Ministerstwo Sprawiedliwości (Polska)

Ministerstwo Sprawiedliwości

Gmach Ministerstwa Sprawiedliwości w Alejach Ujazdowskich 11 widziany z placu Na Rozdrożu
Państwo	Polska
Data utworzenia	1917
Siedziba	Warszawa
Minister	Zbigniew Ziobro
Sekretarz Stanu	Sebastian Kaleta Marcin Warchoł Michał Woś
Adres
Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Ministerstwo Sprawiedliwości
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ministerstwo Sprawiedliwości
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ministerstwo Sprawiedliwości
52°13′14,578″N 21°01′26,393″E/52,220716 21,023998
Strona internetowa

Pałac Raczyńskich, siedziba Ministerstwa Sprawiedliwości do 1939

Ministerstwo Sprawiedliwości (MS) – urząd pomocniczy Ministra Sprawiedliwości, naczelnego organu administracji rządowej odpowiedzialnego za dział administracji rządowej – sprawiedliwość. Minister Sprawiedliwości z mocy Konstytucji jest członkiem Krajowej Rady Sądownictwa.

Minister sprawiedliwości od 31 marca 1990 do 30 marca 2010 i ponownie od 4 marca 2016 jest jednocześnie prokuratorem generalnym, a od 29 grudnia 1989 roku jest jednym z członków Krajowej Rady Sądownictwa. Od 31 marca 2010^[1] do 3 marca 2016 istniał urząd Prokuratora Generalnego, który był odrębny od Ministra Sprawiedliwości i administracji rządowej. Prokurator Generalny powoływany był przez Prezydenta RP na 6-letnią kadencję spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Krajową Radę Sądownictwa i Krajową Radę Prokuratury^[2].

Kierownictwo^[3]

• Zbigniew Ziobro (Solidarna Polska) – Minister Sprawiedliwości od 16 listopada 2015, i Prokurator Generalny od 4 marca 2016 (po scaleniu urzędów w związku z Ustawą Prawo o prokuraturze)
• Sebastian Kaleta (Solidarna Polska) – sekretarz stanu od 10 czerwca 2019, przewodniczący Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich
• Marcin Warchoł (Solidarna Polska) – sekretarz stanu i pełnomocnik Rządu ds. praw człowieka od 17 grudnia 2019
• Michał Woś (Solidarna Polska) – sekretarz stanu od 12 października 2020
• Marcin Romanowski (Solidarna Polska) – podsekretarz stanu od 4 czerwca 2019^[4]
• Katarzyna Frydrych – podsekretarz stanu od 12 kwietnia 2021^[5]
• Radosław Płucisz – dyrektor generalny od 4 lutego 2016

Kompetencje Ministra Sprawiedliwości

Rozporządzenie określa szczegółowy zakres działania Ministra Sprawiedliwości:

1. Minister kieruje działem administracji rządowej – sprawiedliwość.
2. Minister jest dysponentem części 15 i 37 budżetu państwa.
3. Obsługę ministra zapewnia Ministerstwo Sprawiedliwości.

Dział sprawiedliwość obejmuje sprawy:

1. sądownictwa,
2. prokuratury, notariatu, adwokatury i radców prawnych, w zakresie wynikającym z przepisów odrębnych,
3. wykonywania kar oraz środków wychowawczych i środka poprawczego orzeczonego przez sądy oraz sprawy pomocy postpenitencjarnej.

Minister właściwy do spraw sprawiedliwości zapewnia przygotowywanie projektów kodyfikacji prawa cywilnego, w tym rodzinnego, oraz prawa karnego.

Minister właściwy do spraw sprawiedliwości jest właściwy w sprawach sądownictwa w zakresie spraw niezastrzeżonych odrębnymi przepisami do kompetencji innych organów państwowych i z uwzględnieniem zasady niezawisłości sędziowskiej.

Ministrowi właściwemu do spraw sprawiedliwości podlega Służba Więzienna.

