Minerały metamiktyczne
Minerały metamiktyczne – minerały zawierające pierwiastki promieniotwórcze jako składniki główne lub poboczne. Doznają one uszkodzenia lub zniszczenia struktury pod wpływem bombardowania cząstkami α pochodzącymi z rozpadów jąder nietrwałych izotopów, jak np. 235U. Minerał zachowując swoją postać zewnętrzną, traci wewnętrzną strukturę krystaliczną i staje się bezpostaciowy, izotropowy, częściowo amorficzny. Ulega izotropizacji. Zmniejsza się wtedy również gęstość minerału oraz współczynnik załamania światła.
Charakterystyka
Minerały metamiktyczne odznaczają się szklistym lub smolistym wyglądem i muszlowym przełamem. Przez odpowiednie ogrzewanie energia drgań termicznych może na nowo przywrócić uporządkowaną strukturę krystaliczną. Towarzyszy temu promieniowanie podczerwone w postaci wydzielającego się ciepła, oraz wzrost gęstości i efekty luminescencyjne.
Przykłady minerałów metamiktycznych
Do minerałów łatwo przechodzących w stan metamiktyczny należy m.in. cyrkon Zr[SiO4], thoryt Th[SiO4], fergusonit YNbO4, gadolinit Y2FeBe2[O|Sio4]2 oraz ortyt (Ca,Ce)2(Fe2+Fe3+)Al2[O|OH|SiO4|Si2O7]. Zawartość pierwiastka promieniotwórczego (uranu lub toru) jest w nich niekiedy mała, nieprzekraczająca 1%. Jego obecność nie jest jednak czynnikiem wystarczającym do przejścia minerału w stan metamiktyczny, niektóre bowiem minerały nigdy nie przechodzą w ten stan np. thorianit ThO2, oraz ksenotym YPO4 i thortveityt Sc2[Si2O7], które zawierają domieszki U lub Th. Znane są również minerały które opornie ulegają izotropizacji, np. monacyt (Ce,Th)PO4.
Galeria
Fergusonit
Datowanie minerałów metamiktycznych
Na podstawie oznaczenia najniższej temperatury, przy której zachodzi rekrystalizacja minerału metamiktycznego, a także zawartość pierwiastka radioaktywnego i ołowiu oraz stopnia metamiktyzacji można w sprzyjających warunkach określić wiek minerału lub czas, jaki upłynął od ostatniej jego rekrystalizacji, a także ustalić temperaturę jaką mógł osiągnąć w chwili powstania lub rekrystalizacji.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: Eurico Zimbres (FGEL-UERJ) / Tom Epaminondas (mineral collector), Licencja: CC BY-SA 2.0 br
One single brown zircon crystal (2x2 cm) (Origin:Peixes, Goiás, Brazil)
Autor: Alchemist-hp (www.pse-mendelejew.de), Licencja: CC BY-SA 3.0 de
Fergusonite crystals embedded in feldspar and biotite, type locality: Ytterby/Sweden, formula: (Y,Ce,La,Nd)NbO4, ratio RE metals: 4:1:3:2
(c) WesternDevil, CC-BY-SA-3.0
Ši nuotrauka daryta 2003 m. birželio mėn. lankantis Montanoje, JAV, lankantis mineralų muziejuje, tik šiek tiek pakoreguota su programomis, fotografuota su OLYMPUS C-480 fotoaparatu.