Mieczysław Ryś-Trojanowski

Mieczysław Ryś-Trojanowski
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

21 października 1881
Krośniewice, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 1945
KL Mauthausen, III Rzesza

Przebieg służby
Lata służby

1914–1945

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Formacja

Orzełek legionowy.svg Legiony Polskie

Jednostki

5 pp, 35 pp, 9 DP, DOK IX, DOK I

Stanowiska

dowódca pułku, brygady i dywizji piechoty, dowódca okręgu korpusu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Odznaka „Znak Pancerny”
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920-1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Komandor Orderu Orła Białego (Serbia) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Odznaka Oficerska Związków Strzeleckich „Parasol”
Manewry Związku Strzeleckiego, Zakopane, sierpień 1913. Na czele oddziału Mieczysław Ryś-Trojanowski
Mieczysław Ryś-Trojanowski jako oficer Legionów

Mieczysław Ryś-Trojanowski, ps. Ryszard[1] (ur. 21 października 1881 w Krośniewicach, zm. 4 kwietnia 1945 w Mauthausen) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Mieczysław Ryś-Trojanowski urodził się 21 października 1881 w Krośniewicach, w rodzinie Szymona, powstańca styczniowego, i Leonii ze Szlampków. Żonaty z Jadwigą Lipko. Ojciec Janiny Trojanowskiej-Zborowskiej ps. „Nina”. Studiował w Krakowie, gdzie związał się z ruchem niepodległościowym. Uczestnik rewolucji 1905 roku, aresztowany w związku z podejrzeniami o udział w przygotowaniach zamachu na generał-gubernatora warszawskiego. Od 1908 działał w Galicji, w ścisłym kierownictwie Związku Walki Czynnej, organizator organizacji strzeleckich. Znalazł się w grupie 66 strzelców, którzy jako pierwsi zdali egzamin oficerski.

Od początku I wojny światowej brał aktywny udział w czynie zbrojnym służąc w Legionach Polskich. Walczył m.in. w bitwach pod Krzywopłotami, Konarami, Kominkiem, Kostiuchnówką, Kuklami. Od 1 listopada 1916 dowodził w zastępstwie 5 pułkiem piechoty Legionów Polskich, a następnie objął dowództwo tego oddziału.

Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 podzielił los innych oficerów legionowych – był internowany w Beniaminowie, a następnie więziony przez Niemców w obozach w Rastatt, Holzmünden i Werl.

Na początku listopada 1918 z rozkazu generała Śmigły-Rydza objął dowództwo Okręgu Wojskowego w Chełmie i chełmskiego pułku piechoty, który później został przemianowany na 35 pułk piechoty. Na czele tego oddziału walczył na wojnie z bolszewikami. 20 maja 1920 przekazał dowództwo 35 pułku piechoty kapitanowi Wiktorowi Pokrywce, a sam objął dowództwo XVII Brygady Piechoty. 22 maja 1920 został zatwierdzony w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920. 2 września 1920 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 9 Dywizji Piechoty. Dywizją dowodził do końca lipca 1926. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 24. lokatą w korpusie oficerów piechoty oraz przydzielony na ewidencję 22 pułku piechoty w Siedlcach[2].

1 grudnia 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, generała dywizji Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 18. lokatą w korpusie generałów. 31 lipca 1926 Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go dowódcą Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu nad Bugiem. W 1935 został przeniesiony na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. Służbę na stanowisku dowódcy okręgu korpusu pełnił do września 1939.

Po wyznaczeniu w dn. 3 września gen. Czumy na dowódcę Obrony Warszawy, 4 września opuścił stolicę wraz ze sztabem DOK I. Zgodnie z planem mobilizacyjnego rozwinięcia, DOK I miało koordynować działania Armii „Prusy” i Armii „Modlin” w obronie stolicy oraz na linii Wisły od Modlina do Dęblina[3]. Działając na wschód od Warszawy, organizował punkty kontrolne na drogach, wstrzymując i porządkując ewakuację urzędów państwowych, policji i wojska. Uczestniczył w organizowaniu na nowo pododdziałów WP, w tym Armii „Lublin” z żołnierzy znajdujących się w okolicy Mińska Mazowieckiego, Brześcia, Kowla, Szacka i Włodzimierza Wołyńskiego.

Po agresji ZSRR na Polskę przedostał się na Węgry w dniu 20 września. Na Węgrzech uczestniczył w organizowaniu przerzutów polskich żołnierzy przez Jugosławię do Francji. Działając w zorganizowanej grupie kilkunastu polskich oficerów, współpracował z Armią Krajową i Węgierskim Sztabem Generalnym[4]. Wraz z grupą oficerów tego sztabu przygotowywał przewrót mający na celu wywołanie powstania przeciw Niemcom oraz wsparcie planowanej przez AK Akcji „Burza”. Według niemieckiego wywiadu, gen. Trojanowski miał zostać dowódcą artylerii powstańczej[5]. 19 marca 1944, po zajęciu Węgier przez Niemcy, w wyniku zdrady oraz przejęcia dokumentów grupy przez Niemców, aresztowany i umieszczony w obozie koncentracyjnym w Mauthausen, gdzie został zamordowany 4 kwietnia 1945.

Awanse

  • kapitan – 29 września 1914
  • major – 15 czerwca 1915
  • podpułkownik – 1918
  • pułkownik – 22 maja 1920 zatwierdzony ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920, a 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty
  • generał brygady – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 18. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Ryszard Świętek, Lodowa ściana. Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904–1918, Kraków 1998, s. 414.
  2. Rocznik oficerski 1923 s. 111, 188, 395.
  3. Rocznik Warszawski t. V, str. 353 Recenzje.
  4. Ákos Engelmayer, Polscy uchodźcy na Węgrzech (1939–1945).
  5. http://www.hungarianhistory.com/lib/kapronczay/kapronczay2.pdf s. 77.
  6. Dekret Wodza Naczelnego L. 2646 z 28 lutego 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 11 poz. 328)
  7. M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi na polu organizacji wojska, pracy społecznej i utrwalenia polskości na terenie województw wschodnich”.
  8. Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 10 z 15 maja 1928.
  9. Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928. 
  10. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” - zamiast uprzednio nadanego Krzyża Niepodległości (M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31).
  11. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
  12. Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 250)

Bibliografia

  • Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
  • Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159.
  • Henryk Piotr Kosk, Lidia Kosk, Generalicja polska, t. II, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2001, ISBN 83-87103-81-0, OCLC 69534875.

Media użyte na tej stronie

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Orzełek legionowy.svg
Orzełek legionowy
Mieczysław Ryś-Trojanowski.jpg
Mieczyslaw Ryś-Trojanowski (1881-1945) – General of the Polish Army
PL Epolet gen bryg.svg
Naramiennik generała brygady Wojska Polskiego (1919-39).
Mieczyslaw-Rys-Trojanowski.jpg
Mieczysław Ryś-Trojanowski (1881-1945), legionista, generał.
SRB-SHS-YUG Orden Belog Orla Komandir BAR.svg
Baretka: Order Białego Orła – Komandor – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.
Znak oficerski "Parasol".jpg
Znak oficerski "Parasol"
Znak pancerny.svg
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .