Minerve (1934)

Minerve (Q185)
Ilustracja
Jednostka siostrzana „Minerve” – „Junon”
Klasa

okręt podwodny

Typ

Minerve

Projekt

T2

Historia
Stocznia

Arsenal de Cherbourg,
Cherbourg

Położenie stępki

17 sierpnia 1931

Wodowanie

23 października 1934

 Marine nationale
Wejście do służby

15 września 1936

Zatonął

19 września 1945

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


662 tony
856 t

Długość

68,1 m

Szerokość

5,62 m

Zanurzenie

4,03 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1800 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1230 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14,5 węzła
9 w.

Zasięg

powierzchnia: 4000 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 85 Mm przy 5 w.

Sensory
hydrofony
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm (2 x I)
9 torped
Wyrzutnie torpedowe

6 × 550 mm
3 × 400 mm

Załoga

42

Minerve (Q185) – francuski dwukadłubowy okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z sześciu zbudowanych jednostek typu Minerve. Okręt został zwodowany 23 października 1934 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu, a w skład Marine nationale wszedł 15 września 1936 roku. Początkowo pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, a po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami został przejęty przez Brytyjczyków. We wrześniu 1940 roku „Minerve” weszła do służby w marynarce Wolnych Francuzów, uczestnicząc w patrolach na Morzu Norweskim, Północnym i Oceanie Arktycznym. Okręt przetrwał działania wojenne, a 19 września 1945 roku podczas holowania wszedł na mieliznę nieopodal Portland Bill i uległ zniszczeniu.

Projekt i budowa

„Minerve” zamówiona została w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1930 roku[1][2]. Oficjalny, sygnowany przez marynarkę projekt (o oznaczeniu T2), stworzony przez inż. Jeana-Jacquesa Roqueberta, stanowił ulepszenie 600-tonowych typów Sirène, Ariane i Circé, uwzględniając też doświadczenia stoczni prywatnych przy budowie okrętów typów Argonaute, Diane i Orion[3][4]. Usunięto większość wad poprzedników: okręty charakteryzowały się wysoką manewrowością i krótkim czasem zanurzenia; poprawiono też warunki bytowe załóg[3]. Na jednostkach powiększono też liczbę wyrzutni torped do dziewięciu, jednak bez możliwości zabierania torped zapasowych[4].

„Minerve” zbudowana została w Arsenale w Cherbourgu (numer stoczniowy Q54)[4][5]. Stępkę okrętu położono 17 sierpnia 1931 roku[6][a], a zwodowany został 23 października 1934 roku[3][4].

Dane taktyczno-techniczne

„Minerve” była średniej wielkości dwukadłubowym okrętem podwodnym[3]. Długość między pionami wynosiła 68,1 metra, szerokość 5,62 metra i zanurzenie 4,03 metra[4][5][b]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 662 tony, a w zanurzeniu 856 ton[3][4][c]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Normand–Vickers o łącznej mocy 1800 KM[3][4]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1230 KM[3][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[3][4][d]. Zasięg wynosił 2500 Mm przy prędkości 13 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów) oraz 85 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[3][1][e]. Zbiorniki paliwa mieściły 60 ton oleju napędowego[4][f]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[5].

Okręt wyposażony był w dziewięć wyrzutni torped: cztery stałe kalibru 550 mm na dziobie, dwie kalibru 550 mm na rufie oraz potrójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 400 mm[3][5]. Łącznie okręt przenosił dziewięć torped, w tym sześć kalibru 550 mm i trzy kalibru 400 mm[5]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][4]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[5].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 39 podoficerów i marynarzy[1][3][g].

Służba

„Minerve” weszła do służby w Marine nationale 15 września 1936 roku[6]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q185[5]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, będąc jednostką flagową 12. dywizjonu 2. Flotylli okrętów podwodnych w Oranie (w skład którego wchodził ponadto bliźniaczy „Junon” oraz „Ondine” i „Orion”)[7]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kmdr ppor. (fr. capitaine de corvette) R.J. Cherdel[7]. 7 grudnia 1939 roku dowództwo okrętu objął kpt. mar. (fr. lieutenant de vaisseau) H.M.P. Bazin[7].

