Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa

Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa – urząd administracji rządowej funkcjonujący w Polsce w latach 1987–1997, obsługujący ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa, do którego zadań należała realizacja polityki państwa w zakresie gospodarki przestrzennej, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, budownictwa i inwestycji w stosunku do wszystkich podmiotów gospodarczych, niezależnie od formy własności.

Utworzenie urzędu

Ministerstwo zostało utworzone ustawą z 23 października 1987 r. (wchodzącą w życie dzień później) w miejsce zniesionego Ministerstwa Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej oraz Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii^[1].

Ogólne zadania urzędu

Do zadań Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa należała realizacja polityki państwa w zakresie gospodarki przestrzennej, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, budownictwa i inwestycji w stosunku do wszystkich podmiotów gospodarczych, niezależnie od formy własności, a w szczególności współudział w opracowywaniu założeń polityki przestrzennej i inwestycyjnej oraz opracowywanie założeń polityki budowlanej i mieszkaniowej.

Zadania urzędu w zakresie zapewnienia ładu przestrzennego

Zapewnienia ładu przestrzennego dokonywano przez:

• współdziałanie w opracowywaniu planu zagospodarowania przestrzennego kraju i regionalnych planów zagospodarowania przestrzennego,
• ustalanie zasad sporządzania projektów planów miejscowych oraz zasad kontroli tych planów,
• prognozowanie zapotrzebowania na grunty przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe,
• ustalanie zasad pozyskiwania i gospodarowania gruntami pod budownictwo,
• współdziałanie w projektowaniu zasad ustalania lokalizacji inwestycji,
• realizację zadań z zakresu organizacji i działania państwowego nadzoru budowlanego,
• organizowanie i nadzorowanie działalności służb geodezyjno-kartograficznych.

Zadania urzędu w zakresie sprawnego i efektywnego funkcjonowania

Urząd stwarzał warunki do sprawnego i efektywnego funkcjonowania gospodarki przestrzennej, komunalnej i mieszkaniowej oraz budownictwa przez:

• dokonywanie analiz i prognozowanie potrzeb społeczeństwa i gospodarki narodowej w tych dziedzinach, zwłaszcza w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego,
• współdziałanie w opracowywaniu planów społeczno-gospodarczych oraz planu finansowego i budżetu państwa,
• współdziałanie w kształtowaniu systemów ekonomiczno-finansowych, wpływających na działalność przedsiębiorstw państwowych i innych jednostek organizacyjnych,
• inicjowanie i współdziałanie w opracowywaniu zasad kredytowania i finansowania budownictwa mieszkaniowego,
• inicjowanie przedsięwzięć organizacyjnych i ekonomiczno-finansowych, służących efektywnemu wykorzystaniu czynników wytwórczych,
• programowanie rozmieszczenia potencjału budowlanego w układzie terytorialnym kraju,
• opracowywanie i upowszechnianie zasad organizacji i funkcjonowania służb inwestorskich.

Zadania urzędu w zakresie określania kierunków rozwoju

Zadaniem urzędu było określanie kierunków rozwoju, inicjowanie, wdrażanie i upowszechnianie postępu naukowo-technicznego oraz współdziałanie w realizacji przekształceń strukturalnych dla zapewnienia nowoczesności i wysokiej jakości budownictwa oraz właściwej eksploatacji zasobów przez:

