Miedzianka (góra)

Miedzianka
Wapienne skały na szczycie
Państwo	Polska
Pasmo	Pasmo Chęcińskie, Góry Świętokrzyskie
Wysokość	354 m n.p.m.
Położenie na mapie gminy Piekoszów Miedzianka
Położenie na mapie Polski Miedzianka
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Miedzianka
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Miedzianka
50°50′50″N 20°21′32″E/50,847222 20,358889

Miedzianka (354 m n.p.m.) – szczyt w Górach Świętokrzyskich, zachodni kraniec Grzbietu Chęcińskiego. Nazwany od występującej tam rudy miedzi ma zbocza podziurawione licznymi szybami.

Historia

Dzięki złożom pierwsza wzmianka o Miedziance pochodzi z XV wieku. Za czasów Króla Zygmunta III Wazy rozpoczęto wydobycie na szeroką skalę. Z tego okresu pochodzi pierwszy polski kodeks górniczy opracowany przez żupnika chęcińskiego Jana Płaza. W XVIII wieku w Miedziance drążyli również górnicy z Węgier i Niemiec. W następnym wieku próbowano jeszcze ocenić złoża, ale wszelkie działania przerwała kampania napoleońska. Również próby wznowienia eksploatacji w 1817 roku, zainicjowane przez Stanisława Staszica, spełzły na niczym.

Na bogate złoża wysokoprocentowej rudy miedzi trafili w roku 1902 bracia Stanisław i Bolesław Łaszczyńscy. Stanisław zastosował po raz pierwszy opracowaną przez siebie elektrolityczną metodę otrzymywania miedzi. Po wybuchu I wojny światowej kopalnie przejęli Austriacy, którzy intensywną eksploatacją przyczynili się do prawie całkowitego wyczerpania złoża. Po I wojnie światowej prowadzono jeszcze próby wznowienia działalności kopalni, ale ilość rudy nie wystarczała na pokrycie kosztów eksploatacji. Bezowocne poszukiwania rudy miedzi prowadzono jeszcze w latach 1949–1954.

Ochrona przyrody

Od roku 1958 całe wzniesienie objęto ochroną prawną przez ustanowienie na jego terenie rezerwatu przyrody Góra Miedzianka. Dzięki temu chronione są nie tylko powierzchniowe formy skale, roślinność i zwierzęta, ale również ślady prac górniczych z dawnych wieków, oraz zjawiska krasowe. Wzniesienie kryje w sobie około 4 km korytarzy górniczych i 10 jaskiń. Można je zwiedzać po uzyskaniu zezwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Kielcach.

Turystyka

Z Miedzianki rozciąga się rozległa panorama. W pogodne dni możemy ujrzeć odległe o 40 km Łysogóry, a przy bardzo dobrej widzialności nawet Tatry oddalone o ponad 180 km^[1]. Od północy horyzont tworzy Pasmo Oblęgorskie, u którego stóp ściele się padół strawczyński z widocznymi kościołami w Chełmcach i Piekoszowie, od zachodu widać Zajączków (w większej części zasłonięty drzewami) i Pasmo Przedborsko-Małogoskie, od południa, pod nami wieś Miedzianka, wyżej na horyzoncie łagodne szczyty Grząbów Bolmińskich, a od południowego wschodu – Dolina Chęcińska zwieńczona sylwetą gotyckiego zamku w Chęcinach. Tuż na lewo, ale znacznie bliżej widać pozostałości po dawnych górach, które w wyniku eksploatacji wapienia przestały istnieć (Ołowianka, Kozi Grzbiet, Gajasowa i Sowy). Współcześnie wydobycie wapieni prowadzi się w kamieniołomie Ostrówka, na wschód od Miedzianki.

Przez szczyt przechodzi żółty szlak turystyczny z Wiernej Rzeki do Chęcin.

Atrakcje turystyczne

• Muzeum Górnictwa Kruszcowego
• Jaskinia Nowa na Miedziance (północno-zachodnie zbocze góry)
• Schronisko Zachodnie na Miedziance (ścianka skalna na zachodnim zboczu)
• Schronisko Zakryte (zachodnie zbocze)
• Jaskinia Południowa na Miedziance (południowe zbocze góry)
• Schronisko Dwutorowe na Miedziance (pod zachodnim szczytem góry)
• Jaskinia Hematytowa (dolna część południowego zbocza)
• Schronisko z Mostem Skalnym (południowo-wschodnie zbocze góry)
• Jaskinia Psia (wschodnie zbocze)
• Jaskinia w Sztolni Zofia na Miedziance (zachodnie zbocze)
• Jaskinia w Sztolni Teresa na Miedziance (wschodnie zbocze)

Miedzianka w literaturze

Miedzianka została uwieczniona również w literaturze. Dawna kopalnia posłużyła urodzonemu w 1925 roku w Kielcach pisarzowi Edmundowi Niziurskiemu za tło do powieści dla młodzieży pt. Księga Urwisów. Na jej podstawie w 1954 roku został zrealizowany film Tajemnica dzikiego szybu. Zdjęcia kręcono w miejscu dawnych prac wydobywczych na Miedziance oraz na terenie Szkoły Podstawowej w Zajączkowie.

Przypisy