Miedniki Królewskie

Miedniki

Zamek w Miednikach
Państwo	Litwa
Okręg	wileński
Rejon	wileński
Populacja (2001) • liczba ludności	508
Kod pocztowy	LT-13019
Położenie na mapie Litwy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Miedniki
54°32′20″N 25°39′00″E/54,538889 25,650000
Portal Litwa, Łotwa i Estonia

Miedniki Królewskie (lit. Medininkai) – wieś na Litwie, w okręgu wileńskim, w rejonie wileńskim, siedziba gminy Miedniki, na drodze Wilno – Mińsk, przy granicy z Białorusią. W sąsiedztwie miejscowości znajdują się 2 z najwyższych wzgórz na Litwie – Józefowa Góra (lit. Juozapinės kalnas) o wysokości 292,7 m n.p.m. i Wysoka Góra (lit. Aukštàsis kálnas) 293,84 m n.p.m.

Historia

Miejscowość znajduje się po polskiej stronie linii Focha, co sprawiło że przed 1939 rokiem należała do II Rzeczypospolitej.

Większa część mieszkańców jest pochodzenia polskiego. 6 marca 1944 AK rozbroiło tu posterunek policji litewskiej, a w lipcu 1944 istniał tu sowiecki obóz dla żołnierzy AK. Po wojnie miejscowość znalazła się poza granicami Polski.

Zamek

W Miednikach w czasach księcia Olgierda istniała drewniana warownia, która po raz pierwszy była wzmiankowana w 1385 roku w związku z najazdem Krzyżaków i jej zniszczeniem^[1]. Po odbudowie drewniana warownia została ponownie zniszczona w 1402 roku podczas najazdu Krzyżaków i ich sojusznika litewskiego księcia Świdrygiełłę^[2][3], który wystąpił przeciwko Witoldowi Kiejstutowiczowi po mianowaniu go przez Władysława Jagiełłę najwyższym księciem na Litwie.

Murowany zamek w Miednikach został zbudowany w pierwszej połowie XV wieku^[3] przypuszczalnie z inicjatywy księcia Witolda Kiejstutowicza. Zamek miał kształt nieregularnego czworoboku o wymiarach 129 × 161 × 128 × 148 m. W narożu zbudowano czworoboczną główną wieżę mieszkalną o wysokości ok. 23 metrów, natomiast druga mniejsza wieża przylegała w połowie murów na zewnątrz od południa, a trzecia mniejsza wieża z bramą od wschodu. Zamek miał główną bramę od zachodu koło wieży mieszkalnej i 3 dodatkowe bramy z każdej z pozostałych stron. Od północy i zachodu zamek chroniły bagna połączone z podwójnymi fosami o szerokości 20 metrów, między którymi istniał drewniany parkan. Był to jeden z ulubionych zamków króla Kazimierza Jagiellończyka oraz jego synów, którzy przebywali w nim ze swoim opiekunem Janem Długoszem^[3]. Na zamku mieszkał też syn króla święty Kazimierz, późniejszy patron Litwy, po którego śmierci w 1484 roku przewieziono jego ciało z Grodna na zamek w Miednikach, gdzie przez kilka lat oczekiwało na przeniesienie do specjalnej kaplicy w Wilnie^[3][4]. W 1517 roku poseł cesarski Siegmund von Herberstein wzmiankował, że zamek był w ruinie, przypuszczalnie po zdewastowaniu go podczas wojny z Moskwą^[3]. W XVI wieku dobra Miedniki posiadali Gasztołdowie, a następnie Ogińscy i Grabowscy. Kolejne zniszczenia zamkowi przyniosła w 1655 roku wojna polsko-moskiewska i wyprawa napoleońska w 1812 roku, podczas której spłonęła drewniana zabudowa dziedzińca^[3]. Od XIX wieku do II wojny światowej zamek i okoliczne dobra były własnością Drohojowskich.

W lipcu 1944 roku w obrębie murów zamkowych Sowieci więzili około 6 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej, rozbrojonych po operacji "Ostra Brama", podczas której oddziały Armii Krajowej walczyły przeciwko Niemcom o wyzwollenie Wilna^[3]. W dniu 27 lipca 1944 roku żołnierze Armii Krajowej zostali przeprowadzeni z zamku do stacji kolejowej Kiena, skąd następnego dnia wywieziono ich do niewolniczej pracy do Riazania i Kaługi^[3]. Wydarzenia te upamiętnia krzyż na zamkowym dziedzińcu^[3]. Po 1945 roku teren zamku był użytkowany przez sowiecki kołchoz.

W latach 1961-1973 obiekt był konserwowany, a w latach 90. XX wieku i na początku XXI wieku podjęto w nim częściowe prace rekonstrukcyjne. W latach 2006-2012 konserwatorzy litewscy odbudowali basztę^[3]. Od 2004 roku zamkiem zarządza Trockie Muzeum Historyczne.

Kościół pw. Trójcy Świętej i św. Kazimierza

Kościół w Miednikach był jednym z pierwszych siedmiu kościołów założonych przez króla Władysława Jagiełłę tuż po chrzcie Litwy w latach 1387-1388. Osadzeni tu przez króla zakonnicy augustianie administrowali parafią przez 400 lat do 1831 roku, gdy rosyjscy zaborcy po Powstaniu listopadowym zlikwidowali parafię^[4]. Przez następne stulecie nie było tu kościoła i nową świątynię zbudowano dopiero ze składek mieszkańców Miednik w latach 30. XX wieku^[4]. W kościele znajdują się cenne barokowe organy z końca XVIII wieku. Obok świątyni zbudowano drewnianą dzwonnicę^[4].

Zbrodnia na przejściu granicznym w 1991 roku

W Miednikach, tuż po oderwaniu się Litwy od ZSRR, w nocy z 31 lipca na 1 sierpnia 1991 roku doszło do tragedii, w której zginęli funkcjonariusze litewscy. Litewski posterunek graniczny został zaatakowany przez OMON. Zamordowani zostali Mindaugas Balavakas, Algimantas Juozakas, Juozas Janonis, Algirdas Kazlauskas, Antanas Musteikis, Stanislovas Orlavičius. Ričardas Rabavičius od ran postrzałowych w głowę zmarł w szpitalu 2 sierpnia. Lekarzom udało się uratować jedynie ciężko rannego celnika Tomasa Šernasa. Śledztwo wskazało, że była to forma egzekucji, a przed śmiercią ofiary były torturowane^[5].

W sprawie zbrodni miednickiej skazany został były OMON-owiec Konstantin Michajłow (otrzymał dożywocie za zbrodnie przeciwko ludzkości), jak również zaocznie – byli OMON-owcy Andriej Łaktionow, Czesław Młynnik i Aleksandr Ryżow.

Demografia

Miejscowość jest położona na wschód od linii Focha, w obszarze zwartego osadnictwa polskiego.

Galeria

• 

  Pozostałości Zamku Miednickiego w XIX w. wg Napoleona Ordy

• 

  Zamek Miednicki – rok 2010

• 

  Zamek Miednicki po rekonstrukcji

• 

  Ekspozycja na zamku

• 

  Pomnik siedmiu litewskich celników, zabitych 31 lipca 1991 w Miednikach przez OMON

• 

  Kościół Trójcy Świętej i św. Kazimierza

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia Zamku Miednickiego
• Miedniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 329 .