Mikołajki

Mikołajki

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Mikołajki z lotu ptaka
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mikołajki
Prawa miejskie	1726
Burmistrz	Piotr Jakubowski
Powierzchnia	8,85 km²
Wysokość	116–150 m n.p.m.
Populacja (31.12.2017) • liczba ludności • gęstość	3852[1][2] 413,3 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-730
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie gminy Mikołajki Mikołajki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Mikołajki
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Mikołajki
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego Mikołajki
53°48′13″N 21°34′18″E/53,803611 21,571667
TERC (TERYT)	2810024
SIMC	0977723
Urząd miejski ul. Kolejowa 7 11-730 Mikołajki
Strona internetowa

Mikołajki (niem. Nikolaiken^[3]) – miasto w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mikołajki. Położone na Mazurach, w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, nad jeziorami: Tałty i Jeziorem Mikołajskim.

Według danych z 1 stycznia 2018 Mikołajki liczyły 3852 mieszkańców^[1]. W Mikołajkach znajduje się Stacja Hydrobiologiczna Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN^[4] oraz Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Mikołajki^[5], obecnie sprywatyzowane Gospodarstwo Rybackie Sp. z o.o.

Położenie

1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosiła 8,85 km²^[6].

Miasto znajduje się na wysokości od 116 do 150 m n.p.m.

Mikołajki leżą na Mazurach^[7], na obszarze dawnej Galindii^[8][9]. Położone w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. W Mikołajkach łączą się Tałty z Jeziorem Mikołajskim. W czasach krzyżackich były to dwa oddzielne jeziora połączone strumieniem. Przy północno-wschodniej granicy miasta położone jest także jezioro Łuknajno.

Widok na miasto z Jeziora Mikołajskiego

Historia

Ta sekcja od 2011-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Nazwa miejscowości pochodzi od patrona kościoła św. Mikołaja. W miejscu Mikołajek pierwotnie znajdowała się staropruska osada.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1444 r. Od 1466 pod zwierzchnictwem Korony Królestwa Polskiego jako lenno pod zarządem krzyżackim. W 1515 na przesmyku jeziora powstał pierwszy stały most, za przejazd pobierano myto, którego część była przekazywana Krzyżakom. Przy moście wybudowano dwie karczmy. Przywileje dla karczmarzy zostały odnowione w 1516, byli oni zobowiązani do transportu krzyżackich szat i żywności (każdy wozem dwukonnym) do Rynu i z powrotem. Krzyżacy w Mikołajkach wybudowali dwór i karczmę, posiadali monopol na połów ryb, które eksportowali. Głównym zajęciem mieszkańców było flisactwo i wyrąb drewna, a także tkactwo, Mikołajki słynęły z wyrobu włosianki z krowiej i końskiej sierści, z której szyto mazurskie spódnice.

Kościół w Mikołajkach przed reformacją nie był ujęty w wykazie parafii i kościołów filialnych w archiprezbiteratach warmińskich. Kościół w Mikołajkach najprawdopodobniej obsługiwał krzyżacki kapelan z Rynu. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego, większość mazurskich parafii protestanckich otrzymała pastorów mówiących po polsku. W 1539 Mikołajki zamieszkiwali niemal wyłącznie Polacy. Do Mikołajek w 1552 przybył z Polski pastor Jakub Wilamowski. W 1798 w Mikołajkach prowadzili misje księża z parafii w Świętej Lipce.

Od 1701 Mikołajki stanowiły część Królestwa Prus. Prawa miejskie otrzymały w 1726 od króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I, trzy lata później znaczną część zabudowy zniszczył pożar. Na miasteczko złożyły się trzy jednostki osadnicze: Rynek, Koniec i Kozłowo. To ostatnie leży po drugiej stronie jeziora w stosunku do centrum Mikołajek. W 1833 część zabudowy zniszczył pożar. Podczas spisu ludności w 1837 na 1963 mieszkańców jedynie 271 posługiwało się na co dzień językiem niemieckim. Od 1843 uruchomiona została stała żegluga na Mazurach powodująca ożywienie miasta. W 1911 Mikołajki uzyskały połączenie kolejowe z Mrągowem i Orzyszem. Od 1920 miasto stało się popularną miejscowością turystyczną, odwiedzili je m.in. Stefania Sempołowska (opisała to w pracy „Mazury Pruskie”) i Jędrzej Giertych (autor książki „Za północnym kordonem”). W 1939 zajmowało 2627 m kw.