Struktura organizacyjna

W skład Ministerstwa Sprawiedliwości wchodzą następujące jednostki organizacyjne^{[6][7] [8]}:

• Gabinet Polityczny Ministra
• Departament Budżetu i Efektywności Finansowej
• Departament Funduszu Sprawiedliwości
• Departament Informatyzacji i Rejestrów Sądowych
• Departament Kadr i Organizacji Sądów Powszechnych i Wojskowych
• Departament Legislacyjny Prawa Cywilnego
• Departament Legislacyjny Prawa Karnego
• Departament Legislacyjny Ustroju Sądów
• Departament Nadzoru Administracyjnego
• Departament Prawa Administracyjnego
• Departament Prawa Europejskiego
• Departament Prawa Gospodarczego
• Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich
• Departament Strategii i Funduszy Europejskich
• Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka
• Departament Wykonania Orzeczeń i Probacji
• Departament Zawodów Prawniczych
• Biuro Administracyjne
• Biuro Cyberbezpieczeństwa
• Biuro Dyrektora Generalnego
• Biuro Finansów
• Biuro Komunikacji i Promocji
• Biuro Ministra
• Biuro Bezpieczeństwa
• Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego

Jednostki organizacyjne podległe ministrowi^[9][10]:

• Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi
• Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. dra Jana Sehna w Krakowie
• Instytut Wymiaru Sprawiedliwości
• Centralny Zarząd Służby Więziennej
• Centrum Cyberbezpieczeństwa
• Okręgowe inspektoraty Służby Więziennej
• Areszty śledcze
• Zakłady Karne
• Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kaliszu
• Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kulach
• Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Popowie
• Schroniska dla nieletnich i zakłady poprawcze

Jednostki organizacyjne nadzorowane przez ministra^[9]:

• Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury
• Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie
• Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie
• Sądy powszechne – w zakresie nadzoru administracyjnego ministra nad działalnością administracyjną sądów
• Sądy wojskowe – w zakresie zwierzchniego nadzoru ministra w zakresie organizacji i działalności administracyjnej sądów
• Izby morskie – w zakresie zwierzchniego nadzoru ministra nad działalnością przewodniczących i wiceprzewodniczących tych izb oraz trybu postępowania przed izbami
• Ośrodki kuratorskie
• Opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów
• Mazowiecka Instytucja Gospodarki Budżetowej MAZOVIA
• Przedsiębiorstwa państwowe, dla których minister jest organem założycielskim

Lista ministrów sprawiedliwości i prokuratorów generalnych

1917–1939

• Stanisław Bukowiecki 7 grudnia 1917 – 27 lutego 1918
• Józef Higersberger 4 kwietnia 1918 – 4 listopada 1918
• Józef Światopełk-Zawadzki 4 listopada 1918 – 14 listopada 1918 (kierownik)

Ministrowie sprawiedliwości – naczelni prokuratorzy (1919–1939)

• Leon Supiński 17 listopada 1918 – 2 września 1919
• Bronisław Sobolewski 2 września 1919 – 9 grudnia 1919
• Jan Hebdzyński 13 grudnia 1919 – 9 czerwca 1920
• Jan Morawski 23 czerwca 1920 – 24 lipca 1920 (kierownik)
• Stanisław Nowodworski 24 lipca 1920 – 19 czerwca 1921
• Bronisław Sobolewski 19 czerwca 1921 – 6 czerwca 1922
• Wacław Makowski 28 czerwca 1922 – 26 maja 1923
• Stanisław Nowodworski 28 maja 1923 – 15 grudnia 1923
• Włodzimierz Wyganowski 19 grudnia 1923 – 17 listopada 1924
• Antoni Żychliński 17 listopada 1924 – 13 listopada 1925
• Stefan Piechocki 20 listopada 1925 – 15 maja 1926
• Wacław Makowski 15 maja 1926 – 30 września 1926
• Aleksander Meysztowicz 2 października 1926 – 22 grudnia 1928
• Stanisław Car 22 grudnia 1928 – 29 grudnia 1929
• Feliks Dutkiewicz kierownik 29 grudnia 1929 – 17 marca 1930
• Stanisław Car 29 marca 1930 – 4 grudnia 1930
• Czesław Michałowski 4 grudnia 1930 – 15 maja 1936
• Witold Grabowski 16 maja 1936 – 30 września 1939

