Miejska Rada Narodowa w Poznaniu (1945–1990)

Miejska Rada Narodowa w Poznaniu

Państwo	Polska
Województwo	Województwo poznańskie
Powiat
Miejsce	Poznań

Miejska Rada Narodowa w Poznaniu (także Miejska Rada Narodowa stołecznego miasta Poznania) – rada narodowa powstała 26 marca 1945 i funkcjonująca do 1990 w Poznaniu.

Kadencja (1945–1950)

• przewodniczący: Zygmunt Piękniewski^[a][1] (PPR) (rezygn. 1 października 1945), Franciszek Kowalewski (PPS) (8 listopada 1945-8 kwietnia 1948^[2]), Edward Stokowski (PPS) (od 5 maja 1948)
  • wiceprzewodniczący: Jan Sulczyński (Stronnictwo Demokratyczne) (rezygn. 5 grudnia 1949), Stefan Marzec^[3]
• Prezydium: Michał Cuprych (Okręgowa Komisja Związków Zawodowych)^[4], Czesław Bartczak^[5], Czesław Grajek (PPS)^[6], Bogusław Seydlitz (PPS)^[7], Zygmunt Wolniewicz^[8], Stanisław Piotrowicz^[9], Zygmunt Piękniewski (PPR)^[10], Maksymilian Bartz^[11], Józef Marchewczyk^[12], Bogdan Grzybowski^[13]

Miejska Rada Narodowa została założona 26 marca 1945 i składała się z 58 radnych. 3 lipca 1945 liczba radnych została powiększona do 72^[14], a w 1946 do 80.

Podziału mandatów dokonał tymczasowy prezydent miasta Feliks Maciejewski. Mandaty przyznawane organizacjom społecznym wielokrotnie ulegały zmianom wynikającym z łączenia się tych organizacji lub zrzeczenia się mandatu i przyznania go innemu stowarzyszeniu.

Pierwsze posiedzenie odbyła 20 marca 1945. Ogółem odbyło się 99 posiedzeń: 1945 (16), 1946 (19), 1947 (18), 1948 (16), 1949 (19), 1950 (11), jednak z uwagi na rozłożenie drugiego posiedzenia na dwa dni (12 i 16 kwietnia 1945) przyjęto że w kadencji 1945-1950 odbyło się 100 posiedzeń Rady. Posiedzenia odbywały się siedzibie Zarządu Miasta (ul. Matejki 49), a od 25 maja 1945 w Sali Królewskiej Ratusza, od 6 października 1949 w Nowym Ratuszu (przy ul. Czerwonej Armii). Kworum ustalone zostało na niskim poziomie 1/3, co miało znaczenie przy wysokiej absencji radnych (frekwencja 52–97%) lub opuszczania obrad przed ich zakończeniem.

Działalność Rady: wybór prezydenta miasta Feliksa Maciejewskiego (PPR) i wiceprezydentów (11 kwietnia 1945), wybór prezydenta Stanisława Sroki (16 lipca 1945), wybór prezydenta Leona Murzynowskiego (11 grudnia 1948) oraz prezydenta Franciszka Frąckowiaka (1950), potępienie organizacji Wolność i Niepodległość (29 września 1947), włączenie się w "Akcję O" (zrzeczenie się diet na stałe, 28 lipca 1949), działalność w zakresie przeprowadzenia reformy rolnej, nacjonalizacji przemysłu, odbudowy zniszczeń po wojnie, reaktywacja szkolnictwa, nazewnictwo ulic.

Lista radnych

Radni Michał Cuprych, Franciszek Danielak, Roman Dziubiński, Józef Kukurenda, Dionizy Madajewski, Alfons Mielcarek, Antoni Paszkowiak i Józef Pietrzak posiadali mandaty radnych Miejskiej Rady Narodowej przez całą kadencję.

