Mieniak tęczowiec

Mieniak tęczowiec

Apatura iris
(Linnaeus, 1758)
Mieniak tęczowiec
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	motyle
Rodzina	rusałkowate
Rodzaj	Apatura
Gatunek	mieniak tęczowiec

Mieniak tęczowiec (Apatura iris) – owad z rzędu motyli, z rodziny Nymphalidae.

Morfologia

Samiec ma skrzydła o rozpiętości 70-80 mm, natomiast samica jest nieco większa (80-92 mm). Skrzydła samca są z wierzchu czarno-brunatne z granatowym połyskiem, samicy czarno-brunatne bez połysku. Na wierzchu przednich skrzydeł czarna plamka (bez pomarańczowej obwódki), na tylnych skrzydłach biała przepaska. Gąsienice są zwężone z obu końców, intensywnie zielone^[1]. Posiadają charakterystyczne różki upodabniające je do bezskorupowych ślimaków.

• 

  Mieniak tęczowiec

• 

  △ Mieniak tęczowiec

Tryb życia

Typowe biotopy tego motyla to lasy liściaste i mieszane. Samice najczęściej można spotkać w koronach drzew, głównie w rozłożystych dębach. Przelatuje niżej tylko w celu złożenia jaj. Jaja są podłużnie żeberkowane i są składane przez samice pojedynczo, na wierzchu liści pokarmowych gąsienic. Samce również większość swojego życia spędzają w sklepieniu lasu, są silnie terytorialne. Czasami spotyka się je w niższych warstwach, gdzie zlatują w poszukiwaniu pokarmu. W odróżnieniu od większości motyli dziennych mieniaki tęczowce (i blisko spokrewnione z nimi mieniaki strużniki, mieniaki metis) żywią się nie nektarem, ale sokiem wyciekającym z ran na drzewach i płynami zawartymi w gnijących substancjach (także odchodach zwierzęcych).

Po wykluciu się, gąsienica przebywa na nerwie głównym od spodu liścia, co zapewnia dobry kamuflaż. Podstawową rośliną żywicielską jest wierzba iwa, uzupełniającymi wierzba szara i wierzba uszata. Żerują tylko w nocy. Gąsienice hibernują przez zimę na rozwidleniach gałęzi, gdzie zmieniają kolor z zielonego na brązowy.

Przepoczwarczenie następuje na przełomie maja i czerwca. Poczwarki są bladozielone, o długości 30-35 mm i szerokości 12-15 mm. Przyczepione są do spodu liści. Dorosłe osobniki wylęgają się w sierpniu.

Mieniak tęczowy spotykany jest w całej Europie Środkowej. Na zachodzie jego zasięg sięga południowej części Wielkiej Brytanii, na wschodzie zachodnich i środkowych Chin^[2].

Podgatunki

Apatura iris iris Apatura iris bieti Oberthür, 1885 (Tybet, zachodnie i środkowe Chiny) Apatura iris xanthina Oberthür, 1909 Apatura iris kansuensis O. Bang-Haas, 1933 Apatura iris amurensis Stichel, [1909] (Amur, Ussuri)

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 14 października 1967 r. znaczek pocztowy przedstawiający mieniaka tęczowca o nominale 2 zł, w serii Motyle. Autorem projektu znaczka był Jerzy Desselberger. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.^[3].

Zobacz też

• owady Polski
• mieniak strużnik
• mieniak metis

Przypisy

Bibliografia

• Władysław Strojny, 1981, Nasze zwierzęta, Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, ISBN 83-09-00045-6.