Miesięcznik (roślina)
| |||
![]() Miesięcznik kanadyjski | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
Nadgromada | rośliny telomowe | ||
Gromada | rośliny naczyniowe | ||
Podgromada | rośliny nasienne | ||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | jaskropodobne | ||
Rząd | jaskrowce | ||
Rodzina | miesięcznikowate | ||
Rodzaj | miesięcznik | ||
Nazwa systematyczna | |||
Menispermum L. Sp. Pl. 340. 1 Mai 1753 | |||
Synonimy | |||
---|---|---|---|
|
Miesięcznik (Menispermum L.) – rodzaj pnączy należący do rodziny miesięcznikowatych. Obejmuje dwa gatunki[3] – miesięcznik kanadyjski M. canadense rośnie w Ameryce Północnej od Manitoby na północy po północno-wschodni Meksyk i na wschód do wybrzeży Atlantyku[4], a miesięcznik dahurski M. dauricum we wschodniej Azji od południowych Chin po Syberię, Rosyjski Daleki Wschód i Japonię[3]. Rośliny te rosną w lasach, często w dolinach strumieni[5]. Bywają uprawiane jako pnącza ozdobne ze względu na atrakcyjne ulistnienie. Ich korzenie wykorzystywane są leczniczo[5].
Morfologia
- Pokrój
- Pnącza owijające się pędami, osiągające 6 m wysokości[5], zielone[6] i zielne[7], co jest wyjątkowe w obrębie rodziny[8].
- Liście
- Skrętoległe, ogonkowe, bez przylistków, pojedyncze, zwykle zrzucane zimą. Blaszka liściowa z żyłkowaniem dłoniastym, bardzo zróżnicowana pod względem kształtu, nawet na pojedynczych okazach – od całobrzegich, szerokojajowatych po dłoniasto klapowane, z 3–7 klapami, zwykle szersze niż dłuższe[5][8][6]. Liście od spodu często kontrastowo jasne, do srebrzystych[6].
- Kwiaty
- Rośliny są dwupienne – na różnych okazach rozwijają się tylko kwiaty męskie lub tylko żeńskie. Kwiaty są drobne i białawe[5], zebrane w wiechowate kwiatostany wyrastające w kątach liści[6]. Działek kielicha jest od 4 do 10 i ułożone są one mniej lub bardziej spiralnie. Płatków korony jest 6–8 i są one mięsistawe[7] i krótsze od działek[5]. W kwiatach męskich znajduje się 12–18 (czasem więcej) pręcików z kulistawymi pylnikami[7], osiągające do 4 mm długości[6]. W kwiatach żeńskich znajduje się 6–12 prątniczków i 2–4 słupki z krótkimi szyjkami oraz dużym, łatkowato podzielonym znamieniem[7][5].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj należy do rodziny miesięcznikowatych (Menispermaceae) zaliczanej do jaskrowców (Ranunculales)[2]. W obrębie rodziny klasyfikowany jest do plemienia Menispermeae[9]. Czasem wyróżniane są w obrębie rodzaju 3 lub 4 gatunki[8][5], ale baza taksonomiczna Plants of the World online uznaje dodatkowe nazwy za synonimy niżej wymienionych gatunków[3].
- Wykaz gatunków[3]
- miesięcznik kanadyjski Menispermum canadense L.
- miesięcznik dahurski Menispermum dauricum Candolle
Zobacz też
- miesiącznica (syn. miesięcznik)
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-09] (ang.).
- ↑ a b c d e Menispermum Tourn. ex L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-14].
- ↑ Menispermum canadense Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].
- ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 85. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d e Menispermum Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].
- ↑ a b c d Menispermum Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-14].
- ↑ a b c P. J. A. Kessler: Menispermaceae. W: Kubitzki Klaus, Rohwer Jens, Bittrich Volker: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 2. Berlin Heidelberg: Springer, 1993, s. 417.
- ↑ David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 579. ISBN 978-1-107-11502-6.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Salicyna, Licencja: CC BY-SA 4.0
Menispermum dauricum, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Autor: Nadiatalent, Licencja: CC BY-SA 4.0
Menispermum canadense, Toronto, Canada
Autor: Sten Porse, Licencja: CC BY-SA 3.0
Menispermum dauricum: Foliage (Photo from the Botanical Garden of Aarhus, Denmark)
Autor: Nadiatalent, Licencja: CC BY-SA 4.0
Menispermum canadense, Toronto, Canada