Mikołaj Melanowicz

Mikołaj Melanowicz

Data i miejsce urodzenia	10 września 1935 Piszczac
profesor
Specjalność: japonistyka
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Odznaczenia

Mikołaj Melanowicz (ur. 10 września 1935 w Piszczacu) – profesor, japonista, tłumacz literatury japońskiej.

Życiorys

Studiował na Uniwersytecie Warszawskim (1954–1959) japonistykę i na Uniwersytecie Waseda w Tokio (1964–1966 oraz 1973–1974). Przebywał również jako wizytujący profesor na Uniwersytecie Kansas (1986) oraz w International Research Center for Japanese Studies^[a] w Kioto (1990–1991).

Autor obszernej trzytomowej monografii pt. Literatura japońska. Opublikował liczne przekłady współczesnych pisarzy japońskich, m.in.: Ryūnosuke Akutagawa, Kōbō Abe, Jun’ichirō Tanizaki, Kenzaburō Ōe, Shūsaku Endō i wielu innych.

W czasach PRL był odznaczony Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi^[1], a w 2005 roku – Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[2].

W 1997 roku otrzymał japoński Order Świętego Skarbu III klasy^[3].

Publikacje

Publikacje książkowe

• Tanizaki Jun’ichirō a krąg japońskiej tradycji rodzimej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, str. 264
• Tanizaki. Japoński most snów, Wyd. Wilga, Warszawa 1994, ISBN 83-901029-2-7
• Literatura japońska, t. 1, Od VI do połowy XIX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, str. 589
• Literatura japońska, t. 2, Proza XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, str. 523.
• Literatura japońska, t. 3, Poezja XX wieku • Teatr XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, str. 471
• Formy w literaturze japońskiej, WUJ, Kraków 2003, str. 287, ISBN 83-233-1681-3
• Japońskie narracje. Studia o pisarzach współczesnych, WUJ, Kraków 2004, str. 243, ISBN 83-223-1926-X
• Japoński dramat telewizyjny. Mukōda Kuniko, Yamada Taichi i taiga dorama, DIALOG, Warszawa 2009, str. 306, ISBN 978-83-61203-27-8
• Historia literatury japońskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, ISBN 978-83-01-17214-5

