Mina przeciwpiechotna

PMA-3 (mina przeciwpiechotna bezpośredniego działania)

Mina przeciwpiechotna (mina przeciw piechocie) – mina przeznaczona do zwalczania siły żywej. Stosowana do osłony zapór inżynieryjnych i minowych.

Podział min przeciwpiechotnych

Ze względu na sposób działania dzieli się miny przeciwpiechotne na:

  • fugasowe (bezpośredniego działania) – rażące falą uderzeniową powstałą podczas eksplozji materiału wybuchowego, wyposażone w zapalniki naciskowe,
  • odłamkowe – rażące odłamkami, wyposażone w zapalniki o działaniu naciskowym, naciągowym lub w obydwa te rodzaje zapalników. Miny odłamkowe mogą być stacjonarne (eksplodujące na powierzchni gruntu) lub wyskakujące (po zadziałaniu zapalnika kadłub miny tego rodzaju jest wyrzucany na wysokość 1–1,5 m i dopiero wtedy następuje eksplozja),
  • odłamkowe kierunkowe – rażące odłamkami w określonym sektorze. Miny tego typu są najczęściej odpalane ręcznie.

Miny polskie

MON-50
Mina ta jest kopią amerykańskiej miny M18A1. W górnej części miny znajdują się dwa gniazda na zapalniki. Umożliwia to założenie różnych typów zapalników.

  • Dane taktyczne:
    • długość 220 mm, wysokość 105 mm, szerokość 45 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, odłamkowa o działaniu kierunkowym,
    • rodzaj kadłuba: z tworzywa sztucznego, w środku kadłuba znajduje się kulki stalowe lub kawałki pociętego drutu,
    • rodzaj ładunku: PMW 0,715 kg,
    • zapalnik: elektryczny, odciągowy,
    • masa całkowita miny 2 kg,
    • minimalny nacisk: 2 kg.

MON-100
Minę można przymocować do drzewa, palika, słupa itp. lub ustawić na stojaku. Mina jest skuteczna również przeciwko lekko opancerzonym pojazdom.

  • Dane taktyczne:
    • grubość 57 mm, średnica 220 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, odłamkowa o działaniu kierunkowym,
    • rodzaj kadłuba: cylindryczny, stalowy,
    • rodzaj ładunku: TNT 2 kg,
    • zapalnik: elektryczny, odciągowy,
    • masa całkowita miny 5 kg,
    • minimalny naciąg: 2 kg.

MON-200
Mina ta jest większą wersja miny MON-100 o zwiększonym zasięgu rażenia do 200 m. Minę można przymocować do drzewa, palika, słupa itp. lub ustawić na stojaku. Mina jest skuteczna również przeciwko lekko opancerzonym pojazdom.

  • Dane taktyczne:
    • grubość 130 mm, średnica 431 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, odłamkowa o działaniu kierunkowym,
    • rodzaj kadłuba: cylindryczny, stalowy,
    • rodzaj ładunku: TNT 12 kg,
    • zapalnik: elektryczny, odciągowy,
    • masa całkowita miny 25 kg,
    • Min. naciąg: 2 kg.

Miny radzieckie

PMD-6 (Protiwopiechotnaja mina dierewiannaja wz. 6)
Mina przeciw piechocie drewniana, była najczęściej stosowana do budowy pól minowych przeciw piechocie i pól mieszanych. Wybuch miny następował pod naciskiem stopy człowieka, konia lub koła pojazdu. Składała się z drewnianego prostokątnego kadłuba z otworem na zapalnik, drewnianej ruchomej pokrywy, 200-gramowej kostki trotylu i zapalnika MUW. Całkowity ciężar miny wynosił około 580 g, a jej wymiary: 202×96×39 mm. W czasie wojny stosowano również miny typu PMD-7 i PMD-7c, które były modernizacją miny PMD-6. W tych zmodernizowanych minach, ładunek materiału wybuchowego stanowił 75-gramowy nabój wiertniczy, a ich wymiary i ciężar były trochę mniejsze. Miny tego typu były trudno wykrywalne i rozbrajane.

