Milindapanha

Pytania króla Milindy
Milindapanha
ilustracja
Tematykareligijna, filozoficzna
Typ utworudialog
Data powstaniaI wiek p.n.e. – II wiek n.e.
Wydanie oryginalne
Językpali

Milindapanha (pali Pytania króla Milindy) – niekanoniczny tekst buddyjski zaliczany do literatury palijskiej, zawierający dialog pomiędzy indo-greckim królem Menandrem (pali Milindą), a buddyjskim mędrcem Nagaseną. Dzieło jest kompilacją prac wielu autorów, powstałych w różnym czasie i miejscu.

Menander I był królem indo-greckim, rządzącym w okresie hellenistycznym na terenach Azji Środkowej. Jego królestwo powstało na ruinach imperium Aleksandra Macedońskiego i zostało przez Menandra na początku 2. poł. II wieku p.n.e.[1] znacznie rozszerzone. Dokonano tego poprzez inwazję na południowo-zachodnie tereny, przeżywającego kryzys, imperium Maurjów (Indie), a ze względu na fakt, iż Maurjowie przez kilka pokoleń intensywnie wspierali religie dharmiczne, Menandrowi przyszło rządzić ludnością w zdecydowanej większości buddyjską[2].

Powstanie

Autor utworu, a także czas powstania Milindapanhy pozostają nieznane, jednak na podstawie porównania tekstu palijskiego z tłumaczeniem chińskim z IV wieku n.e. (Nagasenabhiksusutra[3]) przyjmuje się, że pierwszą część traktatu napisano pomiędzy rokiem 100 p.n.e., a 200 n.e., w północnych Indiach możliwe, że w języku innym niż język palijski (np. gandhari). Reszta to efekt pracy mnichów z Cejlonu, gdzie tekst trafił wraz z rozprzestrzenieniem się religii na inne części Azji. Najstarszy zachowany manuskrypt z rozszerzoną acz niepełną wersją, datowany jest na rok 1495[4][5].

Treść

Traktat składa się z siedmiu części w formie dialogu, przy czym pytającym jest król Milinda, a odpowiada Nagasena. Przedmiotem ich rozmowy są główne założenia nauk Buddy, a treść nie dotyczy wydarzeń natury historycznej[6]. Największą wartość literacką prezentują trzy pierwsze części, których autor przy pomocy wyszukanych paraboli wyjaśnia zawiłości buddyjskiej filozofii[5]. Kolejne cztery mają charakter interpretacyjny w stosunku do wcześniej przedstawionych nauk[4].

Współcześnie uważa się, że forma dialogu zaprezentowana w Milindapanie jest charakterystyczna dla kultury indyjskiej i brak tu jakichkolwiek wpływów platońskich[4] (co postulowano na wcześniejszych etapach badania tekstu[5]).

Kolejna kwestia z jaką musieli zmierzyć się badacze, to pytanie o autentyczny stosunek do buddyzmu historycznego króla Menandra. Plutarch w Moraliach opisuje jego pogrzeb, podczas którego prochy zmarłego rozdzielono pomiędzy mieszkańców różnych miast i przechowywano w licznie fundowanych po jego śmierci „pomnikach” (Plutarchowi mogło chodzić o stupy; Moralia 821 D-E[7]). Świadectwo to jest analogiczne do jednej z legend o Buddzie Siakjamunim, co w połączeniu z pozostałościami greckich monet (zawierających symbol Koła Dharmy), stanowi podstawę do twierdzenia, iż stosunek Menandra do buddyzmu był zapewne pozytywny[8] (jednak zakres tej relacji pozostaje kwestią wciąż dyskutowaną[9][10]).

Przypisy

  1. J. Jakobsson. Indo-Greek Chronology c.200-145 BCE. „The Journal of Oriental Numismatic Society”. 198, s. 8-12, 2009. Oriental Numismatic Society. ISSN 1818-1252 (ang.). 
  2. P. Bernard: The Greek Kingdoms in Central Asia. W: History of Civilizations of Central Asia. Vol.II The development of sedentary and nomadic civilizations:700 BC to 250 AD (pod red. J.Harmatta). Paryż: UNESCO publishing, 1994, s. 114-115. ISBN 92-3-102846-4.
  3. Nagasena Bhiksu Sutra (English Translator Guang Xing). Buddha's Light Publishing, 2008, seria: Buddha's Light Edition English Sutra Translation Series.
  4. a b c O. Von Hinüber. Milindapanha. „A Handbook of Pali Literature. Indian Philology and South Asian Studies”. 2, s. 92-86, 1996. Walter de Gruyer. ISSN 0948-1923 (ang.). 
  5. a b c M. Wieneritz: A History of Indian Literature Vol.II. Kalkuta: Calcuta University Press, 1933, s. 174-183.
  6. The Questions of King Milinda Translatedfrom the Pali by T.W.R.Davies. Oksford: Clarendon Press, 1890.
  7. Plutarch: Moralia (Vol.X). Cambridge Mass., Londyn: Harvard University Press, William Heinemann Ltd., 1960, s. 279, seria: Loeb Classical Library 321. ISBN 978-0-674-99354-9.Sprawdź autora:1.
  8. B. Bravo, E. Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. III: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 262. ISBN 83-01-06653-9.
  9. A.K. Narain: The Indo-Greeks. Oksford: Clarendon Press, 1957, s. 97-99.
  10. J.W. Sedlar: India and the Greek world : a study in the transmission of culture. Totowa, New Jersey: Rowman & Littlefield, 1980, s. 61-67. ISBN 0-8476-6173-3.

Media użyte na tej stronie

King Milinda ask questions.jpg
King Milinda ask questions. From Hutchinson's story of the nations, containing the Egyptians, the Chinese, India, the Babylonian nation, the Hittites, the Assyrians, the Phoenicians and the Carthaginians, the Phrygians, the Lydians, and other nations of Asia Minor.
Dharma Wheel.svg
Autor: commons: Shazz / pl.wiki: Shazz🔆, Licencja: GFDL
Koło Dharmy