Artykuły

• Geneza symbolizmu w poezji japońskiej [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 2 (50), PTO, Warszawa 1965, s. 117-126.
• W stronę Dalekiego Wschodu. Nobel 68 [w:] Polityka, nr 43, s. 7, 1968
• Twórczość poetycka Hagiwary Sakutarō. W kręgu symbolistów [w:] Rocznik Orientalistyczny, t. XXXIII, nr 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1970, s. 7-20.
• U źródeł nacjonalizmu japońskiego [w:] Argumenty, nr 9 (664), 1971
• Nacjonalizm po Hirosimie [w:] Argumenty, nr 20 (675), 1971
• Nacjonalizm i tradycja [w:] Argumenty, nr 28 (683), 1971
• The Drama of Disillusionment in Modern Japanese Literature until 1923 [w:] Zagadnienia Rodzajów Literackich, t. XVII, z. I, 1974.
• Native Tradition in Contemporary Japanese Literarture [w:] Problemy Literatur orientalnych, Warszawa 1974.
• Zainteresowanie Japonią i Koreą oraz główne kierunki rozwoju polskiej japonistyki i koreanistyki [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 4 (100), Polskie Towarzystwo Orientalistyczne, Warszawa 1976, s. 376-386
• Kazuko Shiraishi [w:] Literatura na Świecie, nr 1 (81), Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1978, s. 78-81
• Wiersz wolny w japońskiej poezji współczesnej [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 3 (79), Polskie Towarzystwo Orientalistyczne, Warszawa 1979
• Ōe Kenzaburō – moralista [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 1, Wydawnictwo PTO, Warszawa 1981, s. 3-15
• Ucieczka z labiryntu [w:] Literatura na Świecie, nr 8 (157), Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1984, s. 3-10
• Człowiek bez ojczyzny (szkic do portretu Abe Kobo) [w:] Literatura na Świecie, nr 8 (157), Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1984, s. 178-184
• Sienkiewicz w Japonii [w:] Literatura na Świecie, nr 8 (157), Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1984, s. 363-364
• Od Hanoi po rzekę Sajgon [w:] Literatura na Świecie, nr 6 (179), Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1986
• Tradition in Japanese Literature. The Case of Tanizaki Jun’ichirō [w:] Rocznik Orientalistyczny, t. XLVI, nr 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1990, s. 93-98
• Ethos in the Novels by Jun’ichirō Tanizaki and Henryk Sienkiewicz [w:] Senri Ethnological Studiem, nr 28, tom pt. Japanese Civilization in the Modern Word V, National Museum of Ethnology, Osaka 1990
• The Power of Illusion: Mishima Yukio and Madame de Sade [w:] Japan Review, nr 3, Kioto 1992, s. 1-13
• Time in Japanese Culture [w:] Categories in Eastern and Western Poetics, Wydawnictwa UW, Warszawa 1992
• Hyōhakusha Hagiwara Sakutarō (A wandering poet Hagiwara Sakutarō) [w:] Proceedings of the 16th International Conference, Narodowy Instytut literatury, Tokio 1992, s. 239-251
• Fantastyka naukowa w Japonii oraz katastrofizm Abe Kōbō i Komatsu Sakyō [w:] Japonica, nr 1, Wydawnictwa UW, Warszawa 1993, s. 57-66
• Poezja okresu Shōwa – lata 1920-1940 [w:] Japonica, nr 2, Wydawnictwa UW, Warszawa 1994, s. 51-64
• Ōe Kenzaburō laureatem Literackiej Nagrody Nobla 1994 [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 3-4 (171-172), Wydawnictwo PTO, Warszawa 1994, s. 113-116
• Poezja okresu Shōwa (2). Czasy powojenne [w:] Japonica, nr 3, Wydawnictwa UW, Warszawa 1994, s. 51-66
• Współczesny dramat japoński w okresie modernizacji. Głównie o kabuki [w:] Japonica, nr 4, Wydawnictwa UW, Warszawa 1995, s. 53-64
• Haiku XX wieku, cz. I [w:] Japonica, nr 5, Wydawnictwa UW, Warszawa 1995, s. 47-64
• Haiku XX wieku (cz. II) [w:] Japonica, nr 6, Wydawnictwa UW, Warszawa 1996, s. 57-66
• Zmierzch Dazaia Osamu – requiem dla upadłej klasy [w:] Japonica, nr 11, Wydawnictwa UW, Warszawa 1999, s. 33-44
• Sasameyuki – semiotyka tytułu wobec świata przedstawionego w powieści [w:] Japonica, nr 13, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2000, s. 25-46
• Kobiety w twórczości Ōe Kenzaburō – rola narratora w powieści Jinsei no shinseki [w:] Japonica, nr 14, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2001, s. 25-56
• Legendy masowej kultury: „dramat-rzeka” w latach 1998-1999 [w:] Japonica, nr 15, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2002, s. 25-44
• Winds over Ryukyu. A Narrative on the Ryukyu Kingdom in 17th Century [w:] Silva Iaponicarum, t. VI, Instytut Orientalistyczny UAM, Poznań 2005, s. 9-17
• Polisystemowość i polisemizm w cywilizacji i kulturze japońskiej [w:] Janusz Danecki, Andrzej Flis (red.), Wartości Wschodu i wartości Zachodu. Spotkania cywilizacji, Universitas, Kraków 2005
• Wagahai wa neko de aru – Narrator’s eyes and ears [w:] Silva Iaponicarum, t. VII, Instytut Orientalistyczny UAM, Poznań 2006, s. 22-29

