Mikołajek alpejski

Mikołajek alpejski
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	mikołajek
Gatunek	mikołajek alpejski
Nazwa systematyczna
Eryngium alpinum L. Sp. pl. 1:233. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
bliski zagrożenia

Mikołajek alpejski (Eryngium alpinum) — gatunek roślin z rodziny selerowatych. Pochodzi z Alp^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w południowej części Alp, od Alp Nadmorskich na zachodzie po Alpy Julijskie na wschodzie, z przerwą dysjunkcyjną w środkowej części łańcucha alpejskiego, a także w górach Jura i Górach Dynarskich. Rośnie we Francji, Włoszech, Austrii, Liechtensteinie, Szwajcarii, Słowenii, a także w Chorwacji i Czarnogórze^[5].

Jest generalnie rośliną rzadką, rosnącą pojedynczo lub w grupach po kilka-kilkanaście egzemplarzy. Wyjątkiem jest dolina Fournel (fr. Le vallon du Fournel) w Vallouise, we wschodniej części grupy górskiej Écrins, w strefie ochronnej Parku Narodowego Écrins we Francji, gdzie spotkać można populacje liczące po ponad tysiąc osobników^[6].

Morfologia

Kwiatostan

Pokrój

Bylina o rozgałęzionych łodygach. Osiąga wysokość ok. 60-70 cm i szerokość ok. 45 cm.

Liście

kolczaste, stalowoniebieskie, sercowate u nasady.

Kwiaty

Kolczaste, purpurowoniebieskie podsadki tworzą pierzastosieczną, miękko kolczastą kryzę wokół walcowatych główek kwiatostanu^[7].

Biologia i ekologia

Kwitnie w lipcu-sierpniu (wrześniu)^[5]. Kwiaty zapylane przez owady.

Rośnie najchętniej na suchszych glebach, dobrze zdrenowanych, na kamienistych pastwiskach, zwykle w miejscach dobrze nasłonecznionych (jest rośliną kserofilną). Spotykany na wysokości 1500-2300 m n.p.m., głównie w piętrze subalpejskim. Występuje wyłącznie na podłożu wapiennym^[5].

Zagrożenie i ochrona

Głównym zagrożeniem dla tej rośliny jest jej atrakcyjny pokrój i piękno ametystowych kwiatostanów, utrzymujące się również po jej zasuszeniu, co uczyniło z niej pożądany dodatek do kompozycji florystycznych. Doprowadziło to do nadmiernych zbiorów i znacznego przetrzebienia pierwotnych stanowisk tej rośliny. W rezultacie została ona objęta ochroną w większości krajów, w których występuje. Np. we Francji jest ściśle chroniona w skali całego kraju od 1982 r. Tam też, we wspomnianej wyżej dolinie Fournel, w rezerwacie Deslioures (fr. La réserve biologique domaniale Deslioures) jest chroniona największa na świecie populacja mikołajka alpejskiego^[6].

Zastosowanie

Jest uprawiany jako roślina ozdobna na rabatach i w ogródkach skalnych i jest uważany za jeden z najpiękniejszych gatunków tego rodzaju^[7]. Używany jest też w bukieciarstwie jako dodatek florystyczny zarówno do kwiatów żywych jak i kompozycji suchych.

Uprawa

Jest w Polsce w pełni mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3-9)^[7]. Wymaga słonecznego stanowiska, suchej i piaszczystej gleby. Rozmnaża się przez nasiona, które wysiewa się zaraz po ich zbiorze.

Przypisy