Mikołaj Świderski

Mikołaj Świderski

mjr Mikołaj Świderski
major piechoty
Data i miejsce urodzenia	26 września 1888 Putiatyńce
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Kijów
Przebieg służby
Lata służby	1912-1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	15 pułk piechoty (c. i k.) 30 pułk piechoty (c. i k.) Legia Oficerska w Przemyślu 14 pułk piechoty PKU Sambor
Stanowiska	dowódca kompanii dowódca batalionu obwodowy komendant PW kwatermistrz pułku kierownik I referatu PKU komendant PKU
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Kadra oficerska 14 pułku piechoty w II połowie 1928 roku. Od prawej siedzą: kpt. Stanisław Pietrzyk, kpt. Emil Zawisza, mjr Julian Czubryt, ppłk lek. Ewaryst Wąsowski, ppłk Ignacy Misiąg, mjr Mikołaj Świderski, kpt. Stanisław Trojan, kpt. Ludwik Wlazełko i kpt. Józef Tkaczyk.

Szkoła podoficerska 14 pp w 1928 roku. W środku siedzi ppłk Ignacy Misiąg, na lewo od niego ppłk Franciszek Sudoł. Od prawej siedzą: ppor. Jan Herman, kpt. Stanisław Trojan, mjr Julian Czubryt, ks. kpt. Stanisław Murasik, mjr Mikołaj Świderski, mjr NN.

Korpus oficerski 14 pp w I kwartale 1930. W I rzędzie siedzą od lewej: kpt. Emil Zawisza, ks. kpt. Antoni Kosiba, mjr Aleksander Zabłocki, mjr Stanisław Pietrzyk, mjr Mikołaj Świderski, płk Ignacy Misiąg, ppłk Franciszek Sudoł, mjr Aleksander Fiszer, kpt. Józef Tkaczyk i kpt. Stanisław Trojan.

Mikołaj Świderski (ur. 26 września 1888 w Putiatyńcach, zm. wiosną 1940 w Kijowie) – major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 26 września 1888 r. w Putiatyńcach (powiat rohatyński). Był synem Jana, powstańca styczniowego, i Malwiny Billik^[a]. Ukończył szkołę powszechną w Rohatynie, następnie szkołę realną w Stanisławowie (maturę zdał w 1907 r.), po czym przez dwa lata studiował na Politechnice Lwowskiej. Z powodów finansowych przerwał naukę i wyjechał do Myszkowa (powiat Zaleszczyki), a następnie do Kopyczyniec, gdzie przeprowadzał parcelacje dla tamtejszego Banku dla Ziemian. Od 1 września 1911 r. do 1 maja 1912 r. pracował we lwowskim Namiestnictwie przy regulacji górskich rzek i potoków, po czym podjął pracę w Borszczowie. Odbył jednoroczną służbę wojskową we Lwowie - w 15 pułku piechoty c. i k. Armii (w okresie od 1 października 1912 r. do 1 października 1913 r.), w trakcie której ukończył szkołę oficerską przy 30 pułku piechoty. Do wybuchu I wojny światowej pracował w Jarosławiu, gdzie otrzymał posadę przy Sekcji Konserwacji Dróg Kolejowych. Po wybuchu I wojny światowej został wcielony (w dniu 1 sierpnia 1914 r.), jako kadet rezerwy, do armii austriackiej i uczestniczył w walkach na frontach rosyjskim, włoskim i rumuńskim. Dwukrotnie ranny podczas walk we Włoszech: w 1915 r. pod Monte Sabotino i w 1916 r. pod Monte Falcone. Do stopnia podporucznika został awansowany w maju 1915 roku, a do rangi porucznika w lipcu 1917 roku. Przez okres 10 miesięcy był również instruktorem w Sokolich Drużynach Bojowych. Służbę w c. i k. armii zakończył w dniu 1 listopada 1918 roku^[1][2][3].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił (bezpośrednio po powrocie z Odessy), w dniu 27 grudnia 1918 roku, do Wojska Polskiego. Przydzielony został do Legii Oficerskiej w Przemyślu. Następnie służył w 14 pułku piechoty jako dowódca kompanii i batalionu podczas wojen polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej 1919–1921. Jako dowódca III batalionu 14 pp odznaczył się szczególnie podczas ofensywy na Kijów, kiedy to w dniu 25 kwietnia 1920 r. na czele swych żołnierzy uderzył na dworzec kolejowy w Korosteniu i zajął go^[4]. Na mocy dekretu Naczelnego Wodza Wojska Polskiego z dnia 19 sierpnia 1920 r.^[b] został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana w piechocie^[5]. Za męstwo wykazane w walkach odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari nr 4617 („za udział w walkach w składzie 14 pp”)^[1] oraz Krzyżem Walecznych^[6].