Tłumaczenia

• Kenji Miyazawa, Haru to shura (Wiosna i demony), [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 2 (34), PTO, Warszawa 1960, s. 175-188
• Ryūnosuke Akutagawa Bisei czeka… [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 3 (35), PTO, Warszawa 1960, s. 325-327
• Shōhei Ōoka, Ognie na wyspie Leyte (Filipiny) – Słów kilka o współczesnym pisarzu japońskim Ōoka Shōhei [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 4 (36), PTO, Warszawa 1960, s. 403-407.
• Ryūnosuke Akutagawa, Kappy, PIW, Warszawa 1963; oraz [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 1 (45), PTO, Warszawa 1964, s. 33-40
• Kōbō Abe, Kobieta z wydm (Suna-no onna), wyd. I (wyd. II – 1971, wyd. III – 1975), PIW, Warszawa 1968
• Yasunari Kawabata, Kochanka ubogich (Hinja-no koibito) [w:] Życie Warszawy, 5-8 XII 1968
• Yasunari Kawabata, Tancerka z Izu [w:] Kontynenty, nr 1, 1969
• Jun’ichirō Tanizaki, Ashikari, czyli źle mi bez ciebie [w:] Dwie opowieści o miłości okrutnej, PIW, Warszawa 1971, s. 5-75
• Jun’ichirō Tanizaki, Shunkinshō, czyli rozmyślania nad życiem Wiosennej Harfy [w:] Dwie opowieści o miłości okrutnej, PIW, Warszawa 1971, s. 77-177
• Masuji Ibuse, Czarny deszcz (Kuroi ame), Książka i Wiedza, Warszawa 1971
• Jun’ichirō Tanizaki, Dziennik szalonego starca, Wyd. Wilga, Warszawa 1972, ISBN 83-901029-1-9
• Kenzaburō Ōe, Zdobycz [w:] Cień wschodzącego słońca: Opowiadania, Książka i Wiedza, Warszawa 1972
• Haruo Umezaki, Wiśniowa wyspa [w:] Cień wschodzącego słońca: Opowiadania, Książka i Wiedza, Warszawa 1972
• Tamiki Hara, Kwiaty lata [w:] Cień wschodzącego słońca: Opowiadania, Książka i Wiedza, Warszawa 1972
• Fumiko Hayashi, Kości [w:] Cień wschodzącego słońca: Opowiadania, Książka i Wiedza, Warszawa 1972
• Masuji Ibuse, Dowódca [w:] Cień wschodzącego słońca: Opowiadania, Książka i Wiedza, Warszawa 1972
• Sōseki Natsume, Sedno rzeczy (Kokoro), PIW, Warszawa 1973
• Sōseki Natsume, Jestem kotem (Wagahai-wa neko-de aru), Książka i Wiedza, Warszawa 1977
• Kazuko Shiraishi, My Tokyo [w:] Literatura na Świecie, nr 1 (81), Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1978, s. 70-77
• Kenzaburō Ōe, Futbol ery Manen, PIW, Warszawa 1979
• Kōbō Abe, Schadzka [w:] Literatura na Świecie, nr 8 (157), Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1984, s. 11-81
• Junji Kinoshita, Yuzuru, czyli Wieczorny żuraw [w:] Literatura na Świecie, nr 8 (157), Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1984, s. 185-203
• Taiko Hirabayashi, Ludzkie życie (Hito-no inochi) [w:] Tydzień świętego mozołu – opowiadania japońskie 1945-1975, wybór, wstęp i noty Mikołaj Melanowicz, PIW, Warszawa 1986, s. 86-103
• Yasushi Inoue, Loulan (Rōran) [w:] Tydzień świętego mozołu – opowiadania japońskie 1945-1975, wybór, wstęp i noty Mikołaj Melanowicz, PIW, Warszawa 1986, s. 104-142
• Takeshi Kaikō, Żołnierska zapłata (Heishi-no hōshū) [w:] Tydzień świętego mozołu – opowiadania japońskie 1945-1975, wybór, wstęp i noty Mikołaj Melanowicz, PIW, Warszawa 1986, s. 143-167
• Yasunari Kawabata, Zatoka Łuku (Yumiura-shi) [w:] Tydzień świętego mozołu – opowiadania japońskie 1945-1975, wybór, wstęp i noty Mikołaj Melanowicz, PIW, Warszawa 1986, s. 168-176
• Kenzaburō Ōe, Hojność umarłych (Shisha-no ogori) [w:] Tydzień świętego mozołu – opowiadania japońskie 1945-1975, wybór, wstęp i noty Mikołaj Melanowicz, PIW, Warszawa 1986, s. 334-369
• Jun’ichirō Tanizaki, Ulotny most snów (Yume-no uki-hashi) [w:] Tydzień świętego mozołu – opowiadania japońskie 1945-1975, wybór, wstęp i noty Mikołaj Melanowicz, PIW, Warszawa 1986, s. 411-465
• Yasunari Kawabata, Tysiąc żurawi, śpiące piękności, PIW, Warszawa 1987
• Shūsaku Endō Samuraj, Wyd. PAX, Warszawa 1987, ISBN 83-211-0793-1
• Sakyō Komatsu, Zatonięcie Japonii (Nihon chinbotsu), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1989
• Kōbō Abe, Schadzka, Wyd. Wilga, Warszawa 1995, ISBN 83-86664-86-X
• Kōbō Abe, Czwarta epoka, Wyd. Wilga, Warszawa 1995, ISBN 83-7156-023-0
• Shūsaku Endō, Głęboka rzeka, Wyd. Muza, Warszawa 1996, ISBN 83-7079-509-9
• Takashi Tsujii, Ulotny zapach śliwy [w:] Japonica, nr 8, Wydawnictwa UW, Warszawa 1998, s. 83-90
• Ryūnosuke Akutagawa, Rashōmon - Brama Demonów, Wierność Biseia, Jesienne góry, W Gąszczu, W krainie wodników, Życie pewnego szaleńca, [w:] Życie szaleńca, Dialog, Warszawa 1998
• Osamu Dazai, Zmierzch [w:] Japonica, nr 11, Wydawnictwa UW, Warszawa 1999, s. 127-150
• Osamu Dazai, Zmierzch, Dialog, Warszawa 2001, ISBN 83-88238-61-2
• Yasunari Kawabata, Śpiące piękności. Tysiąc żurawi, Wyd. Muza, Warszawa 2002, ISBN 83-7319-209-3