• współdziałanie w określaniu polityki inwestycyjnej i jej realizację oraz programowanie działalności inwestycyjnej,
• tworzenie warunków do wdrażania i upowszechniania nowoczesnych rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych,
• programowanie remontów i modernizacji zasobów,
• współdziałanie w programowaniu prac badawczo-rozwojowych i tworzenie warunków do wdrażania nowoczesnych rozwiązań naukowo-technicznych,
• tworzenie lub inicjowanie tworzenia przedsiębiorstw państwowych, zakładanie i inicjowanie zakładania spółek oraz występowanie z inicjatywą tworzenia jednostek drobnej wytwórczości,
• określanie kierunków przekształceń organizacyjnych w budownictwie i gospodarce komunalnej,
• tworzenie warunków do przepływu informacji naukowo-technicznej i ekonomicznej w zakresie budownictwa, gospodarki przestrzennej i komunalnej,
• współdziałanie w realizacji polityki licencyjnej, ocena wykorzystania nabytych licencji oraz tworzenie warunków ich racjonalnego wykorzystania,
• ustalanie norm i metod kosztorysowania, ustalanie normatywów projektowania oraz standardów budowlanych,
• kształtowanie zasad i realizacja polityki doboru i doskonalenia kadr kierowniczych w gospodarce przestrzennej i budownictwie,
• opracowywanie i upowszechnianie zasad racjonalnej eksploatacji budynków i budowli,
• współdziałanie w realizacji współpracy gospodarczej z zagranicą,
• określanie zasad oraz przez nadzór, w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach, nad realizacją i zapewnieniem efektywności eksportu budownictwa oraz nad współpracą przedsiębiorstw i innych jednostek organizacyjnych z zagranicą,
• inicjowanie i tworzenie wspólnych przedsiębiorstw z zagranicznymi podmiotami gospodarczymi i spółek z udziałem kapitału zagranicznego,
• wykonywanie zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz innych zadań określonych w odrębnych przepisach.

Zadania urzędu w zakresie współdziałania z jednostkami organizacyjnymi

Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa współdziałał w zakresie ustalania zasad racjonalnej i oszczędnej gospodarki materiałami, surowcami, paliwami i energią w budownictwie przez:

• ustalanie i kontrolowanie stosowania norm i normatywów ich zużycia, norm ubytków naturalnych oraz norm jakościowych,
• wprowadzanie zakazów w zakresie stosowania materiałów w budownictwie i gospodarce komunalnej oraz stosowania technologii nadmiernie materiałochłonnych i energochłonnych.

Zakres obowiązków urzędu jako organu założycielskiego

Zadania i obowiązki urzędu jako organu założycielskiego przedsiębiorstw państwowych oraz organu sprawującego nadzór nad działalnością jednostek badawczo-rozwojowych realizowano w zakresie:

• miejscowego planowania przestrzennego,
• budownictwa, w tym budownictwa mieszkaniowego,
• gospodarki gruntami i wywłaszczania nieruchomości,
• urbanistyki i architektury,
• projektowania architektoniczno-budowlanego,
• gospodarki mieszkaniowej,
• organizacji procesu inwestycyjnego oraz wykonywania nadzoru inwestorskiego i budowlanego,
• gospodarki komunalnej.

Zniesienie urzędu

Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa zniesione zostało 1 stycznia 1997 r. na mocy ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej, zadania i kompetencje włączono do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwa Skarbu Państwa^[2].

Ministrowie

Herb Polski

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu[a]	Złożenie urzędu[b]	Długość urzędowania	Rząd
1.		Bogumił Ferensztajn (PZPR) (1934–1996)	24 X 1987	12 IX 1989	689 dni	Rząd Zbigniewa Messnera
						Rząd Mieczysława Rakowskiego
2.		Aleksander Paszyński (UD) (1928–2001)	12 IX 1989	12 I 1991	487 dni	Rząd Tadeusza Mazowieckiego
3.		Adam Glapiński (PC) (ur. 1950)	12 I 1991	23 XII 1991	345 dni	Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego
		kierownik ministerstwa sekretarz stanu Andrzej Diakonow (PC) (ur. 1950)	23 XII 1991	11 VII 1992	201 dni	Rząd Jana Olszewskiego
4.		Andrzej Bratkowski (ur. 1936)	11 VII 1992	26 X 1993	472 dni	Rząd Hanny Suchockiej
5.		Barbara Blida (SdRP) (1949–2007)	26 X 1993	31 XII 1996	1162 dni	Rząd Waldemara Pawlaka
						Rząd Józefa Oleksego
						Rząd Włodzimierza Cimoszewicza

Uwagi

Przypisy