Mieczysław Szumański

Mieczysław Leon Ludwik Szumański

Mieczysław Kozarzewski
Biały, Bury, Bystry, Dyrektor, Łaski (?), Wolski, U.P. „Un Polonais”

Mieczysław Szumański, 1924, w randze kapitana
podpułkownik geograf
Data i miejsce urodzenia	4 czerwca 1896 Chomiakówka (rejon tyśmienicki)
Data i miejsce śmierci	29 kwietnia 1973 Lailly-en-Val (Francja)
Przebieg służby
Lata służby	1914–1946
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie, Obóz Polski Walczącej, Armia Krajowa, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj, Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	II Brygada Legionów Polskich, II Korpus Polski w Rosji, Organizacja Werbunkowo-Agitacyjna Korpusów Polskich na Wschodzie w Winnicy, 4 Dywizja Strzelców Polskich (WP na Wschodzie), 6 Pułk Strzelców Polskich, 48 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych, I Oddział Pomiarowy, Armia „Lublin”, Służba Geograficzna Oddziału IV KG AK, Okręg Wrocław „Wschód” WiN
Stanowiska	instruktor i sekcyjny w kompanii narciarskiej (1914/1915), oficer rachunkowy (w II KP), zastępca komendanta rejonu, oficer wywiadowczy i skarbnik (w Organizacji Werbunkowo-Agitacyjnej), adiutant i oficer łącznikowy 2 pułku piechoty, intendent, skarbnik, oficer wywiadowczy, adiutant dowódcy pułku (w 6 psp), dowódca kompanii, p.o. dowódcy baonu (48 pp), szef I Oddziału Pomiarowego (wrzesień 1939), zabezpieczenie kartograficzne (w Armii „Lublin”), członek Rady Naczelnej i szef Wydziału Technicznego (w OPW), szef Służby Geograficznej Oddziału IV KG AK, dowódca zespołu służby geograficznej (w powstaniu warszawskim), kierownik Okręgu Wrocław „Wschód” (w WiN)
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, bitwa pod Laskami i Anielinem, szarża pod Rokitną, bitwa pod Kaniowem, II wojna światowa, kampania wrześniowa, powstanie warszawskie, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Późniejsza praca	kartograf w Institut géographique national (Paryż)
Odznaczenia

Mieczysław Leon Ludwik Szumański vel Mieczysław Kozarzewski, ps. „Biały”, „Bury”, „Bystry”, „Dyrektor”, „Łaski” (?)^[1], „Wolski”, „U.P. «Un Polonais»” (ur. 4 czerwca 1896 w Chomiakówce, powiecie tłumackim, zm. 29 kwietnia 1973 w Lailly-en-Val we Francji) – podpułkownik geograf Wojska Polskiego i Armii Krajowej, szef Służby Geograficznej Oddziału IV Kwatermistrzowskiego Komendy Głównej AK, kawaler Orderu Virtuti Militari, działacz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jana Kantego i Marii z domu Lipsz. Miał siostrę Zofię^[2]. Od 1907 uczył się w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie. Od 1910 roku działał w OMN „Zarzewie”, a od 1911 roku – w 4. Lwowskiej Drużynie Skautowej. Od początku 1913 roku uczył geografii ziem polskich i terenoznawstwa w Tajnej Polskiej Szkole Państwowej. We wrześniu 1913 roku wstąpił do 1. Polskiej Drużyny Strzeleckiej^[3].

Jego późniejsza nauka była przeplatana kampaniami wojennymi:

• od stycznia do kwietnia 1917 roku uczył się na kursie szkoleniowym w Zambrowie
• w 1922 roku przeszedł kurs unitarny dla dowódców kompanii
• w 1923 roku zdał maturę w II Państwowym Gimnazjum w Stanisławowie
• w latach 1923–1925 uczył się na 2-letnim kursie w Oficerskiej Szkole Topografów przy Wojskowym Instytucie Geograficznym^[3].

