Mikołaj Wolski (1553–1630)
 Portret z ok. 1624 | |
 Półkozic | |
| Rodzina | Wolscy herbu Półkozic |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | |
Mikołaj Wolski z Podhajec herbu Półkozic[1] (ur. 1553 w Podhajcach, zm. 9 marca 1630) – marszałek wielki koronny w latach 1616–1630, marszałek nadworny koronny w latach 1600–1617, miecznik koronny i miecznik krakowski w latach 1574–1599[2], komandor komandorii poznańskiej zakonu maltańskiego w latach 1589–1600[3], kanonik kapituły katedralnej poznańskiej w latach 1589–1601[4], dyplomata, starosta olsztyński w 1613 roku[5], starosta krzepicki, rabsztyński[6], czorsztyński od 1599, starosta inowłodzki w 1612 roku[7], starosta babimojski i odolanowski w 1629 roku, starosta wołpeński i dubieński[8], starosta warszawski, skarbnik rawski, faworyt i przyjaciel Zygmunta III Wazy.
Jako senator wziął udział w sejmach: 1601, 1603, 1605, 1609, 1611, 1613 (I), 1613 (II), 1615, 1616, 1618 1619, 1620, 1621, 1623, 1624, 1625, 1626 (I), 1626 (II), 1627, 1628, 1629 (I), 1629 (II)[9].
Życiorys
Ojcem jego był Stanisław Wolski (1523–1566) kasztelan sandomierski, marszałek nadworny warszawski, starosta krzepicki[10].
Zwiedził wszystkie prawie kraje Europy. Wychowany na dworze Maksymiliana – księcia Austrii. Następnie po pobycie przez 10 lat na dworze cesarza Rudolfa, powrócił do ojczyzny[11]. Wysyłany był w różnych poselstwach. W kraju dla biegłości wielkiej w prawie, i zasług, sprawował znakomite godności.
Poseł mazowiecki na sejm konwokacyjny 1574 roku[12].
W 1575 roku podpisał elekcję Maksymiliana II Habsburga[13].
Sprowadził z zagranicy do Polski wielu rzemieślników. Przebywając w Rzymie, jako poseł Zygmunta III Wazy, do papieża Klemensa VIII, bardzo upodobał sobie zakon Kamedułów, którzy zobowiązali się przysłać do Polski paru zakonników, jednak pod warunkiem, że wystawi im klasztor i zapewni odpowiednie fundusze na ich utrzymanie. W rynku w Kłobucku wybudował murowany pałac, połączony nadziemnym przejściem z kościołem św. Marcina i Małgorzaty. Budynek nie przetrwał jednak do czasów obecnych, nie wiadomo dokładnie kiedy został zburzony[14].
W 1578 roku po otrzymaniu zgody króla Stefana Batorego wykupuje kuźnice w swoich starostwach. Po 1588 roku przebudował w stylu renesansowym Zamek w Krzepicach. W 1607 roku wykupuje kuźnicę w Łojkach, w 1620 roku kuźnicę w Łaźcu i Wąsoszy. Dwie ostatnie wykupuje od wdowy po ostatnim kuźniku z rodu Konopków. W Łaźcu wystawia piec do odlewania dział, w Łojkach zakłada druciarnię i blacharnię, w Pankach odlewnię dział, moździerzy i kul. Zakłada kuźnice w Poczesnej (Poczesna Druga lub Klepaczka) oraz w 1620 roku w Nieradzie (działała 10 lat, po śmierci Mikołaja Wolskiego zamieniona na folwark). W kuźnicach Wolskiego odlewano ciężkie działa forteczne, panwie do warzenia solanki w żupach solnych, kotły, garnce i garnki. Z żelaza kutego wyrabiano w ogromnych ilościach sprzęt rolniczy i rzemieślniczy, blachy, druty, łopaty, siekiery. Po śmierci Mikołaja Wolskiego, wskutek braku spadkobiercy, kuźnice w Łaźcu, Nieradzie, Poczesnej, Sierakowie, Własnej i Zawadzie uległy dewastacji i zatrzymaniu.
Odbył legację do cesarza Macieja Habsburga, co zaowocowało podpisaniem przymierza polsko-austriackiego w 1613 roku[15].
W 1613 roku[16], 1618 i 1620 roku był deputatem Senatu na Trybunał Skarbowy Koronny[17].
Przyjął prawo miejskie w Krakowie[18].
Według legendy przez długie lata zajmował się czarną magią i alchemią, jednak pod koniec życia, gdy uznał, że jego życie jest niegodziwe i bezbożne, ufundował klasztor kamedułów na Bielanach w Krakowie. Został pochowany przy wejściu do kościoła, a na jego płycie nagrobnej umieszczono, zamiast nazwiska, łacińskie sentencje o strachu przed potępieniem i Sądem Ostatecznym. Zgodnie ze swoim życzeniem został pochowany w białym habicie kamedułów.
Portret epitafijny Mikołaja Wolskiego, którego autorem jest ojciec Wenanty Subiaco, malarz zakonny, umieszczony jest przy wejściu do kościoła.
Bibliografia
- Barbara Herba, Dzieje Konopisk i okolic. Konopiska, 2004
- Kasper Niesiecki: Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami... T. IV. Lwów, 1743, 822 s., s. 589–590.
Przypisy
- ↑ niekiedy mylnie przypisywany jest mu herb Łabędź
- ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 272.
- ↑ Paweł Czerwiński, Zakon Maltański i jego stosunki z Polską na przestrzeni wieków, Londyn 1962, s. 87.
- ↑ Mikołaj Pukianiec, Organizacja i funkcjonowanie poznańskiej kapituły katedralnej w XVII wieku, s. 51.
- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo olsztyńskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 85.
- ↑ Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 157–158.
- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 181.
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 214.
- ↑ Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 172.
- ↑ Historia nauki polskiej, Polska Akademia Nauk. Zakład Historii Nauki i Techniki; Tom 6 z Historia nauki polskiej, Bogdan Suchodolski; Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974
- ↑ Ludwik Zarewicz, Zakon kamedułów, jego fundacye i dziejowe wspomnienia w Polsce i Litwie, s. 154, 1871.
- ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493–1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 227.
- ↑ Uchańsciana czyli Zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego Prymasa i Pierwszego Księcia, +1581. T. 2, Warszawa 1885, s. 319.
- ↑ Jacek Laberscheck: Na przełomie wieków XVI i XVII. W: Feliks Kiryk: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (do roku 1939). Kraków: Secesja, 1998, s. 166. ISBN 83-87345-55-5.
- ↑ Zbigniew Anusik, W kręgu władzy i opozycji. Kariery faworytów królewskich a kariery opozycjonistów w dobie panowania Zygmunta III (1587–1632), w: Zbigniew Anusik, Studia i szkice staropolskie, Łódź 2011, s. 282–283.
- ↑ Volumina Legum, t. 3, Petersburg 1859, s. 120.
- ↑ Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 157–158, 184.
- ↑ Leszek Belzyt, Wzajemne przenikanie się stanów szlacheckiego i mieszczańskiego w Krakowie i Pradze około 1600 r. Próba porównawczej analizy wstępnej, w: Między Zachodem a Wschodem, Studia ku czci profesora Jacka Staszewskiego, t. II, Toruń 2003, s. 67.
|
Media użyte na tej stronie