  • Dane taktyczne:
    • długość 200 mm, szerokość 90 mm, wysokość 45 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, fugasowa, o dział. naciskowym,
    • rodzaj kadłuba: prostopadłościenny z drewna,
    • rodzaj ładunku: TNT prasowany, kostka 200 g,
    • zapalnik: mechaniczny MUW-2 z zapałem MD-2 lub MD-5M,
    • masa całkowita miny 0,4 kg,
    • Minimalny nacisk: 2 kg.

POMZ-2 (Protiwopiechotnaja oskołocznaja mina zagraditielnaja)
Mina przeciw piechocie odłamkowo-zagradzająca stosowana była do minowania terenu w celu rażenia odłamkami piechoty i kawalerii nieprzyjaciela w promieniu do 25 m. Wykorzystywano je także chętnie do minowania ścieżek i przejść w zaroślach, terenu pokrytego wysoką roślinnością lub grubą warstwą śniegu oraz jako miny pułapki. Wybuch miny następował po zahaczeniu o jej odciąg i wyciągnięciu zawleczki z zapalnika. Składa się z żeliwnego kadłuba. Minę ustawiano z jednym lub dwoma odciągami o długości 5–7 m każdy. Jej ciężar całkowity wynosił około 2 kg. Jako kadłub miny typu POMZ-37, stanowiącej odmianę miny POMZ-2, służył korpus pocisku moździerzowego 82 mm.

  • Dane techniczne:
    • wysokość 107 mm, średnica 60 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, odłamkowa,
    • rodzaj kadłuba: cylindryczny, żeliwny,
    • rodzaj ładunku: TNT 0,075 kg,
    • zapalnik: odciągowy,
    • masa całkowita miny 1,77 kg,
    • Min. naciąg: 0,5 kg.

OZM-152 (Oskołoczno-zagraditielnaja mina)
Odłamkowo-zagradzająca mina stosowana była do rażenia odłamkami siły żywej nieprzyjaciela. Jej wybuch mógł być spowodowany przez zamknięcie obwodu elektrycznego z punktu kierowania, samoczynnie – na skutek oddziaływania na minę żołnierzy nieprzyjaciela lub po upływie określonego czasu, gdy zastosowano w niej zwieracz o opóźnionym działaniu. Mina OZM-152 składała się z: kadłuba, ładunku materiału wybuchowego, zapalnika, linki, dna kadłuba, komory na ładunek miotający i ładunku miotającego. Jako jej kadłub służył korpus 152 mm pocisku artyleryjskiego, po odpowiedniej przeróbce dna i części czołowej, wypełniony trotylem lub amonotrotylem. Miny te ustawiano w ziemi na głębokości do 1 m. Wybuch następował po zamknięciu obwodu elektrycznego i wyrzuceniu jej ładunkiem miotającym nad ziemię na wysokość około 0,5 m. Jako źródło prądu stosowano baterie suche. Ciężar całkowity miny wynosił 50,5 kg, materiału wybuchowego – 6,3 kg, dodatkowego detonatora – 0,4 kg, ładunku miotającego – 0,3 kg, a jej wysokość – 604–613 mm i średnica 180 mm. Promień rozrzutu odłamków dochodził do 70 m, natomiast skutecznego rażenia żywych celów 30–50 m. Zmodernizowaną odmianą miny OZM-152 były miny z uniwersalnymi komorami miotającymi typu UWK (Uniwersalnaja wybrasiwatielnaja kamera). Komory te przystosowano do połączenia z korpusami pocisków artyleryjskich 122 i 152 mm, min moździerzowych 122 mm oraz zdobycznych pocisków niemieckich kalibru 105 i 150 mm i min moździerzowych. Montaż miny polegał na połączeniu korpusu pocisku (miny moździerzowej) z nagwintowaną komorą, odpowiednim założeniu detonatorów i wsypaniu prochu miotającego. Wybuch powodowany był elektrycznie lub mechanicznie. Ciężar komory wynosił 3 kg, jej średnica 132 mm, a ładunku miotającego 100 gram. Promień rażenia odłamkami w zależności od kalibru pocisku wynosił od 15 do 30 i więcej metrów.