Kadencja (1950–1954)

• przewodniczący: Franciszek Frąckowiak
  • wiceprzewodniczący: Witold Przewoźny^[17], Stefan Marzec^[18]
• sekretarz: Zygmunt Wolniewicz^[19]

W związku z wejściem w życie Ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. z 1950 r. nr 14, poz. 130) Miejska Rada Narodowa przejęła zadania z zakresu administracji samorządowej. Urzędy zostały zastąpione nowymi (np. funkcję prezydenta miasta pełnił odtąd Przewodniczący Prezydium MRN). Aby wprowadzić przepisy w życie, 3 czerwca 1950, po setnym posiedzeniu MRN, na uroczystej sesji w auli Uniwersytetu Poznańskiego przyjęte zostały sprawozdania z pracy Rady Narodowej w okresie 1945-1950, a następnie posiedzenie Rady które określiło obecnym zasadę funkcjonowania nowego porządku organizacyjnego. Delegatem Komsomołu na to posiedzenie był Smirnow, a z ramienia Wojewódzkiej Rady Narodowej z referatem wystąpił jej Przewodniczący Włodzimierz Migoń; sesji przewodniczył Czesław Bartczak, a sekretarzem został Aleksander Rozmiarek. W tajnym głosowaniu wybrane zostało Prezydium MRN, które rozpoczęło pracę od 6 czerwca 1950.

Kadencja (1954–1957)

• przewodniczący: Franciszek Frąckowiak
  • wiceprzewodniczący^[20]: Zygmunt Wolniewicz, Stefan Marzec, Władysław Rybski (dołączył, następnie zastąpiony), Edward Bliński (za Wł. Rybskiego)
• sekretarz: Czesław Adamski
• Prezydium: Edmund Krzymień, Czesław Kołodziejczak, Czesław Lesiński, Alojzy Łuczak, Dionizy Madajewski, Leon Stajkowski, Franciszek Szalek, Zdzisław Walczak, Stanisław Biczysko^[21], Halina Latowska^[22], Henryk Nowak^[23], Stanisław Piasecki^[24], Zygmunt Stańko^[25]

W 1954 na skutek uchwalenia nowej ordynacji wyborczej wybory do rad narodowych miałby być powszechne, równe, bezpośrednie i tajne. Wybory odbyły się 5 grudnia 1954. W skład Rady weszło 149 radnych. Podczas tej kadencji Rady liczbę wiceprzewodniczących zwiększono z 2 do 3.

Jednocześnie na podstawie uchwały Prezydium Rządu z 7 października 1954 została zatwierdzona uchwała WRN o podziale Poznania na dzielnice i utworzeniu Dzielnicowych Rad Narodowych (wybory 5 grudnia 1954; działały od 1 stycznia 1955).

Kadencja (1957–1961)

• przewodniczący: Franciszek Frąckowiak
  • wiceprzewodniczący: Edmund Krzymień, Stefan Marzec
• sekretarz: Czesław Adamski
• Prezydium: Edward Hałas, Jan Nalepka, Dobromir Osiński, Wacław Piaskowski

Rada liczyła 80 radnych. Na podstawie Dekretu Rady Państwa z dnia 31 grudnia 1956 r. o wyłączeniu z województw miast Krakowa, Poznania i Wrocławia oraz nadaniu Miejskim Radom Narodowym tych miast uprawnień wojewódzkich rad narodowych, od 1 stycznia 1957 Poznań pozostawał poza granicami województwa, jednocześnie zyskał rangę jednostki podziału administracyjnego szczebla wojewódzkiego. Rada Narodowa posiadała kompetencje władz wojewódzkich.

Lista radnych

Kadencja (1961–1965)

• przewodniczący: Jerzy Kusiak
  • wiceprzewodniczący: Dionizy Balasiewicz^[26], Władysława Klawiter, Zbigniew Rudnicki, Henryk Kędziora^[27]
• sekretarz: Czesław Adamski
• Prezydium: Bolesław Drogomirecki, Czesław Kołodziejczak, Jerzy Łangowski, Wacław Piaskowski

Kadencja (1965–1969)

• przewodniczący: Jerzy Kusiak
  • wiceprzewodniczący: Henryk Kędziora, Władysława Klawiter, Zbigniew Rudnicki, Jerzy Łangowski (od 23 grudnia 1965)^[28]
• sekretarz: Czesław Adamski
• Prezydium: Franciszek Kosmowski, Wacław Piaskowski, Maria Roszczak

Rada zainaugurowała działalność 11 czerwca 1965 w sali Odrodzenia Ratusza. Podczas tej kadencji Rady liczbę wiceprzewodniczących, za zgodą prezesa Rady Ministrów, zwiększono z 3 do 4.

