Mieczysław Szczepański (cichociemny)

Mieczysław Roman Szczepański

Mieczysław Łebkowski
Mieczysław Łepkowski

Dębina, Strzemię, Mieczysław, Spaniel

Mieczysław Szczepański (ze zbiorów NAC)
kapitan
Data i miejsce urodzenia	21 września 1919 Chełmża
Data i miejsce śmierci	12 kwietnia 1945 Lublin
Przebieg służby
Lata służby	1939–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie II RP, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Armia Krajowa
Jednostki	24 Pułk Artylerii Lekkiej, 3 Pułk Artylerii Lekkiej (3 DP), 1 Brygada Strzelców (PSZ), 1 Pułk Artylerii Lekkiej (PSZ), 77 Pułk Piechoty AK, Inspektorat Lublin AK
Stanowiska	oficer zwiadowczym pułku, dowódca plutonu, instruktor, młodszy oficer baterii, oficer zwiadu dywizjonu, dowódca plutonu, oficer batalionu, p.o. inspektora AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa (kampania wrześniowa)
Odznaczenia

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych cichociemnych, w tym Mieczysława Szczepańskiego

Mieczysław Roman Szczepański vel Mieczysław Łebkowski vel Mieczysław Łepkowski, pseud.: „Dębina”, „Strzemię”, „Mieczysław”, „Spaniel” (ur. 21 września 1919 w Chełmży, zm. 12 kwietnia 1945 w Lublinie) – kapitan artylerii Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, cichociemny.

Życiorys

Urodził się 21 września 1919 w Chełmży w rodzinie naczelnika Urzędu Pocztowego i Telegrafu, Konrada Szczepańskiego (zm. 1942) i Teofili z domu Lewandowskiej (1884–1970). Miał brata Edmunda (ur. 1918) i siostrę Halinę (1921–2016). W młodości był harcerzem. Po ukończeniu Państwowego Gimnazjum Humanistycznego w Chełmży i zdaniu matury w 1937 roku kontynuował naukę w Szkole Podchorążych Artylerii Rezerwy we Włodzimierzu Wołyńskim (1937–1938), a następnie w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu, po ukończeniu której od 13 sierpnia 1939 roku był na praktyce w 24 pułku artylerii lekkiej. Zarówno edukację szkolną z uzyskaniem egzaminu dojrzałości, jak i naukę w obu szkołach podchorążych prowadził wspólnie z bratem Edmundem.

W związku z zagrożeniem wybuchu konfliktu zbrojnego podchorążowie otrzymali skrócenie nauki i w sierpniu 1939 zostali mianowani na stopnie podporucznika. Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej otrzymał przydział do Ośrodka Zapasowego 24 pułku w Przemyślu. Od 6 września walczył nad Sanem, od 12 września na linii Zamość–Kowel, a od 19 września był oficerem zwiadowczym pułku, później – dowódcą plutonu w samodzielnej grupie kpt. Strzeleckiego. Dostał się do niewoli radzieckiej 7 października, jednak został zwolniony 20 października i 7 grudnia przekroczył granicę polsko-węgierską. Był internowany na Węgrzech. W styczniu 1940 roku dotarł do Francji, gdzie został skierowany do Ośrodka Wyszkolenia Oficerów Artylerii w La Roche-sur-Yon, a 4 kwietnia – do 3 pułku artylerii lekkiej na stanowisko instruktora w batalionie szkolnym łączności w Camp de Coëtquidan. W czerwcu 1940 roku ewakuował się do Wielkiej Brytanii (na MS Batory), gdzie od 17 lipca był młodszym oficerem 3 baterii (później 2.) w 1 dywizjonie artylerii lekkiej 1 Brygady Strzelców. Po ukończeniu kilku kursów został w 1941 roku przeniesiony na stanowisko oficera zwiadu dywizjonu w I dywizjonie 1 pułku artylerii lekkiej.