Miny z kadłubami betonowymi i znajdującymi się w nich siekańcami lub kulkami metalowymi ustawiano podobnie jak POMZ-2. Raziły siłę żywą w promieniu 6–8 m.

Miny odłamkowe (różne) miały kadłuby wykonane z puszek po konserwach, odcinków rur, pudełek metalowych i drewnianych, woreczków z tkaniny itp. Wkładano do nich materiał wybuchowy – najczęściej 200-gramowe kostki trotylu, zapalniki MUW i siekance lub kulki metalowe. Ustawiano je w zależności od konstrukcji, na ogół podobnie jak POMZ-2 lub bezpośrednio na ziemi i maskowano, ich promień rażenia wahał się w granicach 5–20 m.

Drewniana mina wodoszczelna (MKF) podobna w swej budowie do miny PMD-7c
Składała się z kawałka drewna z wywierconymi dwoma otworami, większym – na nabój wiertniczy i mniejszym na zapalnik MUW, pokrywy na zawiasach, materiału wybuchowego i zapalnika oraz korków. Osadzano je (korki) na bitumie lub towocie, co czyniło minę w pewnym sensie wodoszczelną.

Pętlowa mina
Przeciw piechocie lub przeciw narciarzom, zakładana była w terenie porośniętym wysoką trawą lub pokrytym grubą warstwą śniegu. Składa się z drewnianego kadłuba z przybitą od dołu deską oporową, pętli drucianej połączonej dwoma dźwigniami wykonanymi z listewek, materiału wybuchowego – 400-gramowej kostki trotylu i zapalnika MUW. Wolną przestrzeń w kadłubie wypełniano metalowymi siekańcami lub różnymi odłamkami. Niekiedy do kadłuba wkładano minę POMZ-2 lub pocisk. Po zahaczeniu nogą lub nartą o pętlę, następował jej przechył i jednocześnie odchylenie dźwigni, które powodowało wyciągnięcie zawleczki z zapalnika i wybuch miny[1].

Miny niemieckie

SMi-35 (Springemine – mina skacząca)
Popularnie nazywana miną „S”, mogła być ustawiana na działanie naciskowe lub naciągowe albo jednocześnie na jedno i drugie. Składała się z metalowego kadłuba, wewnątrz którego znajdowała się komora miotająca na proch i cylindryczna obudowa na materiał wybuchowy o ciężarze 0,5 kg oraz odłamki w postaci żeliwnych kulek (340 szt.) lub z ciętego drutu o średnicy 6 mm (230 szt.) i z zapalników. Ogólny ciężar miny wynosił 4,5 kg, a jej wymiary: średnica – 102 mm i wysokość z trójnikiem – 175 mm. Jako zapalniki mogły być stosowane: SMiZ-35 (z trzema wąsikami), ANZ-29 (tarciowy) i ZZ-42. Po zadziałaniu zapalnika zapalał się proch miotający, powodując wyrzucenie miny na wysokość około 1,5 m, zapalając jednocześnie opóźniacze (z masy prochowej), które po przekazaniu iskry na spłonki detonujące, powodowały wybuch miny nad ziemią. Odłamki rozrzucane były w promieniu do 150 m, z siłą rażenia do 80 m. Pod koniec wojny Niemcy produkowali miny „S” z otworem w dnie na dodatkowy zapalnik, umożliwiający ich ustawienie na nieusuwalność. Jako dodatkowe zapalniki stosowano: ZZ-35, ZZ-42 lub ANZ-29. Była to bardzo niebezpieczna mina, powodująca podczas rozminowania dużo wypadków śmiertelnych lub ciężkich zranień. Saperzy często utożsamiali literę „S” ze śmiercią. Zdobyczne miny tego typu pod koniec wojny stosowali również saperzy radzieccy i polscy.