Recenzje i omówienia

• Irys, Opowiadania japońskie, przełożyła Anna Gostyńska, według wyboru i przekładu angielskiego I. Morrisa, PIW, s. 200 [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 2 (38), PTO, Warszawa 1961, s. 227-230
• Dziesięć tysięcy liści. Antologia literatury japońskiej, przełożył z japońskiego, wstęp i komentarz opracował Wiesław Kotański, PWN, Warszawa, s. 401+3 nlb. [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 3 (43), PTO, Warszawa 1962, s. 293-295
• Wanda Gall, Japonia kraj kontrastów, Wiedza Powszechna, Warszawa, str. 222+3 [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 2 (46), PTO, Warszawa 1964, s. 156-157
• Lucjan Wolanowski, Zwierciadło bogini. Reporter w kraju tranzystorów i gejsz, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1961, s. 357+3 [w:] Przegląd Orientalistyczny, nr 2 (46), PTO, Warszawa 1964, s. 157-159
• Murakami Haruki, Nejimakidori-kuronikuru. Daiichibu Dorobō kasagi-hen (Kronika Ptaka Nakręcającego Sprężynę. Część pierwsza. Sroka złodziejka), Dainibu. Yogen suru tori-hen (Część druga. Ptak przepowiadający przyszłość), Shinchōsha, Tokio 1994 [w:] Japonica, nr 4, Wydawnictwa UW, Warszawa 1995, s. 148-150
• Wiesław Kotański, Dziedzictwo japońskich bogów. Uranokracja, Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995 [w:] Japonica, nr 6, Wydawnictwa UW, Warszawa 1996, s. 159-161
• Kazuo Ishiguro, Niepocieszony, w przekładzie Tomasza Sikory, Dom Wydawniczy „Rebis”, Poznań 1996 [w:] Japonica, nr 8, Wydawnictwa UW, Warszawa 1998, s. 156-158
• Janusz Modry, W objęciach geopolityki: Polska, Japonia, Eurazja: Publicystyka na łamach „Kultury” 1981-2000 [w:] Japonica, nr 14, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2001, s. 241-242
• Amélie Nothomb, Z pokorą i uniżeniem [w:] Japonica, nr 14, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2001, s. 242-244
• Stanisław Zwierzyński, Świat nie jest dla Hamletów. Poezje Uty [w:] Japonica, nr 14, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2001, s. 244-246
• Shimborusuka shishū (Zbiór wierszy Szymborskiej), „Sekai Gendaishi Bunko” („Biblioteka Współczesnej Poezji Świata”) [w:] Japonica, nr 14, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2001, s. 244-246
• Stephen Synder, Philips Gabriel (red.), Ōe and Beyond: Fiction in Contemporary Japan [w:] Japonica, nr 15, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2002, s. 215-220
• Michele Marra, Modern Japanese Aesthetics. A Reader [w:] Japonica, nr 15, Zakład Japonistyki i Koreanistyki UW, Warszawa 2002, s. 221-225

Uwagi

Przypisy