Kadencja (1969–1973)

• przewodniczący: Jerzy Kusiak (do 2 lipca 1970)^[29], Stanisław Cozaś (od 5 września 1970)
  • wiceprzewodniczący: Henryk Kędziora, Zbigniew Rudnicki, Jerzy Łangowski
• sekretarz: Józef Świtaj
• Prezydium: Wiktor Kozłowski, Stanisław Królikowski, Maria Roszczak, Danuta Wawrzyńczyk-Szplit

Była to ostatnia kadencja podczas której przewodniczący Prezydium pełnił obowiązki prezydenta Poznania. Przeprowadzona w 1973 reforma rozdzielała funkcje prawodawcze (Rada Narodowa) od wykonawczych (prezydent miasta).

Lista radnych

Kadencja (1973–1975)

• przewodniczący: Alfred Kowalski
  • wiceprzewodniczący: Tadeusz Witold Młyńczak, Maria Dziewolska, Bogdan Tynecki
• Prezydium: Stanisław Andrzejewski, Jan Filipiak, Stanisław Konieczny, Stanisław Mytko, Maria Roszczak, Kazimierz Wieczorowski, Ryszard Witkowski

Wybory odbyły się 9 grudnia 1973. Rada liczyła 120 członków, którzy uczestniczyli w 8 sesjach Rady. Od 1 stycznia 1975 Radzie Miasta podporządkowany został powiat poznański.

Z uwagi na zmianę przepisów Rada działała w skróconej kadencji.

Lista radnych

Kadencja (1975–1977)

• przewodniczący: Józef Świtaj (PZPR)
  • wiceprzewodniczący: Józef Cichowlas, Stanisław Antczak, Maria Chróścińska

1 czerwca 1975 weszły w życie przepisy Ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa i o zmianie Ustawy o Radach Narodowych. Zlikwidowany został podział miasta na dzielnice i Dzielnicowe Rady Narodowe. Od 1 czerwca radnymi zostało 359 członków byłych Dzielnicowych Rad Narodowych. Miejska Rada Narodowa w Poznaniu przejęła funkcje terenowego organu władzy państwowej w Poznaniu. Wielu radnych Rady Narodowej zostało radnymi Wojewódzkiej Rady Narodowej

Inauguracja prac odbyła się 7 czerwca 1975 w Sali Wielkiej Pałacu Kultury. I sekretarz KW PZPR Jerzy Zasada przedstawił kandydatów do Prezydium Rady, których radni przyjęli z aprobatą. Rada odbyła 11 sesji na których zostały przyjęte 44 uchwały. Prezydium Rady odbyło 35 posiedzeń poświęconych 84 zagadnieniom. Działalność Rady: uwzględnienie w Planie Społeczno-Gospodarczym Rozwoju Poznania wodociągu na Podolany (1977), wniosek o przydzielenie dla Poznania 10 pawilonów handlowych, prace remontowe w budynkach miejskich^[30], realizacja budów Trasy Katowickiej oraz zachodniego odcinka trasy E-8^[31], modernizacje ul. Czerwonej Armii, Garbary, Solnej, Obornickiej, Dzierżyńskiego, przygotowania gruntów pod Pracownicze Ogródki Działkowe w Krzesinach, Sypniewie, przy ul. Słupskiej i Gorajskiej, Park im. J. Gagarina, program budownictwa mieszkaniowego, handlowo-usługowego i oświatowego^[32], rozbudowanie Szpitala MSW przy ul. Wrzoska oraz Szpitala Kolejowego w Niwce, budowa krytego basenu KS Posnania, rozbudowa obiektów sportowych przy ul. Chwiałkowskiego, budowa 6 domów studenckich^[33], rozbudowa zakładów przemysłowych^[34]

Lista radnych

VII Kadencja (1978–1984)

• przewodniczący: Józef Świtaj (PZPR)
  • wiceprzewodniczący: Hanna Skalisz, Miron Kolasiński, Stanisław Antczak

Wybory do Rady Narodowej odbyły się 5 lutego 1978. Frekwencja wyborcza wyniosła 98,3% (416 689 upoważnionych do głosowania). Na Front Jedności Narodu oddano prawie 100% głosów. Wybranych zostało 150 radnych.