Na dzień 1 czerwca 1921 r. pozostając w randze kapitana nadal pełnił służbę w 14 pułku piechoty stacjonującym w garnizonie Włocławek^[7]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w tymże stopniu (kapitana), ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 r. i 326. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[8]. W dniu 10 lipca 1922 r. został zatwierdzony w obsadzie dowódców batalionów i dowódców kadr 14 pułku piechoty^[9]. Podczas służby w 14 pp pełnił, w roku 1923, obowiązki dowódcy II batalionu^[10]. Zajmował w tym czasie 274. lokatę na liście starszeństwa kapitanów piechoty^[11]. Do stopnia majora piechoty został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku^[12]. W roku następnym (1924) piastował już stanowisko dowódcy II batalionu 14 pułku piechoty^[13] i zajmował 98. lokatę wśród majorów korpusu piechoty w swoim starszeństwie^[12]. W marcu 1926 roku ogłoszono zatwierdzenie mjr. Świderskiego, przez Ministra Spraw Wojskowych, jako oficera Przysposobienia Wojskowego w 14 pp^[14]. Na tym stanowisku oceniany był przez gen. dyw. Władysława Junga, podczas inspekcji przeprowadzonej w dniach 3–4 lutego 1927 r. („oficer PW mjr Mikołaj Świderski, bardzo dobry oficer bojowy i z zakresu swojej działalności, rzutki, ale nie grzeszący zbytnią inteligencją”)^[15]. Z dniem 22 października 1927 r. został przeniesiony służbowo na X-ty normalny 2-miesięczny kurs do Centralnej Szkoły Strzelniczej w Toruniu^[16]. W roku 1928 pełnił funkcję komendanta obwodowego Przysposobienia Wojskowego we Włocławku^[17], zajmując w tym czasie 88. lokatę wśród majorów piechoty ze swego starszeństwa^[18]. Był jednym z najbardziej zasłużonych, na polu prowadzenia i poszerzania działalności PW i WF, oficerów 14 pułku piechoty (razem z ppłk./płk. Ignacym Misiągiem, ppłk. Franciszkiem Sudołem i mjr. Aleksandrem Zabłockim)^[19].

Przez generała Junga opiniowany był również w dniu 22 marca 1928 r. i uznany za oficera taktycznie jeszcze nie bardzo wyrobionego na stanowisku służbowym, dla którego pożądanym było by przesunięcie ze stanowiska oficera PW pułku na stanowisko liniowe^[20]. Z kolei opinia gen. Junga z dnia 30 czerwca 1928 r. (wystawiona po ćwiczeniach aplikacyjnych 4 DP w terenie) określała go jako „taktycznie zupełnie dobrego - nadającego się na zastępcę dowódcy pułku”^[21]. W tym samym dniu generał Jung napisał o mjr. Świderskim: „Oficer PW 14 pp - bardzo dobry oficer, również pod względem taktycznym zupełnie dobry. Nadaje się na zastępcę dowódcy pułku”^[22].

W dniu 6 lipca 1929 r. ogłoszono przesunięcie mjr. Świderskiego ze stanowiska obwodowego komendanta PW na stanowisko kwatermistrza 14 pułku piechoty^[23]. Podczas swej służby we Włocławku był członkiem Związku Strzeleckiego, Polskiego Białego Krzyża oraz Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (do 1930 r. piastował funkcję członka zarządu koła LOPP we Włocławku)^[24].

