Mieczysław Proner

Mieczysław Proner
Data i miejsce urodzenia	11 sierpnia 1903 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków, USRR, ZSRR
Przyczyna śmierci	egzekucja
Zawód, zajęcie	botanik, farmaceuta
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	doktor farmacji
Alma Mater	Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Warszawskiego
Uczelnia	Wydział Farmaceutyczny UW
Stanowisko	porucznik Wojska Polskiego
Małżeństwo	Maria Pogonowska
Dzieci	Janina Goldhar
Odznaczenia

Mieczysław Julian Proner (ur. 11 sierpnia 1903 w Warszawie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski farmaceuta i botanik pochodzenia żydowskiego, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Był synem handlowca Maurycego (zm. 1929) i Salomei z Kreuterkraftów (Kraeuterkraftów, zm. 1942). W 1920 ukończył Gimnazjum Handlowe Zgromadzenia Kupców Polskich w Warszawie. Studia rozpoczął na Politechnice Warszawskiej, ale po roku przeniósł się na Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Warszawskiego. W okresie studenckim kierował Sekcją Chemiczną Koła Studentów Uniwersytetu Warszawskiego oraz redagował czasopismo "Towarzystwo Przyjaciół Kaktusa". W 1924 uzyskał dyplom magistra farmacji, dwa lata później, po dalszych studiach we Francji na uniwersytecie w Nancy – dyplom doktora. Podstawą doktoratu była dysertacja Recherches sur quelques méthodes de dosages des halogènes dans les composés organiques, przygotowana pod kierunkiem francuskiego profesora Pasteureau, ogłoszona w 1926 także po polsku na łamach "Rocznika Farmacji" (Nowa metoda oznaczania chlorowców w związkach organicznych).

Po powrocie do kraju został asystentem (potem starszym asystentem) Władysława Mazurkiewicza w Zakładzie Farmakognozji i Botaniki Lekarskiej na Wydziale Farmaceutycznym UW. Kontynuował jednocześnie studia w zakresie fizjologii roślin i botaniki na tejże uczelni. W 1934 rozprawą Studia nad idioblastami u Crassulaceae potwierdził doktorat farmacji na UW. Prowadził zajęcia (ćwiczenia i wykłady) z farmakologii, szczególnie z mikroskopowej analizy sproszkowanych leków roślinnych i ich zafałszowań. W połowie lat 30. był również wykładowcą na kursach dla średniego personelu medycznego. Około 1937 otworzył przewód habilitacyjny, ale wobec trudności w dalszym rozwoju kariery naukowej, czynionych ze względu na jego pochodzenie, w styczniu 1938 przeszedł z pracy na uczelni do przemysłu farmaceutycznego, obejmując kierownictwo laboratorium fabryki "Ap. Kowalski" w Warszawie.

Ogłosił kilkanaście publikacji naukowych z mikrochemii i biochemii roślin lekarskich (po polsku, francusku i niemiecku), m.in. Badania nad melanogenezą liści gruszynki jednostronnej (Pirola secunda L.) (1937), O obecności heptozy w kilku krajowych gatunkach rozchodnika (Sedum L.) (1935), Seriodiagnostyczne drzewo rodowe królestwa roślinnego (1928), Polskie glossy botaniczne w kodeksie Avicenny (1931). Był również autorem kilkuset artykułów popularnonaukowych i recenzji, z czego znaczną część ogłosił na łamach "Wiadomości Farmaceutycznych"; w piśmie tym przez kilkanaście lat kierował działem naukowym. Współpracował z encyklopedią Świat i Życie.

W 1920 jako ochotnik uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W latach 1928–1929 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Sanitarnych Rezerwy, w 1933 mianowany został podporucznikiem. W tym stopniu zmobilizowany w 1939, przydzielony został do Dęblina. 8 września 1939 przedarł się do Warszawy, po czym odebrał rozkaz wyruszenia do Garwolina. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach trafił do niewoli radzieckiej, przebywał w obozie w Szepietówce, następnie w Starobielsku. Zdołał przesłać do rodziny trzy kartki pocztowe, ostatnią ze Starobielska w kwietniu 1940. Wiosną 1940 zamordowany przez NKWD w Charkowie i pochowany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej. Obecnie spoczywa w Piatichatkach na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

W 1938 odznaczony Brązowym Medalem Za Długoletnią Służbę, w 2007 został pośmiertnie awansowany na stopień porucznika.

Z jego najbliższej rodziny śmierć w czasie wojny poniosła matka, zmarła w 1942 w szpitalu w getcie warszawskim, oraz siostra Leokadia Hersztajn (ur. 5 sierpnia 1908), zastrzelona wraz z mężem w tymże getcie. Ocalała natomiast żona Pronera Maria z Asterblumów, która zdecydowała się ukrywać razem z córką po stronie aryjskiej. Maria Pronerowa (ur. 30 października 1897, zm. 15 lipca 2009) była doktorem fizyki i starszym asystentem w Zakładzie Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego u profesora Stefana Pieńkowskiego. Za Mieczysława Pronera wyszła 3 lipca 1927, w czasie wojny przyjęła nazwisko Pogonowska. W 1968 wyjechała wraz z córką do Izraela. Zmarła w wieku niemal 112 lat jako jedna z najstarszych osób na świecie. Córka Pronerów Janina, po mężu Goldhar (ur. 14 stycznia 1929) była docentem bakteriologii na Akademii Medycznej w Warszawie, w Izraelu pracowała jako profesor mikrobiologii lekarskiej na Uniwersytecie Tel Awiwu.

Bibliografia

• Jan Bohdan Gliński, Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej, tom I, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997, s. 338-339 (z fotografią)
• Wojciech Roeske [W.R.], Mieczysław Proner, w: Słownik biologów polskich (redaktor Stanisław Feliksiak), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, s. 434 (tu ze względów cenzuralnych: rok śmierci 1939 z informacją o nieznanych losach po wybuchu wojny)
• Czy wiesz kto to jest? (pod ogólną redakcją Stanisława Łozy), Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa 1938, s. 594
• Anna Maria Wolińska, Maria Pogonowska – świadek wieku, w: "Kombatant. Biuletyn Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych", 2008, nr 4 (207), s. 24-25 (wersja elektroniczna, dostęp: 19 lipca 2009)
• lista ofiar zbrodni katyńskiej awansowanych w listopadzie 2007, s. 202 (dostęp: 19 lipca 2009)
• lista najstarszych żyjących osób na świecie w 2009 (dotyczy żony Mieczysława Pronera, Marii Pogonowskiej; dostęp: 29 lipca 2009)

Linki zewnętrzne

• Publikacje Mieczysława Pronera w bibliotece Polona