Pierwsza uroczysta sesja Rady miała miejsce w siedzibie WRN przy ul. Stalingradzkiej (obecnie al. Niepodległości) 13 lutego 1978. Skład Prezydium zaproponował I Sekretarz KW PZPR Jerzy Zasada, został on następnie zatwierdzony w jawnym głosowaniu.

Lista radnych

VIII Kadencja (1984–1987)

Przewodniczący Stanisław Antczak

• przewodniczący: Stanisław Antczak

Rada została wybrana w wyborach 17 czerwca 1984. Frekwencja wyborcza wyniosła 74%. Działalność zainaugurowała 27 czerwca 1984 w Sali Białej Urzędu Miejskiego.

Lista radnych

IX Kadencja (1988–1990)

Wybory do Rady odbyły się 30 czerwca 1988 na podstawie nowych przepisów Ustawy z dnia 16 czerwca 1988 r. o zmianie Ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego.

Radzie Narodowe została powierzona część kompetencji i zadań Wojewódzkiej Rady Narodowej^[35]. Z uwagi na zmianę prawa działalność Rady zakończyła się w 1990. Od tego czasu funkcjonowała Rada Miasta Poznania I kadencji (1990-1994).

Lista radnych

Zobacz też

• Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Świtała: Władze miasta Poznania, w: Kronika Miasta Poznania 2/1974. Poznań: 1974, s. 7.; on-line: [1]
• Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, w: Kronika Miasta Poznania 2/1950. Poznań: 1950, s. 157.
• Sarnowski Andrzej: Skład i organy Miejskiej Rady Narodowej (26 III 1945 – 3 VI 1950). Aneks: Skład Miejskiej Rady Narodowej w 1945 r. (Według listy na posiedzeniu konstytucyjnym), w: Kronika Miasta Poznania 1/1979. Poznań: 1979.
• Tadeusz Świtała: Wyniki wyborów do Rad Narodowych w Poznaniu (na podstawie obwieszczeń terytorialnych komisji wyborczych); Radni Rady Narodowej miasta Poznania., w: Kronika Miasta Poznania 4/1969. Poznań: 1969, s. 15-23.; on-line: [2]
• Tadeusz Świtała: Wybory nowego przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Poznania [Stanisława Cozasia], w: Kronika Miasta Poznania 2/1971. Poznań: 1971, s. 5-13.; on-line: [3]
• Tadeusz Świtała: Poznańska Miejska Rada Narodowa po podziale administracyjnym kraju (1 czerwiec 1975 r.), w: Kronika Miasta Poznania 4/1975. Poznań: 1975, s. 5-11.; on-line: [4]
• Józef Łopaczyk: Miejska Rada Narodowa i jej organy w latach 1975-1977, w: Kronika Miasta Poznania 3/1978. Poznań: 1978, s. 23-30.; on-line: [5]
• Tadeusz Świtała: Inauguracyjna sesja Miejskiej Rady Narodowej (13 lutego 1978 r.). Aneks: Protokół Miejskiej Komisji Wyborczej w Poznaniu z wyborów radnych sporządzony dnia 6 lutego 1978 r.; Wykaz radnych Miejskiej Rady Narodowej (kadencja 1978 – 1982), w: Kronika Miasta Poznania 3/1978. Poznań: 1978, s. 5-22.; on-line: [6]
• Tadeusz Świtała: Inauguracja Miejskiej Rady Narodowej VIII kadencji w dniu 27 czerwca 1984 r., w: Kronika Miasta Poznania 3-4/1984. Poznań: 1984, s. 5-21.; on-line: [7]
• Marian Genowefiak: Składy osobowe stałych Komisji Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu., w: Kronika Miasta Poznania 2/1985. Poznań: 1985, s. 150-152.; on-line: [8]
• Marian Genowefiak: Radni IX Kadencji (wybrani w dniu 30 VI 1988 r.); Komisje Miejskiej Rady Narodowej IX Kadencji., w: Kronika Miasta Poznania 2/1989. Poznań: 1989, s. 138-140.; on-line: [9]
• Marian Genowefiak (przyg. do druku): Program Miejskiej Rady Narodowej na lata 1988-1992. Na podst. Uchwały Miejskiej Rady Narodowej nr II/11/88 z dnia 30 IX 1988 r., w: Kronika Miasta Poznania 3/1989. Poznań: 1989, s. 5-14.; on-line: [10]