Mieczysław Kudelski

Mieczysław Kudelski

Mieczysław Zygmunt Kudelski ps. „Wiktor” (ur. 28 listopada 1899 w Warszawie, zm. 12 lipca 1943 tamże) – porucznik rezerwy artylerii Wojska Polskiego, współorganizator Organizacji Akcji Specjalnych „Osa”.

Życiorys

Urodził się 28 listopada 1899 w Warszawie i był synem Teodora (mechanik) i Tekli z domu Drozdowska. Uczył się od 1910 w rosyjskim II Gimnazjum, ale przerwał naukę w 1915 z powodu choroby. Jego ojciec otrzymał pracę w Berlinie w 1916, więc wyjechał tam razem z rodziną. Kiedy powrócił do Warszawy zaczął od 1917 kontynuować naukę w Gimnazjum Św. Klemensa[1]. Od listopada 1918 służył ochotniczo w Wojsku Polskim, w którym początkowo został przydzielony do 7 pułku artylerii polowej. Uczestnik Wojny polsko–radzieckiej. W 1920 był ranny i przeniesiono go wówczas do baterii zapasowej 1 dywizjonu artylerii konnej. W styczniu 1921 odkomenderowany do Wydziału III b sztabu DOG Warszawa, a w sierpniu tego roku w stopniu kaprala przeniesiony do rezerwy.

Sekretarz Ekspozytury Policji Państwowej w Nowogródku od września 1921, a od lipca 1922 organizator i następnie od grudnia tego roku komendant Milicji Honorowej Pasa Neutralnego między Polską i Litwą. Jako urzędnik w składzie amunicji na Cytadeli pracował od lutego 1923 w Warszawie, a od marca 1924 był kierownikiem wydziału w Głównych Warsztatach Inżynieryjno–Saperskich. Bezrobotny od stycznia 1925, a od maja 1927 urzędnik PCK. Pracował od stycznia 1928 w Magistracie m.st. Warszawa i był tam początkowo sekretarzem Schroniska Miejskiego na Żoliborzu, następnie od listopada 1929 zarządzającym Schroniskami Miejskimi na Zawiszy i Powązkach, a w połowie lat 30. zarządzającym schroniskiem na Annopolu. W okresie lipiec – sierpień 1932 ukończył jednocześnie skrócony kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 września 1932 i 20. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[2]. W 1933 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów artylerii. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 248. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[2].

Dowódca baterii 9 pułku artylerii lekkiej w czasie Kampanii wrześniowej 1939, a następnie zastępca dowódcy szwadronu i oficer do specjalnych zleceń w 4 pułku ułanów. Znalazł się w końcowej fazie kampanii w SGO „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga i 6 października po Bitwie pod Kockiem dostał się do niewoli niemieckiej, a 11 listopada zbiegł z obozu jenieckiego w Radomiu. Zapewne, już od listopada 1939 w konspiracji w SZP-ZWZ.

Trudny do odtworzenia jest szczegółowy przebieg jego służby, bowiem w jedynym zachowanym źródle mówiącym na ten temat[3] dane o, nim wpisano z pomieszanymi datami: „18.V.1939 ZWZ. Polecenie zorganizowania pow. warszawskiego. 11.XII.39 przymusowy wyjazd z Warszawy, do 1.XI.40 współpracował z ZWZ pow. Sochaczew, 5.XI.40 objęcia dowództwa baterii przeciwlotniczej. 1.XII.40 przydział do sztabu bezpieczeństwa KG na stanowisko szefa komisji likwidacyjnej. Od 1.XI.41z-ca szefa bez. KG”. Mało prawdopodobne są zwłaszcza dwie ostatnie informacje, skoro dopiero w listopadzie 1941 powołano komórkę likwidacyjną w Wydziale Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu Oddziału II KG ZWZ, wiadomo również, iż, kto inny - Stefan Ryś - był zastępcą szefa kontrwywiadu i bezpieczeństwa[4]. Był współorganizatorem utworzonej w maju 1942 Organizacji Akcji Specjalnych „Osa”[5], a która stała się w lutym 1943 jednym z Oddziałów Dyspozycyjnych Kedywu KG AK (zmieniono jej kryptonim w następnym miesiącu na „Kosa”).

Pod pseudonimem „Wiktor” był Kudelski II zastępcą komendanta „Osy”–„Kosy”, płk. Józefa Szajewskiego[6]. Kiedy w ramach „Osy” utworzono w grudniu 1942 trzeci poza warszawskim i krakowskim zespół, który miał działać na terenie ziem wcielonych do Rzeszy i na terenie Niemiec, Kudelski również został komendantem tej komórki, a określanej kryptonimami „Kosa”–„Zagra” („zagraniczny” zespół „Kosy”) i „Zagra–Lin” („Zagralin”). Kpt. Bernard Drzyzga został bezpośrednim dowódcą „Kosy”–„Zagra”, a do jej najgłośniejszych akcji należały zamachy bombowe na dworcach kolejowych w Berlinie[7] oraz 12 maja 1943 we Wrocławiu. Po aresztowaniu 5 czerwca 1943 kilkudziesięciu żołnierzy „Kosy” w kościele św. Aleksandra usiłował odtworzyć oddział, ale sam został ujęty 12 lipca tego roku przy rogu ul. Nowogrodzkiej i Kruczej podczas spotkania ze Stanisławem Jasterem. Wkrótce po aresztowaniu został zamordowany w siedzibie Gestapo w Al. Szucha.

Około 1922 był odznaczony Krzyżem Walecznych.

Przypisy

  1. ↑ Egzamin z zakresu szóstej klasy zdał w czasie służby wojskowej w 1919 już jako ekstern w Gimnazjum J. Kołodziejczyka w Warszawie
  2. ↑ a b Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 654.
  3. ↑ Karcie ewidencyjnej z archiwum Kedywu KG AK z 1943
  4. ↑ Pion powołany w KG wiosną 1941
  5. ↑ Autonomiczna organizacja bojowa, podporządkowana bezpośrednio Dowódcy AK i obejmująca zakresem swojego działania całe GG
  6. ↑ Zazwyczaj pisze się o nim jako o szefie sztabu „Osy”–„Kosy”, ale formalna nazwa jego funkcji brzmiała według wspomnianej wyżej ewidencji Kedywu właśnie tak: II zastępca komendanta
  7. ↑ 13 lutego, w kwietniu i 10 maja 1943

Bibliografia

  • Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T. 2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 101-102. ISBN 83-211-0739-7.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.

Media użyte na tej stronie

Mieczysław Kudelski.jpg
Mieczysław Kudelski (1899-1943) – porucznik WP, oficer Armii Krajowej (w szeregach oddziału specjalnego “Osa”-“Kosa 30”, pseudonim “Wiktor“). Aresztowany przez Gestapo w lipcu 1943 i wkrótce później zamordowany.