Stockmine (Stock – laska) Mina w kształcie laski, podobna do radzieckiej POMZ, ustawiana była przede wszystkim w terenie porośniętym, z jednym lub dwoma odciągami. Po wybuchu raziła ludzi odłamkami w promieniu do 60 m. Składała się z: betonowego korpusu z metalowymi odłamkami, ładunku wybuchowego – 100-gramowego naboju wiertniczego, zapalnika typu ZZ-35 lub ZZ-42 oraz kołka i drutu naciągowego. Wymiary korpusu miny wynosiły: średnica – 72 mm, wysokość – 158 mm, a jej cały ciężar ok. 2 kg.

Schutzmine (Schutz – ochrona, osłona)
Mina przeciw piechocie osłonowa lub ochronna, podobna była do radzieckiej PMD-6 pod względem budowy, zasad działania i zastosowania. Składała się z: drewnianego kadłuba z ruchomą pokrywą i otworem na zapalnik ZZ-42 oraz 100-gramowej kostki materiału wybuchowego. Jej wymiary wynosiły: 130×100×65 mm, a ciężar – ok. 0,5 kg. Miny tego typu powodowały dużo zranień wśród usuwających je saperów.

Betonowa mina kulista
Składała się z: kulistego betonowego korpusu z różnego rodzaju odłamkami (kulkami, siekańcami itp.), ładunku wybuchowego – trzech 200-gramowych kostek trotylu, zapalnika typu ZZ-35 lub ZZ-42 i obudowy. W jej korpusie znajdowała się komora na ładunek. Minę umieszczano w obudowie z drewna lub metalu i mocowano klinami. Mogła być także ustawiana bezpośrednio w ziemi bez żadnej obudowy, zazwyczaj na naciągowe działanie. Raziła siłę żywą odłamkami z rozerwanego korpusu. Jej ciężar wynosił około 17 kg, a średnica 250 mm.

Mina przeciw piechocie wz. 1944
Została wprowadzona na uzbrojenie armii niemieckiej pod koniec wojny. Stosowano ją do osłony ważnych obiektów i pozycji lub jako zapalnik do fugasów i różnych min niespodzianek, naciskowego działania. Mina miała wygląd metalowego pudełka o średnicy 50 mm i wysokości 25 mm, złożonego z dwóch części. Do dolnej przymocowany był specjalny zapalnik, a do górnej wprasowany 30-gramowy materiał wybuchowy. Ogólny ciężar miny wynosił 80 g. Była ona nierozbrajalna, działała pod naciskiem 10–15 kg, mogła uszkodzić stopę.

Glassmine (mina szklana)
Była to mała mina przeciw piechocie naciskowego działania, której korpus szklany raził siłę żywą swoimi odłamkami. Po zastosowaniu do niej zapalnika chemicznego nie można jej było odszukać wykrywaczem min. Składała się z: korpusu szklanego, ładunku materiału wybuchowego i zapalnika, zazwyczaj chemicznego.

Mała mina odłamkowa
Mina tego typu stosowana była do minowania lasów lub terenów zadrzewionych. Składała się z: żeliwnego korpusu z pokrywą i wydrążonym otworem na 75-gramowy nabój wiertniczy i zapalnik ZZ-35 lub ZZ-42. Na ogół przywiązywano je do drzew na wysokości około 1 m w rejonie uczęszczanych ścieżek i dróg, a druciany odciąg od zawleczki zapalnika przymocowywano do innego drzewa (gałęzi), znajdującego się po ich drugiej stronie. Wymiary miny wynosiły: średnica – 45 mm, wysokość – 90 mm, a jej ogólny ciężar – ok. 600 g[2].

Różne

M18A1 CLAYMORE

  • Dane techniczne:
    • długość 216 mm, wysokość 83 mm, szerokość 35 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, odłamkowa o działaniu kierunkowym,
    • rodzaj kadłuba: z tworzywa sztucznego, w środku kadłuba znajduje się wkładka z wtopionymi w niej kulkami stalowymi,
    • rodzaj ładunku: C4 0,68 kg,
    • zapalnik: elektryczny, odciągowy,
    • masa całkowita miny 1,58 kg,
    • minimalny naciąg: 3,0 kg.

W górnej części miny znajdują się dwa gniazda na zapalniki. Umożliwia to założenie różnych typów zapalników.

M14

  • Dane techniczne:
    • wysokość 38 mm, średnica 58 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, fugasowa,
    • rodzaj kadłuba: cylindryczny bakelitowy,
    • rodzaj ładunku: tetryl 0,28 kg,
    • zapalnik: naciskowy,
    • masa całkowita miny 0,085 kg,
    • min. nacisk: 9 kg.

Mina trudno wykrywalna indukcyjnie. Mina posiada dwa stopnie zabezpieczenia: 1. stopnia zawleczkę zabezpieczającą, oraz 2. stopnia płytę naciskową.

M16

  • Dane techniczne:
    • wysokość 120 mm (z zapalnikiem 191 mm), średnica 105 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, odłamkowa, wyskakująca,
    • rodzaj kadłuba: cylindryczny, stalowy,
    • rodzaj ładunku: TNT 0,585 kg,
    • Zapalnik: naciskowo-odciągowy,
    • Masa całkowita miny 3,6 kg,
    • Min. naciąg/nacisk: 1,4 kg/3,4 kg.

SB-33

  • Dane techniczne:
    • średnica 88 mm, wysokość 32 mm,
    • przeznaczenie: przeciwpiechotna, narzutowa,
    • rodzaj kadłuba: z tworzywa sztucznego,
    • rodzaj ładunku: TNT 0,035 kg,
    • zapalnik: naciskowy, elektroniczny, samoczynny z opóźnieniem,
    • Masa całkowita miny 0,14 kg,
    • Minimalny nacisk: 5 kg.

Mina charakteryzuje się nieregularnym kształtem, co utrudnia jej wykrycie wzrokowe. Zapalnik naciskowy jest bardzo odporny na wybuchowe środki minowania. Wersja SB-33AR posiada zapalnik elektroniczny, który może zadziałać pod wpływem nacisku lub próby zdjęcia jej.

PFM-1

  • Dane techniczne:
    • długość 120 mm, szerokość 61 mm, wysokość 20 mm,
    • Przeznaczenie: przeciwpiechotna, narzutowa,
    • Rodzaj kadłuba: z tworzywa sztucznego,
    • Rodzaj ładunku: TNT 0,035 kg,
    • Zapalnik: naciskowy, elektroniczny, samoczynny z opóźnieniem,
    • Masa całkowita miny 0,075 kg,
    • Minimalny nacisk: 5 kg,
    • Mina zawiera zapalnik naciskowy i ciekły MW w kadłubie.

Mina ta jest wzorowana na minie amerykańskiej BLU-43.

PFM-1S

  • Dane techniczne:
    • długość 120 mm, szerokość 61 mm, wysokość 20 mm,
    • Przeznaczenie: przeciwpiechotna, narzutowa,
    • Rodzaj kadłuba: z tworzywa sztucznego,
    • Rodzaj ładunku: TNT 0,035 kg,
    • Zapalnik: naciskowy, elektroniczny, samoczynny z opóźnieniem,
    • Masa całkowita miny 0,075 kg,
    • Minimalny nacisk: 5 kg.

PFM-1s wersja z samolikwidatorem, 85% tych min z czasem samolikwidacji określonym na 40 godzin jest aktywna jaszcze po upływie tego czasu.

MK-42

  • Dane techniczne:
    • średnica 38 mm, długość 81 mm,
    • Przeznaczenie: przeciwpiechotna, narzutowa,
    • Rodzaj kadłuba: metalowy,
    • Rodzaj ładunku: kompozycja A-5 0,033 kg,
    • Zapalnik: kontaktowy,
    • Masa całkowita miny 0,198 kg.

Zobacz też

  • ABB AP12
  • Konwencja Ottawska

Przypisy

  1. Przywrócone życiu... s.46–50
  2. Przywrócone życiu... s.60–61

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PMA-3 landmine.JPEG
PMA-3 Yugoslavian anti-personnel blast mine (shown upside down).