Mikołaj Haberschrack

Wypędzenie, kwatera z poliptyku augustiańskiego
Modlitwa w Ogrójcu, kwatera z poliptyku augustiańskiego
Trzy Marie u grobu Chrystusa

Mikołaj Haberschrack (Nicolaus Haberschrack) (XV wiek) – malarz późnego średniowiecza, czynny w Krakowie w 2. połowie XV wieku.

Artysta znany ze źródeł jako Nicolaus pictor de Nova villa. Pochodził z wówczas podkrakowskiej Nowej Wsi, ale nie miał problemu w uzyskaniu obywatelstwa; w 1454 przyjął prawa miejskie Krakowa. W 1468 zawarł umowę na wykonanie obrazów do głównego ołtarza kościoła Augustianów pw. Świętej Katarzyny na krakowskim Kazimierzu. W 1476 malarz działał we Lwowie, w którym miał dla kościoła Najświętszej Marii Panny, fary miejskiej (obecnie Katedry Łacińskiej) pozłocić i pokryć polichromią figurę Marii Magdaleny. Przy tej realizacji miał działać z Habershrackiem jego pomocnik Albert.

Od strony stylistycznej w dzieła Haberschracka emanują realizmem. Artysta dąży do wiernej obserwacji natury, postaci i architektury oraz trójwymiarowego ukształtowania przestrzeni. Podobnie jak inni ówcześni malarze związani z Krakowem, nie praktykował on zamalowywania tła obrazów na złoto czy używania motywów charakterystycznych dla tzw. geometrycznego stylu łamanego, widocznego przede wszystkim w ukształtowaniu szat postaci, wzbogaconą modelunkiem światłocieniowym. Sztywność i statyczność postaci, wynikające z takiego traktowania fałdów szat, zostały tu zastąpione bardziej wysublimowaną manierą. W sposobie przedstawiania postaci widoczny jest silny ładunek ekspresyjności i uczuciowości. Tło stanowią przede wszystkim krajobraz lub architektura. Postaci Jezusa, Marii i innych nacechowane są siłą wyrazu i dynamizmem, a z innych emanuje powaga i dostojeństwo, w konsekwencji czego poszczególne dzieła są stylistycznie zróżnicowane.

Dzieła

  • Poliptyk augustiański – dawny ołtarz główny kościoła Świętej Katarzyny na Kazimierzu. Do dziś zachowało się trzynaście malowideł w jedenastu kwaterach, z przedstawieniami z życia Chrystusa i Marii, m.in. sceny Hołdu Trzech Króli, Wypędzenia przekupniów ze świątyni, Modlitwy w Ogrójcu i Naigrawania.
  • Trzy Marie u grobu Chrystusa – obraz z Niegowici przedstawiający Marię żonę Kleofasa, Marię Salome oraz Marię Magdalenę. Na odwrocie znajduje się fragmentarycznie zachowana scena Ecce Homo.

Dzieła te znajdują się w zbiorach sztuki średniowiecznej w Muzeum Narodowym, a eksponowane są w oddziale muzeum – pałacu Erazma Ciołka przy ul. Kanoniczej w Krakowie.

Bibliografia

  • Jerzy Gadomski, Gotyckie malarstwo tablicowe w Małopolsce. 1460-1500, Warszawa 1988.
  • Adam S. Labuda, Krystyna Secomska (red.) Malarstwo gotyckie w Polsce. Warszawa 2006.
  • Maria Otto Michałowska, Gotyckie malarstwo tablicowe w Polsce, Warszawa 1982.

Literatura dodatkowa:

  • Helena Małkiewiczówna, Augustiańskie retabulum Mikołaja Haberschracka. Kolejna próba rekonstrukcji, Krakau 2002.
  • Wilfried Franzen, Nikolaus Haberschrack und der „Meister der Chöre”. Beobachtungen zur Krakauer Retabelkunst um 1460/70 [w:] Künstlerische Wechselwirkungen in Mitteleuropa, red. Jirí Fajt, („Studia Jagellonica Lipsiensia”, Bd. 1), Stuttgart: Thorbecke, 2006, ISBN 978-3-7995-8401-2, s. 183-202. (recenzja)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie