Mienzielinsk

Mienzielinsk

Мензелинск

Herb
Państwo	Rosja
Republika	Tatarstan
Wysokość	90 m n.p.m.
Populacja (2013) • liczba ludności	16 903
Nr kierunkowy	7 85555
Kod pocztowy	423700
Tablice rejestracyjne	16, 116
Położenie na mapie Tatarstanu Mienzielinsk
Położenie na mapie Rosji Mienzielinsk
55°43′N 53°05′E/55,716667 53,083333
Strona internetowa
Portal Rosja

Mienzielinsk (także Mienzielińsk^[1], Menzelińsk^[2], ros.: Мензелинск, tatar. Минзәлә) – miasto w Rosji, w Tatarstanie, centrum administracyjne rejonu mienzielińskiego.

Geografia

Miasto położone na lewym brzegu Mienzieli przy ujściu tej rzeki do Kamy, 292 km na wschód od Kazania.

Historia

Według monografii historyka W. Witiewskiego miasto zostało założone w 1584^[3] jako ostróg (forteca) na prośbę Baszkirów do obrony przed atakami Nogajów i Kałmuków.

W XVII wieku fort został rozbudowany i stał się jedną z najpotężniejszych fortyfikacji na linii Kamy.

W XVIII wieku znalazł się w centrum tatarsko-baszkirskiego powstania, związanego z wojną chłopską prowadzoną przez Jemieliana Pugaczowa.

W latach 1735–1742 był siedzibą tzw. Komisji Baszkirskiej (Башкирская комиссия). W roku 1736 wystawiono twierdzę^[4].

23 października 1781 na mocy ukazu Katarzyny II Mienzielinsk stał się miastem powiatowym namiestnictwa ufijskiego. 8 czerwca 1782 cesarzowa nadała miastu herb. W kolejnych latach zmieniała się przynależność administracyjna Mienzielinska – od 12 grudnia 1796 był częścią guberni orenburskiej, a od 5 maja 1865 – ufijskiej.

Przed rewolucją mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, łowiectwem, rybołówstwem, tkactwem, krawiectwem. Działały tu młyny, fabryka zapałek i mleczarnia. Pod koniec XIX wieku ludności miasta liczyła 6500 osób^[5].

14 listopada 1917 r. w Mienzielinsku proklamowano władzę sowiecką. W kolejnych latach miasto stało się areną wojny domowej pomiędzy siłami białych a Armią Czerwoną. 17 maja 1919 zostało zajęte przez oddziały bolszewickiej 28 Dywizji Strzelców pod dowództwem Voldemārsa Āziņša.

Od 1920 roku Mienzielinsk stał się centrum kantonu Tatarskiej ASRR, a od 10 sierpnia 1930 centrum rejonu mienzielińskiego.

Ze względu na trudną sytuację na linii obrony Moskwy pod koniec 1941 roku z małej podmoskiewskiej wsi Bolszewo ewakuowano do Mienzielinska Moskiewską Szkołę Inżynierów Wojskowych. Jednak już w 1942 r. instytucja powróciła do pierwotnej siedziby^[6].

Demografia

Zmiany liczby ludności od 2 połowy XIX wieku^[7]:

Według spisu z 2010 r. 49,3% mieszkańców stanowili Rosjanie, a 46,8 Tatarzy.

Gospodarka

W Mienzielinsku działają zakłady obsługi i naprawy maszyn rolniczych (m.in. zakład remontowo-mechaniczny, stacja maszynowo-traktorowa). Funkcjonuje też przemysł spożywczy: filia Tatspirtpromu (przemysł spirytusowy), zakład produkcji soków i wód mineralnych, mleczarnia, a także gospodarka leśna.

Sport

Ważniejsze obiekty sportowe:

• kompleks sportowy „Jubilejnyj” (duże i małe baseny, kręgielnia, hala sportowa), zbudowany z okazji jubileuszu 225-lecia miasta
• kompleks sportowy „Junost´” (kryte lodowisko, kort tenisowy, bilard, tenis stołowy)
• Aeroklub „Mienzielinsk” (skoki spadochronowe)

Od 1 do 5 sierpnia 2010 r. na lotnisku Mienzielinsk odbywały się Mistrzostwa Świata w Spadochroniarstwie.

Media

Wydawana jest gazeta lokalna „Mienzielia” (tatar. Минзәлә, ros. Мензеля) w języku tatarskim i rosyjskim^[8].

Ludzie związani z Mienzielinskiem

• Rustam Tariko (ur. 1961^[9]) – urodzony w Mienzielinsku rosyjski przedsiębiorca, zwany „królem wódki”^[10], zajmujący 39. miejsce na liście 100 najbogatszych ludzi Europy Środkowej i Wschodniej 2008 tygodnika „Wprost”^[11]
• Wasilij Gordow (1896–1950) – generał pułkownik pochodzący z pobliskiej wsi Matwiejewka
• Boris Nikolski (1900–1990) – fizykochemik pochodzący z pobliskiej wsi Matwiejewka, współtwórca równania Nikolskiego-Eisenmana
• Hamit Zübeyir Koşay (1897–1984) – turecki archeolog pochodzący z pobliskiej wsi Sarajły-Min (dziś Tilenkçi Tamak w rejonie tukajewskim)
• Małgorzata (Gunaronuło) – igumeni monasteru św. Eliasza w Mienzielinsku, rozstrzelana w 1918 r. przez bolszewików

W okresie II wojny światowej w Mienzielinsku przebywali Jerzy i Irena Sztachelscy, wcieleni następnie do 16 Litewskiej Dywizji Strzeleckiej^[1].

Przypisy