Mieszkowice (województwo opolskie)

Mieszkowice

wieś
Kościół fil. pw. św. Jerzego
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Prudnik
Wysokość	250–306 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	451[1]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-200[2]
Tablice rejestracyjne	OPR
SIMC	0502664
Położenie na mapie gminy Prudnik Mieszkowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Mieszkowice
Położenie na mapie województwa opolskiego Mieszkowice
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Mieszkowice
50°22′56″N 17°28′59″E/50,382222 17,483056

Mieszkowice (niem. Dittmannsdorf, Dimarsdorf^[3], cz. Dětmarovice^[4], śl. Dytmarowice) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Prudnik^[5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Ścinawa Niemodlińska.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 451 osób^[6].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 12 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej, tuż przy granicy gminy Prudnik z gminą Korfantów. Należy do Euroregionu Pradziad^[7]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Ścinawa Niemodlińska^[8]. Leży na wysokości 250–306 m n.p.m., na obszarze 815,44 ha. Jest to ulicówka^[9]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[10].

Środowisko naturalne

W Mieszkowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +7,8 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Mieszkowic wynoszą 620 mm. Dominują wiatry zachodnie^[11].

Nazwa

W 1337 wieś odnotowana pod nazwą Dithmersdorf. W łacińskiej księdze Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Dithmari villa. W późniejszych źródłach funkcjonująca aż do 1945 nazwa Dittmansdorf. Nazwa wsi miała wywodzić się od imienia jej założyciela, czyli rycerza Dithmara. Po przejęciu przez administrację polską w 1945 całkowicie zmieniono nazwę wsi^[12]. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Maciejowice^[13]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości nazwę Mieszkowice^[14]. Nazwę zaczerpnięto od formy osobowej „Mieszko”, „Mieszek”, czyli imienia pierwszego historycznego władcy Polski – Mieszka I^[12].

Historia

Pocztówka z Mieszkowic (1906)

Wieś została założona na przełomie XIII i XIV wieku. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z pierwszej połowy XIV wieku. Jej założycielem był rycerz Dithmar. Była zasiedlona przez kolonistów niemieckich, o czym świadczą imiona jej późniejszych mieszkańców. Mieszkowice przynależały do księstwa niemodlińskiego, a później księstwa opolskiego. W 1447 właścicielem wsi był Jakubek Brzezowicz (Brziazowicz), a od 1492 jego brat Krzysztof. W dokumencie z 1463 występuje Hans Maltzer – właściciel lasu w Mieszkowicach. Z 1464 po raz pierwszy wzmiankowany był katolicki kościół pod wezwaniem św. Jerzego w Mieszkowicach, który stanowił samodzielną parafię. Pod koniec XV wieku, zgodnie z powinnościami książęcymi, mieszkańcy wsi dostarczali na zamek w Prudniku 8 fur siana^[12].

Według urbarza zamkowego Prudnika z 1534, mieszkańcy Mieszkowic byli zobowiązani płacić daninę księciu oraz właścicielowi zamku w Prudniku. Oddawali także dziesięcinę proboszczowi. Część wsi należała do Georga von Lindewiesa^[15]. W 1561 właścicielem Mieszkowic została Rada Miejska Prudnika^[16]. W 1586 został zbudowany obecny kościół św. Jerzego, wówczas jako protestancki zbór (przejęty przez katolików w 1629). Pomimo kontrreformacji, Mieszkowice wraz z Szybowicami stanowiły najsilniejsze ośrodki protestantyzmu w okolicy^[15].

13 marca 1598 Prudnik był zmuszony odsprzedać Mieszkowice, Rudziczkę i Włókna Joachimowi Mettichowi, panu na zamku w Łące Prudnickiej. Joachim Mettich uzyskał w 1606 prawo do warzenia piwa w Mieszkowicach, a Martin Kruschem przywilej wódczany. Pomimo przynależności do rodziny Mettichów, mieszkańcy Mieszkowic jeszcze w 1633 byli zobowiązani czyścić prudnickie rowy zamkowe za posiłek i odprowadzać dziesięcinę biskupom nyskim. W 1821, na krótki okres Mieszkowice stały się własnością generałowej Colomb i Johanna Karla von Siedlnitzkiego herbu Odrowąż. Po uwłaszczeniu chłopów w Prusach w połowie XIX wieku stopniowo zanikła własność panów na zamku w Łące Prudnickiej wobec Mieszkowic – w ich rękach pozostał jedynie folwark^[17]. W XIX wieku Mieszkowice zostały dotknięte przez epidemię cholery, głód z powodu nieurodzaju ziemniaków, powodzie i susze. Wiele osób zmarło, niektórzy przeprowadzili się do Prudnika lub Nysy w poszukiwaniu pracy^[18].

11 stycznia 1824 roku w Mieszkowicach urodził się ksiądz Jan Schneider, który był założycielem Zgromadzenia Sióstr Maryi Niepokalanej^[19]. Obecnie w Mieszkowicach, w miejscu w którym stał dom rodzinny księdza Schneidera jest kapliczka z Maryją Niepokalaną, upamiętniająca założyciela Zakonu.