Legiony

Na początku sierpnia 1914 roku zaciągnął się w Krakowie do IV baonu drużyn strzeleckich Józefa Piłsudskiego. Od 18 sierpnia służył w 2 kompanii III baonu Edwarda Śmigłego-Rydza. 23 października był ranny w bitwie pod Laskami. Leczył się w Krakowie. Od 24 grudnia współorganizował kompanię narciarską dowodzoną przez Mariusza Zaruskiego, był w niej instruktorem i sekcyjnym.

Od 15 marca walczył w 6 kompanii 3 pułku piechoty II Brygady Legionów Polskich. W lecie prawdopodobnie był ranny w czasie bitwy pod Toporowcami, po rekonwalescencji został przeniesiony do kompanijnego plutonu karabinów maszynowych III baonu 2 pułku tejże brygady. Walczył z nią na Bukowinie, w Besarabii i na Wołyniu.

Po kryzysie przysięgowym od lipca 1917 roku służył w Polskim Korpusie Posiłkowym, po połączeniu oddziałów dawnej II Brygady z II Korpusem został w nim oficerem rachunkowym. Walczył w przegranej bitwie pod Kaniowem, po rozproszeniu Korpusu przedostał się do Kijowa, gdzie został aresztowany przez władze ukraińskie i wydany Niemcom. Uciekł z więzienia i zgłosił się do Polskiej Komendy Etapowej w Kijowie, gdzie został skierowany do Organizacji Werbunkowo-Agitacyjnej Korpusów Polskich na Wschodzie w Winnicy, gdzie jako Mieczysław Kozarzewski został zastępcą komendanta rejonu, oficerem wywiadowczym i skarbnikiem. 2 stycznia 1919 roku został skierowany do 4 Dywizji Strzelców Polskich, gdzie został adiutantem i później oficerem łącznikowym 2 pułku piechoty. 16 czerwca via Rumunia wrócił do kraju, gdzie został przydzielony do 6 pułku strzelców polskich na stanowisku kolejno intendenta, skarbnika i oficera wywiadowczego. Jako adiutant dowódcy pułku brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku^[3].

Okres międzywojenny

Jego pułk zmienił nazwę na 48 pułk piechoty Strzelców Kresowych, służył w nim jako adiutant dowódcy do 26 stycznia 1922 roku, a następnie dowodził 5 kompanią II baonu tego pułku. Po ukończeniu kursu topograficznego od 1925 roku został zatrudniony na Wydziale Topograficznym Wojskowego Instytutu Geograficznego, 1 listopada 1928 roku został komendantem Oficerskiej Szkoły Topografów przy tym Instytucie. Od maja 1931 roku pracował jako p.o. szefa Wydziału Kartograficznego, a od początku 1933 roku ponownie został komendantem Oficerskiej Szkoły Topograficznej^[3]. Na tym stanowisku pozostał do marca 1939^[4]

W 1939 roku opublikował, wraz z gen. Tadeuszem Malinowskim, książkę pt. 2 Pułk Legionów Polskich, I, Karpaty (wyd. przez Koło 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich).

II wojna światowa

W czasie kampanii wrześniowej Szumański był szefem I Oddziału Pomiarowego, z którym 4 września opuścił Warszawę, udając się do Lublina, gdzie zabezpieczał pod względem kartograficznym sztab Armii „Lublin”. Po rozproszeniu jego oddziałów przez radzieckie bombardowania przekroczył z małą grupą żołnierzy granicę polsko-węgierską i został internowany w obozie karnym Nagykanizsa na Węgrzech. Zbiegł z tego obozu 4 sierpnia 1941 roku i wrócił do Polski^[3].

