednoczenia” na stanowisku redaktora działu wiadomości telegraficznych. W 1935 objął stanowisko kustosza nowo utworzonego Muzeum i Archiwum przy Zjednoczeniu Polskim Rzymsko-Katolickim w Ameryce. Ofiarowywał mu swoje zbiory, organizował bogate zasoby muzealne i archiwalne z różnych dziedzin (rękopisy, 12 tysięcy życiorysów działaczy polskich w Ameryce, dokumenty, pamiątki historyczne, księgozbiór). Przy tej instytucji założył Polskie Towarzystwo Historyczno-Muzealne. Staraniem Muzeum i Archiwum był wydawany periodyk „Annals of the Pol. R.C. Union Archives and Museum”. Podczas II wojny światowej przyczynił się do prac Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce i do utworzenia w 1942 Polsko-Amerykańskiej Komisji Historycznej, której został przewodniczącym. Komisja podjęła serię wydawniczą „Polish American Studies”, zasilaną piórem Haimana.

W Chicago rozwinął obfitą i wielostronną działalność naukową i pisarską. Dążył m.in. do dorównania silnie rozbudowanej działalności wydawniczej Niemców amerykańskich. W drobiazgowo dokładny sposób pisał o Polakach w Nowym Jorku, Teksasie, Kalifornii, Pensylwanii, Wirginii, Kentucky, Illinois, w późniejszych czasach w Chicago. Całość tych zagadnień ujął w rozprawie „Polish Post in America 1608–1865” (Chicago 1939) i w szkicach „Polacy wśród pionierów Ameryki” (Chicago 1930). Przedstawił tu również sylwetki kilku Anglików i Amerykanów zaangażowanych pod koniec XVIII w. w sprawy polskie, jak K. Lee, Littlepage, J. Barlow.

Ponadto opisywał wkład Polaków w amerykańskie walki wyzwoleńcze i unifikację państwa: „Poland and the American Revolutionary War” (Chicago 1932) i „Historia udziału Polaków w amerykańskiej wojnie domowej” (Chicago 1928). W dwóch częściach wydał pracę o Kościuszce: „Kościuszko in the American Revolution” (New York 1943) i „Kościuszko, Leader and Exile” (New York 1946). Zamieścił w nich kilkadziesiąt nieznanych dotąd listów Thomasa Jeffersona.

W 1948 wydał w Chicago obszerne dzieło „Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce” poświęcone organizacji, z którą był najbliżej związany. Otrzymał nagrodę literacką Światowego Związku Polaków z Zagranicy.

W związku ze swoją działalnością literacką w 1942 został powołany na członka Gallery of Living Authors i na przewodniczącego Research Commision on Polish Immigration in U.S. W 1946 został zagranicznym członkiem korespondencyjnym PAU. Zmarł na raka w Chicago. Zostawił córkę Marię Teresę i adoptowanego syna Adama.

Odznaczenia

Wybrane publikacje

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 145.
  2. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury ojczystej wśród emigracji”.

Bibliografia

  • Polski Słownik Biograficzny t. 9, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960–1961.
  • Teresa Kaczorowska, Mieczysław Haiman (1888–1949) – działacz i historyk Polonii amerykańskiej; rozprawa doktorska, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, promotor: prof. Izabella Rusinowa; 2007 r.
  • Teresa Kaczorowska, Mieczysław Haiman [1888–1949] – wskrzesiciel dumy Polonii [amerykańskiej], „Studia Polonijne” 25 (2004), s. 127–139.
  • Teresa Kaczorowska, Mieczysław Haiman. Pierwszy historyk Polonii jako żeglarz. Sokół i poeta, „Przegląd Polonijny” 31 (2005), z. 2, s. 5–30.
  • Andrzej Brożek, Haimann Mieczysław [w:] Słownik historyków polskich, red. Maria Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 172–173.
  • Robert Szymczak, The Pioneer Days. Mieczysław Haiman and Polish American Historiography, „Polish American Studies” 50 (1993), no 1, s. 7–21.
  • Korespondencja Władysława Konopczyńskiego z Mieczysławem Haimanem z lat 1931–1947, red. i oprac.Wiesław Bieńkowski, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 44 (1999), s. 425–444.
  • Tadeusz V. Gromada, Haiman and Halecki in light of the Polish Institute of Arts & Sciences of America Archives, „Polish American Studies” 63 (2006), no 2, s. 79–92.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Wawrzyn Akademicki BAR.svg
Baretka: Wawrzyn Akademicki.