Szkoła w Mieszkowicach powstała w 1840 roku jako obiekt jednopiętrowy. Drugie piętro dobudowano w 1935^[20]. 5 stycznia 1910 został poświęcony kościół ewangelicki w Mieszkowicach^[18]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 961 mieszkańców Mieszkowic 951 posługiwało się językiem niemieckim, 9 językiem polskim, a 1 był dwujęzyczny^[21]. Po I wojnie światowej we wsi, obok kościoła ewangelickiego, powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. Wówczas właścicielem największego gospodarstwa rolnego – folwarku w Mieszkowicach, był Rudolf von Rudzinski-Rudno. W skład gospodarstwa wchodziły zabudowania folwarczne (stajnia, spichlerz, stodoła, oficyna mieszkalna) oraz 145 hektarów ziemi^[18].

Podczas II wojny światowej w gospodarstwach rolnych na terenie Mieszkowic przebywała liczna grupa robotników przymusowych z Polski, Związku Radzieckiego i Jugosławii^[20]. W czasie walk w rejonie Prudnika w marcu 1945 wieś została zajęta bez walki przez Armię Czerwoną. Zbudowany wokół wsi polowy system umocnień nie powstrzymał radzieckiej ofensywy. W wyniku działań wojennych ucierpiała górna część Mieszkowic od strony Szybowic i Lasu Lipowskiego. Kościoły katolicki i ewangelicki zostały ostrzelane ogniem karabinowym i artyleryjskim. Większość niemieckich mieszkańców wsi zdołała uciec w kierunku Charbielina i Głuchołaz. Wojna, wybuch we wsi epidemii tyfusu i głód spowodowały śmierć wielu mieszkańców^[22].

Po wyparciu oddziałów niemieckich wieś została przejęta przez polską administrację. Wówczas w Mieszkowicach została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich – z Podhajczyk i Ottyni. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód 1 lipca 1946^[22].

W latach 1945–1950 Mieszkowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Rudziczka, a w latach 1954–1972 do gromady Rudziczka.

W pierwszych latach powojennych większość mieszkańców wsi było zwolennikami mikołajczykowskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Wielu mieszkańców współpracowało z antykomunistyczną Krajową Armią Podziemną. 2 marca 1952 oddziały UB aresztowały podejrzanych o działalność konspiracyjną mieszkańców Mieszkowic i Szybowic^[23]. W latach 1964–1968 rozebrany został kościół ewangelicki. Na jego miejscu postawiono oryginalny krzyż z jego wieży^[18]. W 2010 Mieszkowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej^[24].

Liczba mieszkańców wsi

• 1534 – 17^[15]
• 1596 – 29^[16]
• 1793 – 406^[25]
• 1825 – 1082^[18]
• 1861 – 1290^[18]
• 1910 – 939^[26]
• 1933 – 866^[27]
• 1939 – 816^[27]
• 1998 – 538^[6]
• 2002 – 459^[6]
• 2009 – 459^[6]
• 2011 – 451^[6]

Zabytki

Oficyna folwarku

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[28]:

• kościół fil. pw. św. Jerzego, z 1586 r., 1859 r., wypisany z księgi rejestru,
• folwark, z poł. XIX w.:,
  • oficyna,
  • stodoła,
  • spichlerz.

Gospodarka

Wieś ma charakter rolniczy. Indywidualni rolnicy uprawiają głównie pszenicę, buraki cukrowe i rzepaku^[29].

Mieszkowice posiadają jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej, zrzeszoną w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Prudniku^[30].

Oświata

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0

Publiczne przedszkole

W Mieszkowicach znajduje się Publiczne Przedszkole^[31].

Kultura

We wsi działa Wiejski Dom Kultury, będący placówką kulturalno-oświatową. Kierownik WDK we współpracy z Radą Sołecką organizuje dla miejscowych dzieci zimowiska, półkolonie i imprezy okolicznościowe^[32].

Religia

Krzyż pokutny w Mieszkowicach

W Mieszkowicach znajduje się katolicki kościół św. Jerzego, który należy do parafii św. Michała Archanioła w Szybowicach^[33]. Pośrodku wsi, przy płocie jednego z gospodarstw, znajduje się częściowo wkopany w ziemię krzyż pokutny typu łacińskiego, wykonany z piaskowca. Jest na nim wyryty miecz, a obok niezbyt czytelna i zapewne późniejsza data – 1837. Istnieje kilka wersji przyczyny jego powstania. Według jednej z nich, w czasie wojny trzydziestoletniej dwóch oficerów zakochało się w córce właściciela majątku – barona d'Ungera. Stoczyli oni pojedynek, w którym jeden z nich poległ, a drugi z rozpaczy wbił sobie szpadę w serce. Inna wersja historii powiada, że ok. 1740 przywódca buntu chłopskiego Bekisz (Bukisz), zabił tu pruskiego oficera. Kolejna wersja mówi, że krzyż wykuł ojciec dwójki dzieci, który poćwiartował jedno z nich^[34].

Sport

W Mieszkowicach działa klub sportowy LZS Mieszkowice^[35].

Ludzie związani z Mieszkowicami

• Johann Schneider (1824–1876) – ksiądz katolicki, Sługa Boży, urodzony w Mieszkowicach
• Edward Cybulka (* 1950) – samorządowiec i menedżer, starosta powiatu prudnickiego, urodzony w Mieszkowicach
• Michał Szepelawy (1951–2014) – profesor nadzwyczajny, urodzony w Mieszkowicach

Zobacz też

• Mieszkowice

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne

• Dittmannsdorf, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 33 .