Rząd RP na uchodźstwie

• Władysław Sikorski 16 października 1939 – 20 lipca 1940
• Marian Seyda 20 lipca 1940 – 22 września 1941
• p.o. Prezes Rady Ministrów Władysław Sikorski 22 września 1941 – 3 września 1941
• Herman Lieberman 3 września 1941 – 20 października 1941
• Karol Popiel 20 października 1941 – 21 stycznia 1942
• Wacław Komarnicki 21 stycznia 1942 – 29 listopada 1944
• Bronisław Kuśnierz 29 listopada 1944–luty 1949
• vacat luty 1949 – 25 września 1950
• p.o. Prezes Rady Ministrów Roman Odzierzyński 25 września 1950 – 18 stycznia 1954
• Kazimierz Okulicz 18 stycznia 1954 – 8 sierpnia 1955
• Tadeusz Bugayski 8 sierpnia 1955 – 15 kwietnia 1957
• Stanisław Lubodziecki 15 kwietnia 1957 – 20 lipca 1970
• Sylwester Karalus 20 lipca 1970 – 18 lipca 1972
• Stanisław Wiszniewski 18 lipca 1972 – 5 sierpnia 1976
• Kazimierz Sabbat 5 sierpnia 1976 – 12 lipca 1978
• Zbigniew Scholtz 12 lipca 1978 – 20 czerwca 1979
• Bolesław Dziedzic 20 czerwca 1979 – 17 stycznia 1984
• p.o. Bohdan Wendorff 17 stycznia 1984–1986
• Stanisław Wiszniewski 1986 – 20 grudnia 1990

Polska Ludowa 1944–1989

• Jan Czechowski (ur. 1894, zm. 1972), (SL) od 21 lipca 1944 do 31 grudnia 1944
• Edmund Zalewski (ur. 1883, zm. 1962), (SL) od 31 grudnia 1944 do 2 maja 1945
• Henryk Świątkowski (ur. 1896, zm. 1970), (PPS/PZPR) od 2 maja 1945 do 21 kwietnia 1956
• Zofia Wasilkowska (ur. 1910, zm. 1996), (PZPR) od 27 kwietnia 1956 do 20 lutego 1957
• Marian Rybicki (ur. 1915, zm. 1987), (PZPR) od 27 lutego 1957 do 24 czerwca 1965
• Stanisław Walczak (ur. 1913, zm. 2002), (PZPR) od 25 czerwca 1965 do 26 października 1971
• Włodzimierz Berutowicz (ur. 1914, zm. 2004), (PZPR) od 26 października 1971 do 25 marca 1976
• Jerzy Bafia (ur. 1926, zm. 1991), (PZPR) od 27 marca 1976 do 12 czerwca 1981
• Sylwester Zawadzki (ur. 1921, zm. 1999), (PZPR) od 12 czerwca 1981 do 22 listopada 1983
• Lech Domeracki (ur. 1929, zm. 2020), (PZPR) od 22 listopada 1983 do 19 września 1988
• Łukasz Balcer (SD) od 14 października 1988 do 1 sierpnia 1989

Ministrowie sprawiedliwości – prokuratorzy generalni^[11] – członkowie Krajowej Rady Sądownictwa^[12] (od 1989 do 2010)

• Aleksander Bentkowski (ZSL/PSL) od 12 września 1989 do 14 grudnia 1990
• Wiesław Chrzanowski (ur. 1923, zm. 2012), (ZChN) od 12 stycznia 1991 do listopada 1991
• Andrzej Marcinkowski (ur. 1929, zm. 2010), od listopada 1991 do 5 grudnia 1991 (kierownik)
• Zbigniew Dyka od 23 grudnia 1991 do 17 marca 1993
• Jan Piątkowski (ur. 1935, zm. 2016), od 17 marca 1993 do 26 października 1993
• Włodzimierz Cimoszewicz od 26 października 1993 do 6 marca 1995
• Jerzy Jaskiernia (SdRP) od 7 marca 1995 do 7 lutego 1996
• Leszek Kubicki od 15 lutego 1996 do 31 października 1997
• Hanna Suchocka (UW) od 31 października 1997 do 8 czerwca 2000
• p.o. Prezes Rady Ministrów Jerzy Buzek od 8 czerwca 2000 do 16 czerwca 2000^[13]
• Lech Kaczyński (ur. 1949, zm. 2010), (PiS) od 12 czerwca 2000 do 4 lipca 2001
• Stanisław Iwanicki od 5 lipca 2001 do 19 października 2001
• Barbara Piwnik od 19 października 2001 do 6 lipca 2002
• Grzegorz Kurczuk (SLD) od 6 lipca 2002 do 2 maja 2004
• Marek Sadowski od 2 maja 2004 do 6 września 2004
• Andrzej Kalwas od 6 września 2004 do 31 października 2005
• Zbigniew Ziobro (PiS) od 31 października 2005 do 7 września 2007
• p.o. Prezes Rady Ministrów Jarosław Kaczyński (PiS) od 7 września 2007 do 11 września 2007^[13]
• Zbigniew Ziobro (PiS) od 11 września 2007 do 16 listopada 2007
• Zbigniew Ćwiąkalski (bezpartyjny) od 16 listopada 2007 do 21 stycznia 2009
• p.o. Prezes Rady Ministrów Donald Tusk od 21 stycznia 2009 do 23 stycznia 2009^[13]
• Andrzej Czuma (PO) od 23 stycznia 2009 do 13 października 2009
• p.o. Prezes Rady Ministrów Donald Tusk od 13 października 2009 do 14 października 2009^[13]
• Krzysztof Kwiatkowski (PO) od 14 października 2009 do 30 marca 2010