(c) ZIGGY RADWA, CC BY-SA 3.0

Panorama miasta współcześnie

W części Mikołajek po zachodniej stronie Jeziora Mikołajskiego w czasie II wojny światowej znajdowała się placówka Abwehery o kryptonimie Walli II. Placówka ta od 1940 zbierała informacje na temat ZSRR, a z chwilą przeniesienia kwatery głównej Hitlera do lasu koło Kętrzyna przekazywała je bezpośrednio do Wilczego Szańca. Przed nalotami dywanowymi na Królewiec w sierpniu 1944, ze stolicy prowincji do Mikołajek ewakuowano archiwa samorządowe.

W 1945 miasto zostało włączone do Polski, uruchomiono zakłady stolarki budowlanej, mleczarnię, młyn, powstała Spółdzielnia Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Tkanina”^[10].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa suwalskiego.

Działający tu ośrodek radiologiczny po katastrofie elektrowni w Czarnobylu jako pierwszy w Polsce odkrył napływ skażonych mas powietrza znad Czarnobyla. W 2016 (30. rocznica katastrofy), wywodzący się z Mikołajek zespół Torture of Hypocrisy wydał concept-album „RBMK-1000” opowiadający o katastrofie w Czarnobylu.

Demografia

(c) Piotr Marynowski / Wikimedia Commons / CC-BY-SA-3.0

Plac Wolności

30 czerwca 2012 miasto miało 3944 mieszkańców^[11].

• Piramida wieku mieszkańców Mikołajek w 2014 roku^[1].

Turystyka

Położenie miasteczka nad atrakcyjnymi jeziorami stworzyło tu żeglarską stolicę Polski^[12].

W Mikołajkach jest przystań Żeglugi Mazurskiej i około 1,5 tys. miejsc w hotelach, w tym Hotel Gołębiewski 1,2 tys. oraz kilkaset miejsc noclegowych w pensjonatach i kwaterach prywatnych.

Od 2005 Mikołajki są bazą samochodowego Rajdu Polski.

Atrakcje turystyczne:

• rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno
• Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach

• 

  © Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0

  Przystań Żeglugi Mazurskiej

• 

  Żaglowiec „Chopin” na jeziorze Mikołajskim

• 

  © Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0

  Przystań jachtowa

• 

  Stok narciarski – widok z wieży kościoła św. Mikołaja

• 

  Fontanna z Królem Sielawem – symbolem Mikołajek

• 

  Król Sielaw

Zabytki

Dawny młyn

• klasycystyczny kościół ewangelicko-augsburski pw. Świętej Trójcy projektu Schinkla z 1842, z drewnianymi emporami, sklepieniem kolebkowym z kasetonami, oraz wieżą z 1880,
• neogotycki kościół rzymskokatolicki Matki Boskiej Różańcowej wzniesiony w 1910 r. jako Ewangelicki Dom Ludowy,
• młyn z pocz. XX w.,
• kamienice i domy z XIX i XX w.,
• cmentarze ewangelicki i żydowski.

Transport

Ulica 3 Maja

Główne ulice:

• Ulica Ełcka – jednojezdniowa, główna ulica wylotowa z Mikołajek w kierunku Orzysza, Ełku i Augustowa, część drogi krajowej nr 16. Rozpoczyna się przy skrzyżowaniu z ulicą Kolejową i ciągnie się do granicy Mikołajek. Przy ulicy zlokalizowanych jest kilka domów jednorodzinnych. Nazwa pochodzi od miasta Ełku.
• Ulica Mrągowska – jedno-jezdniowa główna ulica Mikołajek. Na odcinku od mostu do wiaduktu kolejowego jest wybrukowana. Zabudowa ulicy to domy jednorodzinne oraz poniemiecki bloki. Ulica Mrągowska rozpoczyna się od mostu nad Jeziorem Mikołajskim i ciągnie się aż do granic miasta. Jest to główna droga wylotowa z Mikołajek w kierunku Mrągowa i Olsztyna, część drogi krajowej nr 16. Ulicę wyznaczono na początku XV wieku i była częścią traktu łączącego ówczesne Kozłowo lub Tałtowisko z Sensburgiem. W 1516 wybudowano most który był przedłużeniem ulicy oraz połączył wieś Kozłowo z Mikołajkami. W 1911 powstał wiadukt kolejowy nad ulicą. W latach 30. XX w. cała droga do Mrągowa, a wraz z nią ulica zostały wybrukowane. W otoczeniu znajdują się pensjonaty oraz park miejski.
• Ulica Warszawska – jednojezdniowa, główna ulica wylotowa w kierunku Ukty, Rucianego-Nidy i Pisza, część drogi wojewódzkiej nr 609. Zlokalizowanych jest tu kilka pensjonatów oraz pole campingowe. Ulica rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicą Mrągowską i ciągnie się do granic miasta. W okresie PRL nosiła nazwę 25 Stycznia.
• Ulica 3 Maja – jedna ze staromiejskich ulic Mikołajek, w całości wybrukowana. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicą Kolejową i ciągnie się do placu Wolności. Nazwa pochodzi od daty uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji z 1791 roku. Poczta oraz staromiejskie kamienice.
• Ulica Michała Kajki – najdłuższa ulica Mikołajek. Rozciąga się od placu Wolności do granic miasta. Przeważa tu niska zabytkowa zabudowa z początku XX w. Zlokalizowanych jest tu kilka pensjonatów. Nazwę zawdzięcza Michałowi Kajce – największemu mazurskiemu poecie. Droga prowadzi w kierunku wsi Dybowo.
• Ulica Kolejowa – jedna z głównych ulic Mikołajek, część drogi krajowej nr 16. Ulica rozpoczyna się przy moście nad Jeziorem Mikołajskim, i ciągnie się do dworca kolejowego. Na długości od mostu do skrzyżowania z ulicą Szkolną jest wybrukowana. Siedziba Urzędu Gminy i Miasta, dworzec kolejowy oraz cmentarz komunalny. Nazwa związana jest z koleją. W okresie PRL ulica nosiła nazwę W. Lenina.
• Ulica Tałcka - ulica wylotowa. prowadzi od drogi krajowej nr 16 do granicy miasta. Nazwa ulicy pochodzi od nazwy wsi Tałty, tam również dociera ta droga.

