Mikroplastik

Cząsteczki mikroplastiku w paście do zębów

	Mikroplastik Rozmowa z Karoliną Szewc z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego
Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Mikroplastik – cząsteczki tworzyw sztucznych o średnicy mniejszej niż 5 milimetrów. Mikroplastik używany jest do produkcji niektórych produktów, między innymi brokatu, pasty do zębów czy kremów z filtrem. Powstaje on również na skutek powolnej degeneracji tworzyw sztucznych^[1], na przykład butelek PET. Pojęcie mikroplastik jest często używane w kontekście zagrożeń jakie niesie on dla środowiska naturalnego^[2].

Rodzaje

Wtórny i pierwotny

Mikroplastik rozróżnia się na mikroplastik pierwotny i mikroplastik wtórny. Pierwotny to już wyprodukowane w małych rozmiarach cząsteczki przeznaczone stosowane chociażby przy produkcji kosmetyków czy ubrań. Mikroplastik wtórny powstaje w wyniku rozdrobnienia cząsteczek z większych produktów pochodzenia sztucznego. Przykładem mikroplastiku wtórnego są chociażby cząsteczki zrzucane z odzieży podczas prania^[3].

Nanoplastik

W ciągu ostatnich lat naukowcy zaczęli coraz częściej używać terminu nanoplastik przy opisywaniu cząstek mniejszych niż kilka mikrometrów. Jedną z przyczyn popularyzacji terminu jest fakt, że nanoplastiki są zdecydowanie trudniejsze do odizolowania z otoczenia niż mikroplastiki. Zwraca się uwagę na to, że dzięki jeszcze mniejszemu rozmiarowi, cząsteczki istnieje ryzyko większej penetracji tkanek organizmów niż w przypadku mikroplastików^[4]. W 2022 po raz pierwszy wykryto obecność nanoplastików na obu biegunach Ziemi^[5].

Występowanie i zagrożenia

Mikroplastik szczególnie zagraża organizmom żyjącym w morzach i oceanach. Jest zjadany przez żyjące tam zwierzęta i w ten sposób podróżuje w górę łańcucha pokarmowego. Do 2018 mikroplastik odnaleziono w ponad 114 gatunkach zwierząt wodnych^[6]. Cząsteczki mikroplastiku występują też w dużych ilościach na plażach, w piasku – na głębokości nawet kilkudziesięciu centymetrów^[7]. Naukowcy zaobserwowali również, że mikroplastik występuje nawet na Arktyce – w badanym przez nich składzie pokrywy lodowej^[8]. Jak wynika z najnowszych badań, cząsteczki mikroplastiku są zagrożeniem nie tylko dla zwierząt żyjących w wodach. Przenoszone mogą być również przez owady, co oznacza, że mogą zalegać również w organizmach zwierząt żywiących się owadami^[9]. Zanieczyszczenie gleby mikroplastikiem, może powodować zaburzenia jej funkcjonowania i negatywnie wpływać na funkcjonowanie chociażby dżdżownic czy skoczogonków^[10].

W 2018 roku przeprowadzone zostało badanie na osobach z Wielkiej Brytanii, Finlandii, Włoch, Holandii, Polski, Rosji i Austrii. W kale wszystkich uczestników badania natrafiono na mikroplastik. Badacze sugerują, że do ciał badanych przedostał się wraz z pożywieniem. We wcześniejszych badaniach udowodniono obecność mikroplastiku w wodzie z kranu, wodzie butelkowanej, rybach oraz piwie^[11]. Obecność tworzyw sztucznych w organizmach ludzi może mieć negatywny wpływ na ich zdrowie. Przykładowo uważa się, że Bisfenol A może zaburzać gospodarkę hormonalną^[12].

Badania przeprowadzone w Niemczech w 2018 wykazały, że głównym źródłem zanieczyszczenia mikroplastikiem jest transport drogowy^[13]. Naukowcy szacują także, że za ok. 35% zanieczyszczenia mikroplastikiem w oceanach odpowiadają tekstylia^[14].

W 2022 roku badacze z Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie wykryli obecność plastiku w 17 próbkach krwi z 22 badanych. Według autorów badania, połowa badanych próbek krwi miała w sobie ślady plastiku typu PET, a połowa z przebadanych - polistyren^[15].

Zobacz też

• Wielka Pacyficzna Plama Śmieci
• Eurythenes plasticus

Przypisy