W Polsce zorganizował dwie drukarnie (w maju i czerwcu 1942 roku). Przystąpił do Obozu Polski Walczącej, był w jego Radzie Naczelnej i kierował jego Wydziałem Technicznym. W II połowie tego roku został oddelegowany do Armii Krajowej, gdzie od początku 1943 roku objął stanowisko szefa Służby Geograficznej (kryptonim „Schronisko”) Oddziału IV Kwatermistrzowskiego Komendy Głównej AK^[5][6]. Odpowiadał za zabezpieczenie geograficzne AK. Zorganizował pracę „Schroniska”, w lipcu 1944 roku działały 3 drukarnie map i 8 składów. Nadzorował również prowadzenie wywiadu topograficznego węzłów kolejowych i innych konstrukcji inżynierskich, w tym niemieckich poligonów i obozów^[2]. Do najciekawszych zadań Służby Geograficznej KG AK pod kierunkiem Szumańskiego było wykonanie wiosną 1943 roku uaktualnionej mapy Warszawy w skali 1:25 000 z zaznaczonymi obiektami niemieckimi i zniszczonymi budynkami^[7].

W Powstaniu Warszawskim dowodził jednym z 2 zespołów służby geograficznej, zaopatrujących w mapy walczące oddziały. Był ranny podczas walk. Po upadku powstania był więziony w Stalagu 344 Lamsdorf, a następnie w Oflagu II C Woldenberg, skąd był ewakuowany w tzw. kolumnie „Wschód” i uwolniony 30 stycznia 1945 roku przez Armię Czerwoną^[2].

Podziemie niepodległościowe

Po powrocie do kraju uczestniczył w lipcu 1945 roku w odprawie oficerów uwolnionych z Oflagu II C Woldenberg. Na polecenie delegata Sił Zbrojnych na Kraj Jana Rzepeckiego rozpoczął organizację struktur DSZ na Śląsku. Po rozwiązaniu DSZ i utworzeniu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość został szefem Okręgu Wrocław „Wschód” WiN. Po rozbiciu kolejnych dolnośląskich struktur WiN przez Urząd Bezpieczeństwa, Szumański rozwiązał w lipcu 1946 roku podległe mu struktury, po uzyskaniu akceptacji Zarządu Głównego WiN. Prawdopodobnie we wrześniu 1946 przedostał się zagranicę^[2].

Emigracja

W czerwcu 1947 roku dotarł do Francji i zamieszkał pod Paryżem. Podjął współpracę z Zagraniczną Delegaturą WiN, jednak wkrótce wycofał się z działalności politycznej. Od lipca 1949 roku pracował we francuskim Institut Géographique National, gdzie zajmował się mapami Europy Wschodniej. Pracował tam do 1965 roku. Był działaczem wielu organizacji kombatanckich i polonijnych, w latach 1963–1967 napisał Wspomnienia z początku skautingu we Lwowie z lat 1910–1914, przekazał wiele relacji ze swojej służby^[8]. Jego obszerna relacja o losach Wojskowego Instytutu Geograficznego do września 1939 roku przechowywana jest w Bibliotece Polskiej w Paryżu^[2].

Został pochowany na cmentarzu w Triguères^[2].

W 1923 roku ożenił się z Brytyjką Marią Robinson. W 1924 roku urodził im się syn, Jerzy, urbanista, żołnierz AK (ps. „Wig”), uczestnik powstania warszawskiego walczący w pułku „Baszta”, członek WiN^[2].

Awanse

• kapral – 18 sierpnia 1914 roku
• sierżant – 1915
• chorąży – 1 marca 1918 roku
• podporucznik – 1919
• porucznik – 19 stycznia 1921 roku, ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku
• kapitan – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1563. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[9]
• major – 27 stycznia 1930 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 3. lokatą w korpusie oficerów geografów^[10]
• podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 1. lokatą w korpusie oficerów geografów^[11]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931)^[12]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1938)
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (19 lutego 1931)^[13]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Médaille commémorative de la guerre 1914–1918 (Francja)^[2]

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Szumański Mieczysław Leon Ludwik. W: Marek Gałęzowski: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk – Polska Akademia Umiejętności – Instytut Historii PAN, 2013, s. 318–321. ISBN 978-83-63352-24-0.
• Bogusław Krassowski. Z działalności kartografów w okupacyjnej Warszawie. „Rocznik Warszawski”. 16, s. 283–308, 1981. ISSN 0080-360X. [dostęp 2015-07-18]. 
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.