W czerwcu 1940 roku okręt nominalnie znajdował się w składzie 12. dywizjonu, a jego dowódcą był nadal kpt. mar. Bazin[8]. „Minerve” przebywała w Cherbourgu, gdzie przechodziła remont mający trwać do 1 sierpnia[8]. 18 czerwca, wobec zbliżania się wojsk niemieckich do portu w Breście, „Minerve” i „Junon” holowane przez francuskie holowniki „Zeelew” i „Nessus” opuściły bazę, w eskorcie pomocniczych patrolowców „Pessac” i „Sauterne”[1][9]. Okręty podwodne, przejęte przez brytyjskie holowniki „Queens Cross” i „Watercock”, dotarły 20 czerwca w towarzystwie niszczyciela HMS „Broke” (D83) do Plymouth[9][10]. Po podpisaniu zawieszenia broni między Francją a Niemcami, 3 lipca Brytyjczycy przeprowadzili operację Catapult, zajmując siłą wszystkie francuskie okręty znajdujące się w portach brytyjskich (w tym niesprawną „Minerve”)[11][12].

We wrześniu 1940 roku „Minerve” weszła do służby w marynarce Wolnych Francuzów[6]. Okręt otrzymał brytyjski numer taktyczny P26[5][6]. 21 stycznia 1941 roku jednostka wyszła wraz z brytyjskim HMS „Undaunted” (N55) z Holy Loch do Dundee, w eskorcie uzbrojonego jachtu HMS „White Bear” (4.02)[6]. 10 kwietnia okręt (dowodzony przez kpt. mar. P.M. Sonneville’a) wziął udział w ćwiczeniach ZOP w Scapa Flow z krążownikiem ciężkim HMS „Exeter” (68)[6]. 18 kwietnia jednostka na południowy zachód od Stavangeru wykonała nieskuteczny atak na niemiecki parowiec[13]. Następnego dnia okręt na północny zachód od Egersund (na pozycji 58°42′N 5°34′E/58,700000 5,566667) wystrzelił dwie torpedy w kierunku pływającego w służbie niemieckiej norweskiego zbiornikowca „Tiger” (3941 BRT), jednak obie były niecelne[6][h]. Od 13 do 29 maja 1941 roku jednostka znajdowała się na patrolu nieopodal południowo-zachodnich wybrzeży Norwegii[6][14]. Po wykryciu w pobliżu Bergen pancernika „Bismarck” dowódcy „Minerve” wydano rozkaz przejścia na pozycję 61°53′N 3°15′E/61,883333 3,250000, jednak jednostka nie nawiązała kontaktu z wrogiem[6].

1 lipca „Minerve” znajdowała się w Scapa Flow, wchodząc w skład brytyjskiej 9. Flotylli okrętów podwodnych[15]. 5 sierpnia okręt powrócił do Scapa z patrolu przeprowadzonego w okolicy Wysp Owczych[16]. 19 października jednostka wyszła z bazy na Wyspach Owczych na patrol pod wybrzeże Norwegii, atakując nieskutecznie 29 października pływający dla Niemiec norweski parowiec; 4 listopada „Minerve” zawinęła do Dundee[17][18]. 22 listopada okręt wyszedł z Dundee i udał się do Scapa Flow, skąd 25 listopada wyszedł na kolejny patrol na wody okalające Norwegię[19].

W styczniu 1942 roku „Minerve” znajdowała się w składzie 9. Flotylli, przechodząc remont, a jej dowódcą był nadal kpt. mar. Sonneville[20]. 12 lutego okręt wyszedł z Lerwick na patrol pod południowe wybrzeże Norwegii, powracając do bazy 14 lutego; na kolejną misję pod Norwegię jednostka wyszła 18 lutego[21][22]. W drugiej połowie maja w pobliżu sektora „Minerve” przeszedł zespół niemieckich okrętów składający się z krążownika ciężkiego „Lützow” i niszczycieli Z4 „Richard Beitzen”, Z10 „Hans Lody”, Z27 i Z29, płynący ze Świnoujścia do Kristiansandu[23]. Na przełomie maja i czerwca okręt wziął udział w operacji zabezpieczenia konwoju PQ-16[23]. Na początku lipca okręt skierowano w rejon Wyspy Niedźwiedziej, by zabezpieczyć przejście kolejnego arktycznego konwoju, PQ-17[24]. 12 lipca jednostka wraz z HMS „Trident” (N52) wyszła ze Scapa Flow w rejs do Dundee, w eskorcie uzbrojonego trawlera HMS „Loch Monteith” (FY135)[6].