Zgłosił się do służby w kraju. Po przeszkoleniu w zakresie dywersji został zaprzysiężony 23 września 1943 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza i przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzutu dokonano w nocy z 4 na 5 maja 1944 roku w ramach operacji dowodzonej przez kpt. naw. Edwarda Bohdanowicza (zrzut na placówkę „Mewa 1” położoną 15 km na południe od Skalbmierza; wśród skoczków tego zrzutu był m.in. Antoni Nosek). Po aklimatyzacji w majątku w Dalechowicach, dostał w czerwcu 1944 roku przydział do Okręgu Nowogródek AK na stanowisko oficera VII batalionu 77 pułku piechoty AK. Po aresztowaniach przez NKWD próbował nawiązać kontakty organizacyjne w Otwocku i Lublinie. W połowie grudnia został mianowany p.o. inspektora AK Inspektoratu Lublin AK.

Pod przybranym nazwiskiem Łepkowski rozpoczął pracę w Departamencie Statystycznym PKWN. 5 i 12 listopada 1944 roku brał udział w zebraniach, w czasie których rozważano m.in. metody obrony przed terrorem NKWD i ewentualny zamach na Bolesława Bieruta i Edwarda Osóbkę-Morawskiego. Plany te zostały zaniechane. W tym czasie na przełomie listopada i grudnia 1944 widywał się z nim w Lublinie jego brat Edmund (w tym czasie kapitan ludowego Wojska Polskiego, wcześniej porucznik Armii Krajowej, powstaniec warszawski).

9 stycznia 1945 roku został aresztowany przez NKWD i oskarżony o uczestnictwo w przygotowaniach do tych zamachów. Po brutalnym śledztwie został 9 kwietnia 1945 roku skazany na karę śmierci wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w Lublinie pod przewodnictwem sędziego Konstantego Krukowskiego, działającego w trybie doraźnym (pozbawienie możliwości apelacji i odwołań). Trzy dni później, 12 kwietnia Szczepański został zastrzelony na schodach podziemi zamku lubelskiego. Prawdopodobnie został pochowany we wspólnej mogile na cmentarzu przy ul. Unickiej.

Postanowieniem Izby Karnej Sądu Najwyższego z 11 maja 1990 roku został uniewinniony i zrehabilitowany.

Narzeczoną Mieczysława Szczepańskiego była Szkotka, Irene Henderson (para utrzymywała kontakt od 1941 do 1943 w Glasgow). W związku z aresztowaniem i procesem Mieczysława Szczepańskiego w 1945, zagrożony konsekwencjami był jego brat Edmund, który z tego powodu wyemigrował do Argentyny.

Awanse

• kapral podchorąży – 1939 rok
• podporucznik – 1940, ze starszeństwem z dniem 1 września 1939 roku
• porucznik – ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1943 roku
• kapitan – 5 maja 1944 roku.

Odznaczenia pośmiertne

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1981) nr 13339^[1]
• Krzyż Armii Krajowej (1980)
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1992).
• Medal Wojska

Upamiętnienie

Tablica upamiętniająca kapitana Mieczysława Szczepańskiego na grobie jego matki, Teofili Szczepańskiej z domu Lewandowskiej (1884–1970) i jego siostry Haliny Szczepańskiej (1921–2016) na cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu.

Jego losy zostały opisane w książce Józefa Garlińskiego pt. Kiedy brat zabija brata ... Losy żołnierza AK Mieczysława Romana Szczepańskiego (Londyn 1987, Warszawa 1995). Oba wydania sfinansowała Irene Henderson-Thornton.

Jego nazwisko umieszczono na:

• pomniku żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej i cichociemnych odsłoniętym w 1965 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie,
• tablicy poświęconej cichociemnym na kościele św. Jacka w Warszawie,
• tablicy represjonowanych oficerów i absolwentów Szkoły Podoficerów Artylerii w Sali Tradycji Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia im gen. Józefa Bema w Toruniu (odsłoniętej w 1991 roku)
• tablicy poświęconej Szczepańskiemu i pozostałym 10 straconym w tym samym procesie na zamku lubelskim w 50. rocznicę egzekucji (1995),
• tablicy poświęconej Szczepańskiemu w Zespole Szkół Średnich w Chełmży (1995).

Przypisy

Bibliografia

• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 127–129. ISBN 83-902499-0-1.
• Krzysztof A. Tochman: Szczepański Mieczysław. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 47. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2011, s. 445–446. ISBN 8388909887.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 417. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 217.
• Śmierć cichociemnego. W: Piotr Gabryel: Katyń w pół drogi. Warszawa: DSW „Omnibus”, 1989, s. 37-44. ISBN 83-85072-24-1.