Mieczysław Jałowiecki

Mieczysław Jałowiecki
Data i miejsce urodzenia

2 grudnia 1876
Syłgudyszki

Data i miejsce śmierci

10 marca 1962
Beckenham

Delegat Rządu Polskiego w Gdańsku
Okres

od 1919
do 1920

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Mieczysław Pieriejasławski-Jałowiecki (ur. 2 grudnia 1876 w majątku Syłgudyszki na Auksztocie, zm. 10 marca 1962 w Beckenham[1]) – polski ziemianin, agronom, dyplomata, delegat Rządu Polskiego w Gdańsku (1919–1920).

Życiorys

Syn generała Bolesława Jałowieckiego i Anieli z Witkiewiczów (najmłodszej siostry Stanisława Witkiewicza, rodzonej ciotki Witkacego).

Przydomku Perejasławski i tytułu książęcego używał w sposób nieuprawniony, opierając się na fałszywym micie rodzinnym, bowiem rodzina Jałowieckich vel Jełowickich nic nie miała wspólnego z książętami Perejasławskimi, którzy wygaśli w średniowieczu. Sprawę tę definitywnie wyjaśnił Józef Wolff już ponad 120 lat temu.[2]

Żonaty dwukrotnie: 30 czerwca 1910 z Julią Elżbietą Anną z Wańkowiczów – z tego małżeństwa urodził się syn Andrzej (1912–1944) i córka Krystyna Maria (ur. 1914), oraz 5 sierpnia 1922 z Zofią Anielą Marią z Romockich primo voto Wyganowską.

Nauka i studia

Początkowo edukowany był przez domowych nauczycieli. Następnie, od 1885, uczęszczał do szkoły angielskiej, którą zorganizowała dla swoich dzieci kolonia brytyjska w Petersburgu. W 1887 został przyjęty do Liceum Cesarskiego w Petersburgu (ros. Царскосельский лице́й Императорский Александровский лицей), na wydział konsularno-ekonomiczny. Szkołę tę (do której uczęszczał m.in. Aleksander Puszkin) ukończył z odznaczeniem, uzyskując dyplom kandydata nauk ekonomicznych.

Następnie od 1895 studiował na Politechnice w Rydze na wydziale chemicznym i agronomicznym. Uczelnię ukończył z odznaczeniem uzyskując dyplom agronoma. Podczas studiów został przyjęty do polskiej korporacji akademickiej Arkonia. W 1898 odbył półroczną służbę wojskową w Pułku Konnych Grenadierów Gwardii, którą zakończył egzaminem na stopień chorążego. Roczną praktykę zawodową odbył na farmie rolniczej Peterhof pod Rygą, a następnie w Niemczech, w majątku Klein Spiegel (Poźrzadło) na Pomorzu Szczecińskim. Dalsze studia kontynuował na Uniwersytecie w Halle (Saale), a następnie Uniwersytecie w Bonn, gdzie przez kilkanaście miesięcy przygotowywał pracę doktorską z uprawy i melioracji torfów.

Praca zawodowa i społeczna

W latach 1903–1918 był m.in. radcą Ministerstwa Rolnictwa w Petersburgu, konsulem do spraw rolnictwa Rosji w Niemczech, dyrektorem Towarzystwa Akcyjnego Północnego Rosyjskiego Handlu Zewnętrznego, dyrektorem Towarzystwa Rosyjsko-Bałtyckiego, członkiem Wileńskiego Banku Ziemskiego, członkiem Rady Rosyjsko-Angielskiej Izby Handlowej, członkiem Wydziału Żeglugi Morskiej Centralnego Komitetu Przemysłowego w Petersburgu, marszałkiem szlachty powiatu święciańskiego. W czasie I wojny światowej zwolniony z czynnej służby wojskowej, został jednak powołany do służby jako urzędnik cywilny. Służbę w sztabie generalnym Rosji zakończył w randze pułkownika służby sztabowej cywilnej.

W latach 1919-1920 był generalnym delegatem Ministerstwa Aprowizacji oraz przedstawicielem rządu polskiego w Gdańsku[3]. Dzięki działaniom Mieczysława Jałowieckiego liczne tereny i magazyny w różnych częściach gdańskiego portu zostały wykupione przez Polaków i spółki z polskim kapitałem[4]. Tereny wykupione w ramach tych działań na terenie Westerplatte weszły później w skład Wojskowej Składnicy Tranzytowej (Westerplatte).

Był również właścicielem ziemskim w majątkach Syłgudyszki i Otulany na Litwie oraz, w okresie międzywojennym, w majątku Kamień w Wielkopolsce. W czasie II wojny światowej polityk i działacz społeczny na emigracji w Anglii.

Autor wspomnień o swojej pracy w dyplomacji II RP oraz o dziejach ziemiaństwa polskiego. Autor licznych prac na temat gospodarki rolnej. Poliglota; znał w mowie i piśmie oprócz ojczystego język rosyjski, angielski, francuski, niemiecki, litewski i słabiej szwedzki.

Zmarł 10 marca 1962 r. w Beckenham pod Londynem, gdzie został pochowany. Z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego 5 grudnia 2022 roku w Gdańsku odbędą się uroczystości ponownego pochówku na cmentarzu Srebrzysko.

Twórczość

  • Some Facts about Poland By Major Macdonald Jałowiecki, Londyn 1944, Free Europe, s. 20, seria: Free Europe Pamphlet No 6.
  • Ameryka Południowa bez Brazylii, Londyn 1946.
  • Afryka Południowa. Warunki życia i pracy, oprac. Londyn 1946, nakł. Oddział Szkolnictwa Zawodowego Sztabu Głównego, s. 116.
  • Uprawa szczegółowa roślin gospodarskich, Londyn 1946, nakł. Oddział Szkolnictwa Zawodowego Sztabu Głównego s.191.
  • Przewodnik rolniczy angielsko-polski w sześciu częściach, Londyn 1946, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, s. 2,206. Maszynopis powielany – tekst także w języku angielskim.
  • Dawne Wilno i ludzie zapomniani, Londyn 1955, Wydawnictwo Klubu Londyńskiego Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Stefana Batorego, s. 16.
  • Wizerunki dworów polskich, wyd. na emigracji. Zbiór 1500 akwarel autorstwa Mieczysława Jałowieckiego.
  • Wspomnienia, raporty i sprawozdania z Gdańska (1919–1920) wstęp i opracowanie Zbigniewa Machalińskiego, Gdańsk „Marpress” 1995.
  • Na skraju imperium, Warszawa Czytelnik 2000, wybór i układ tekstu Michał Jałowiecki.
  • Gaudeamus – Szkice z lat minionych, Warszawa 2002, Biblioteka Arkonii.
  • Wolne Miasto, Warszawa Czytelnik 2002, wybór i układ tekstu Michał Jałowiecki.
  • Requiem dla ziemiaństwa, Warszawa Czytelnik 2003, wybór i układ tekstu Michał Jałowiecki.
  • Na skraju Imperium i inne wspomnienia, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa, 2014, wybór i układ tekstu Michał Jałowiecki; (tom zawiera pozycje uprzednio wydane: Na skraju imperium, Wolne Miasto, Requiem dla ziemiaństwa)[5].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ "Calendar of the Grants of Probate and Letters of Administration made in the Probate Registries of the High Court of Justice in England". London, 1962, s. 93.
  2. ↑ Józef Wolff, Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa 1895, s. 660.
  3. ↑ Zbigniew Michaliński, Studia Gdańskie 2008. Wizje i rzeczywistość 5, "Mieczysław Jałowiecki – delegat Rządu Polskiego w Gdańsku w latach 1919-1920...", 2008 [dostęp 2022-02-22].
  4. ↑ Polski Hak - 500 lat u ujścia Motławy do Wisły, trojmiasto.pl, 30 maja 2021 [dostęp 2022-02-12] (pol.).
  5. ↑ „Wspomnienia, raporty i sprawozdania z Gdańska (1919–1920)” w opracowaniu Zbigniewa Machalińskiego „Marpress” Gdańsk 1995.
  6. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 18.
  7. ↑ M.P. z 1936 r. nr 299, poz. 529 „za zasługi na polu pracy samorządowej i społecznej”.