W 1943 roku „Minerve” trafiła do stoczni na remont połączony z modernizacją, który objął m.in. demontaż dwóch wkm kal. 13,2 mm i instalację pojedynczego działka przeciwlotniczego Oerlikon kal. 20 mm Mark II/IV[5]. 10 października 1943 roku okręt, znajdujący się na powierzchni w odległości 300 Mm na zachód od Brestu, stał się celem omyłkowego ataku Liberatora z RAF Coastal Command pilotowanego przez Micka Ensora[5][6]. Odpalone przez samolot rakiety kal. 127 mm spowodowały śmierć dwóch członków załogi „Minerve” i ciężkie uszkodzenia uniemożliwiające manewr zanurzenia[5][6]. Jednostka została odnaleziona przy pomocy radionamiernika HF/DF przez brytyjski niszczyciel eskortowy HMS „Wensleydale” (L86) i doprowadzona do portu[6]. Po tym zdarzeniu jednostka została odstawiona do rezerwy[5].

Po zakończeniu wojny, 19 września 1945 roku okręt zerwał się z holu i wszedł na mieliznę nieopodal Portland Bill[5][6]. Znajdujący się w złym stanie wrak jednostki zalega na głębokości 10 metrów na pozycji 50°31′01″N 2°27′06″W/50,516944 -2,451667[6].

Uwagi

  1. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 84 i Gogin 2020 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w styczniu 1931 roku.
  2. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 84 podaje, że zanurzenie wynosiło 3,66 metra.
  3. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 540 podaje wyporność nawodną 597 ton, a podwodną 844 tony, McMurtrie 1937 ↓, s. 208 podaje wyporność 597/809 ton, zaś McMurtrie 1941 ↓, s. 193 – 597/825 ton.
  4. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 84 podaje, że okręt na powierzchni rozwijał prędkość 14,29 węzła, zaś w zanurzeniu 9,3 węzła.
  5. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 208 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że zasięg nawodny wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów, zaś podwodny 78 Mm przy prędkości 5 węzłów.
  6. ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że okręt zabierał 51 ton paliwa.
  7. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 208 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że załoga okrętu liczyła 48 osób.
  8. ↑ Kindell 1941a ↓ podaje, że okręt zatopił w tym ataku eskortujący „Tigera” niemiecki pomocniczy trałowiec M-1101.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 84.
  2. ↑ McMurtrie 1937 ↓, s. 208.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Fontenoy 2007 ↓, s. 192.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 275.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2020 ↓.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Helgason 2020 ↓.
  7. ↑ a b c Kindell 1939 ↓.
  8. ↑ a b Kindell 1940a ↓.
  9. ↑ a b Kindell 1940b ↓.
  10. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 272.
  11. ↑ Kindell 1940c ↓.
  12. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 294.
  13. ↑ Kindell 1941a ↓.
  14. ↑ Rohwer 1941 ↓.
  15. ↑ Kindell 1941b ↓.
  16. ↑ Kindell 1941c ↓.
  17. ↑ Kindell 1941d ↓.
  18. ↑ Kindell 1941e ↓.
  19. ↑ Kindell 1941f ↓.
  20. ↑ Kindell 1942a ↓.
  21. ↑ Kindell 1942b ↓.
  22. ↑ Kindell 1942c ↓.
  23. ↑ a b Rohwer 1942a ↓.
  24. ↑ Rohwer 1942b ↓.

Bibliografia

Okręty podwodne typu Minerve

Francja

Media użyte na tej stronie

Ensign of France.svg
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)
Ffs Junon FL4368.jpg
Ffs Junon
At a buoy in Plymouth Sound.