Dnia 31 marca 1930 roku opublikowano zarządzenie o przeniesieniu mjr. Świderskiego do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sambor, na stanowisko kierownika I referatu^[25]. Samo przeniesienie nastąpiło już w kwietniu 1930 roku^[26]. W tym samym roku zajmował 53. lokatę łączną wśród majorów piechoty (była to jednocześnie 40. lokata w swoim starszeństwie)^[27]. W dniu 28 stycznia 1931 r. ogłoszono jego przesunięcie na stanowisko komendanta PKU Sambor^[28]. W roku 1932 zajmował 18. lokatę pośród majorów piechoty w swoim starszeństwie ^[29], pozostając nadal na stanowisku komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień w Samborze^[30]. W Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych z dnia 15 listopada 1932 r. opublikowano zarządzenie o zwolnieniu majora Świderskiego z zajmowanego stanowiska, z pozostawieniem bez przynależności służbowej i oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu^[31]. Z dniem 30 kwietnia 1933 r. został przeniesiony z dyspozycji dowódcy OK Nr X w stan spoczynku^[32].

W roku 1934 jako major w stanie spoczynku zajmował 12. lokatę w swoim starszeństwie w korpusie oficerów piechoty (starszeństwo z dnia 1 lipca 1923 r.)^[33]. Znajdował się wówczas w ewidencji PKU Sambor i przynależał do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X (przewidziany był do użycia w czasie wojny)^[34]. W roku 1935 został urzędnikiem w Szefostwie Budownictwa Okręgu Korpusu Nr V we Lwowie^[35]. Od września 1933 r. mieszkał w Tarnopolu przy ulicy 3-go Maja 6, a z dniem 1 września 1937 r. zamieszkał we Lwowie przy ulicy Sierpowej 14.

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 r., został aresztowany we Lwowie przez NKWD w dniu 10 grudnia 1939 r. W marcu 1940 r. został wywieziony i przetransportowany do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie. Tam, wiosną 1940 roku, został zamordowany przez sowieckich oprawców. Nazwisko majora Mikołaja Świderskiego znajduje się na tzw. „liście Cwietuchina”^[c], sporządzonej przez naczelnika 1 Wydziału Specjalnego NKWD Ukraińskiej SRR - starszego lejtnanta bezpieczeństwa państwowego Fiodora Cwietuchina. Na tejże liście wykazany został pod numerem 2605 (lista wywózkowa 55/4-40)^[d][36]. Ofiary tej zbrodni zostały pochowane na otwartym w 2012 roku Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

Mikołaj Świderski był żonaty i miał syna Witolda - urodzonego w dniu 8 lipca 1924 roku.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4617 - nadany dekretem Wodza Naczelnego z 1921 r. (dekret L. 3420)^[37]
• Krzyż Walecznych - nadany rozkazem Ministra Spraw Wojskowych z 1921 r. (rozkaz L. 2142)^[38]
• Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)^[39]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[40]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[40]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Jednodniówka 14 Pułku Piechoty w 16 rocznicę powstania: 1918-27 października 1934.. Włocławek, 1934. [dostęp 2017-10-25].
• Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Rocznik oficerski rezerw 1934. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1934. [dostęp 2018-05-30].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921: dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z dnia 24 września 1921 r.. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie - spis zamieszczony na stronie Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego, 1921. [dostęp 2017-12-16].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2017-12-16].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 7, lipiec 1930 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2017-12-16].
• Kazimierz Banaszek, Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2019-12-10].
• Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Referat Personalny GISZ - opinie z kursów o oficerach; sygnatura 701/1/118. s. 110, 116, 120. [dostęp 2018-10-05].
• Zeszyty katyńskie. Zeszyt nr 4 - „Listy katyńskiej ciąg dalszy. Straceni na Ukrainie”.. [dostęp 2018-12-09].
• portal Ogrody Wspomnień. [dostęp 2018-12-09].