Mikołaj Szarlejski

Mikołaj Szarlejski

Ostoja
Data urodzenia	1400
Data śmierci	1457
Rodzice	Mikołaj ze Ściborza
Wojny i bitwy	Bitwa pod Chojnicami, Wojna trzynastoletnia
Administracja	kasztelan inowrocławski starosta bydgoski starosta tucholski starosta brodnicki starosta gniewkowski wojewoda inowrocławski wojewoda brzesko-kujawski

Mikołaj Szarlejski ze Ściborza herbu Ostoja (ur. ok. 1400, zm. 1457) – podstoli brzeskokujawski, kasztelan inowrocławski od 1438 r., starosta bydgoski od 1441 r., wojewoda inowrocławski 1457 r., starosta tucholski od 1454 r., wojewoda brzeskokujawski 1453-1457 r., starosta brodnicki, starosta gniewkowski, starosta człuchowski w 1454 roku i w latach 1455-1456^[1], członek Związku Pruskiego. Z ramienia królowej Zofii Holszańskiej zarządzał również starostwem inowrocławskim i nieszawskim w latach 1435-1448.

Pochodził z rodu osiadłego na Kujawach i wywodzącego się ze wsi Ściborze pod Inowrocławiem. Jego ojcem był Mikołaj kasztelan bydgoski. Posiadał liczne dobra rodowe na Kujawach, udzielał pożyczek sąsiadom, kapitule gnieźnieńskiej, i przede wszystkim królowi pod zastaw wsi. W sumie pożyczył Władysławowi III Warneńczykowi 6 tys. florenów, przez co stał się największym wierzycielem monarchy. W zastaw otrzymał w 1441 r. starostwo bydgoskie i na rok starostwo brzeskie. Dzięki kumulacji dóbr kujawskich stał się ważną osobistością pogranicza polsko-krzyżackiego, występującą w otoczeniu monarchy. W 1440 r. udał się razem z Warneńczykiem na Węgry, gdzie pozostał do 1443 r.

Szarlejski stał na straży interesów politycznych Królestwa i gospodarczych podległych mu starostw. Troszczył się o wolną żeglugę na Wiśle i ostro występował przeciwko ograniczeniom handlowym ze strony zakonu. Sam ściśle przestrzegał zakazów handlu: konfiskował sól płynącą Wisłą z Prus, interweniował w Gdańsku, który ograniczał handel polskim zbożem, dbał o rozwój gospodarczy starostw, co było skorelowane ze wzrostem jego własnych dochodów. Starał się ograniczyć szlak handlowy Nakło – Tuchola na rzecz Inowrocław – Bydgoszcz, czynił zabiegi o odwołanie zakazu gdańskiego sprzedaży piwa bydgoskiego.

Szarlejski był mężem zaufania króla polskiego i jego oficjalnym reprezentantem, miał więc prawo również dowodzić operacjami wojskowymi. 25 marca 1454 z Torunia wysłał on list wypowiedni do wielkiego mistrza, zaś następnego dnia wraz z zaciężnymi Związku Pruskiego wyruszył w kierunku znajdujących się w rękach krzyżackich Chojnic, mając jako zastępcę Janusza Kołudzkiego, chorążego inowrocławskiego^[2]. W dniu 18 września 1454 r. dowodził wraz z Łukaszem Górką w bitwie pod Chojnicami po której dostał się do niewoli krzyżackiej. Zwolniony 1455. W uznaniu zasług w 1455 r. powierzono mu zamek w Świeciu oraz inne dobra.

Jego siedzibą rodową był przypuszczalnie drewniany zamek wznoszący się na brzegu Jeziora Szarlejskiego, którego pozostałością jest już tylko kopiec z wałem ziemnym^[3].

Zmarł w 1457 r., na kilka miesięcy przed śmiercią zrzekł się z posiadanych urzędów.

Zachowane wzmianki pisane z okresu starostwa bydgoskiego

Szarlejski otrzymał starostwo bydgoskie 23 maja 1441 r. wraz z miastem Gniewkowem i wójtostwem. W praktyce objął je w 1443 r. po powrocie do kraju.

• 23 kwietnia 1446 r. – skierował z Bydgoszczy list do komtura toruńskiego, protestując przeciwko ograniczeniom handlowym i wynikającym z tego stratom mieszczan,
• 1446 r. – zatwierdził statut cechu zdunów-garncarzy,
• 25 lipca 1450 r. – wysłał z Bydgoszczy list gratulacyjny dla nowego wielkiego mistrza zakonu,
• luty i marzec 1453 r. – przebywał w Bydgoszczy,
• lipiec 1453 r. – przebywał w Gniewkowie,
• grudzień 1453 – styczeń 1454 r. – przebywał w Bydgoszczy,

Jego kapelanem był Mikołaj Oczko, który 14 września 1448 r. sporządził dokument erygujący szpital św. Ducha w Bydgoszczy. Rezydował on na zamku bydgoskim.

Przypisy

Bibliografia

• Zyglewski Zbigniew, Późnośredniowieczne urzędy i urzędnicy w powiecie bydgoskim. Urzędnicy ziemscy – starostowie, burgrabiowie [w.] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, T. 16. Bydgoszcz jako ośrodek administracyjny na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego. Bydgoszcz 1998.