Droga krajowa nr 16

Główne ciągi komunikacyjne:

• Mrągowska – Kolejowa – Ełcka,
• Warszawska,
• 3 Maja – plac Wolności – M. Kajki.

Drogi przebiegające przez miasto:

• 16 Olsztyn – Mikołajki – Ełk,
• 609 Mikołajki – Ukta.

Dworzec kolejowy (ob. nieczynny)

Kładka nad przesmykiem między jeziorami Tałty i Mikołajskim

• Powstała w 2016 w miejscu starszej konstrukcji kosztem 6,5 mln zł i miała nawiązywać kształtem do bojerów. Konstrukcja pomostu połączona jest z pylonem za pomocą ośmiu par want. Pochylony pylon tworzą dwa elementy przypominające litery I^[13].

W mieście znajduje się, obecnie nieczynna, stacja kolejowa.

Wspólnoty religijne

Kościoły w Mikołajkach

Kościół św. Mikołaja - na szczycie wieży w okresie wakacyjnym udostępniony jest najwyżej położony taras widokowy w Mikołajkach

© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0

Kościół ewangelicki pw. Świętej Trójcy z 1842 r.

Kościół Matki Bożej Różańcowej z 1910 r.

Na terenie Mikołajek działalność religijną prowadzą następujące Kościoły:

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Matki Bożej Różańcowej
  • parafia św. Mikołaja
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
  • parafia w Mikołajkach
• Kościół Zielonoświątkowy w RP:
  • zbór w Mikołajkach

Sport

• MKS Kłobuk Mikołajki – piłka nożna (Liga okręgowa, grupa: warmińsko-mazurska I)^[14]

(c) Piotr Marynowski / Wikimedia Commons / CC-BY-SA-3.0

Urząd Miasta

Ludzie związani z Mikołajkami

W miejscowości mieszkała Regina Jawor. W latach 1995–2007 proboszczem ewangelicko-augsburskim w Mikołajkach był ks. Franciszek Czudek^[15].

Miasta partnerskie

Źródło: Mikołajki – portal turystyczny^[16]

• Orany (lit. Varena)
• Villard-de-Lans
• Szczyrk

Przypisy

Bibliografia

• MieczysławM. Orłowicz MieczysławM., Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, GrzegorzG. Jasiński (oprac.), AndrzejA. Rzempołuch (oprac.), RobertR. Traba (oprac.), Olsztyn: Agencja Wydawnicza „Remix”, 1991, s. 116–118, ISBN 83-900155-0-1, OCLC 69639387 .
• Max Toeppen „Historia Mazur” (w przekładzie Małgorzaty Szymańskiej-Jasińskiej i opracowaniu Grzegorza Jasińskiego), wyd. Wspólnota Kulturowa „Borussia”, Olsztyn 1995, ISBN 83-900380-3-X. (s. 145 – dwie karczmy przy moście w połowie XV w.)
• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 71

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Mapa miasta UMiG Mikołajki
• Mikołajki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 400 .