Ministrowie sprawiedliwości po wydzieleniu prokuratora generalnego^[14] (od 2010 do 2016)

• Krzysztof Kwiatkowski (PO) od 30 marca 2010 do 18 listopada 2011
• Jarosław Gowin (PO) od 18 listopada 2011 do 6 maja 2013
• Marek Biernacki (PO) od 6 maja 2013 do 22 września 2014
• Cezary Grabarczyk (PO) od 22 września 2014 do 30 kwietnia 2015
• p.o. Prezes Rady Ministrów Ewa Kopacz od 30 kwietnia 2015 do 4 maja 2015^[13]
• Borys Budka (PO) od 4 maja 2015 do 15 listopada 2015
• Zbigniew Ziobro (SP) od 16 listopada 2015 do 4 marca 2016

Ministrowie sprawiedliwości – prokuratorzy generalni (od 2016)

• Zbigniew Ziobro (SP) od 4 marca 2016^[15].

Urzędnicy

Siedziba

W latach 1919–1939 siedzibą Ministerstwa Sprawiedliwości był pałac Raczyńskich przy ul. Długiej 7^[16]. Po wojnie siedzibą ministerstwa był gmach Sądów Grodzkich na Lesznie^[17].

Obecnie Ministerstwo Sprawiedliwości mieści się w dawnej kamienicy dochodowej Bohdanowicza (pierwotny adres Aleje Ujazdowskie 9), wzniesionej w latach 1929–1930 według projektu Adolfa Inatowicza-Łubiańskiego, połączonej z budynkami przy ul. Koszykowej 6 i 6A^[18]. W czasie okupacji niemieckiej znajdowała się tam siedziba Kriminalpolizei (Kripo), a po 1945 – Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W latach 1994–1996 gmach powiększono poprzez nadbudowę narożnej wystawki na dachu^[18].

Inne informacje

W 2018 Minister Sprawiedliwości utworzył uczelnię zawodową służb państwowych pod nazwą Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki w Warszawie^[19] oraz Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi^[20].

15 czerwca 2019 r. Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiedziało, że pozwie naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego za wystawienie przez nich krytycznej opinii na temat kontrowersyjnych, lecz przegłosowanych przez ówczesną partię rządzącą zmian w kodeksie karnym^[21][22]. Wywołało to falę krytyki nie tylko w środowisku naukowym, ale też w ogólnopolskich środkach masowego przekazu. Krakowski Instytut Prawa Karnego nazwał zapowiedzi Ministerstwa atakiem na wolność nauki, ingerencję w autonomię badań naukowych oraz próbę ograniczenia udziału społeczeństwa obywatelskiego w opiniowaniu projektów przyszłego prawa^[23]. Po nagłośnieniu medialnym minister Ziobro ostatecznie wycofał się z tych zapowiedzi. Jednak według niektórych doniesień medialnych na zmianę jego decyzji wpłynęła dopiero interwencja Jarosława Kaczyńskiego, a nie fakt nagłośnienia sprawy^[24].

Zobacz też

• Ministerstwa w III Rzeczypospolitej

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ministerstwo Sprawiedliwości