Miodunka

Miodunka
	; Morfologia (Pulmonaria officinalis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	ogórecznikowce
Rodzina	ogórecznikowate
Rodzaj	miodunka
	Nazwa systematyczna
	Pulmonaria L.; Sp. Pl. 135. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	P. officinalis L.

Miodunka (Pulmonaria L.) – rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Obejmuje 18 gatunków^[4]. Występują one naturalnie na obszarze od Europy po Azję Wschodnią^[5]^[4]. W Polsce w stanie dzikim rosną cztery gatunki rodzime z tego rodzaju: miodunka ćma P. obscura, plamista P. officinalis, miękkowłosa P. mollis i wąskolistna P. angustifolia; zaś miodunka czerwona P. rubra rośnie jako zadomowiony antropofit^[6]. Różnice między gatunkami są często nieznaczne, przez co są trudne do oznaczenia^[7].

Miodunka plamista P. officinalis była w przeszłości wykorzystywana jako lecznicza przy chorobach płuc. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne^[8].

Morfologia

Pokrój: Byliny o szczeciniasto, mniej lub bardziej gruczołowato owłosionych łodygach. Ma kłącza^[7].

Kwiaty miodunki plamistej

Liście: Dojrzałe liście odziomkowe u nasady przychodzą stopniowo lub gwałtownie w ogonek liściowy^[7]. Są całobrzegie. Mają zieloną barwę, czasami ze srebrnymi lub białawymi plamkami. Liście łodygowe są mniejsze, nasadą obejmują łodygę^[5].
Kwiaty: Zebrane w wierzchotki rozwijające się na szczytach pędów. Kielich ma dzwonkowaty kształt, z pięcioma kątami u nasady oraz całobrzegimi klapami, rozwijającymi się po przekwitnięciu. Korona kwiatu jest promienista, wyprostowana, w kształcie tubki, z pięcioma wiązkami długich włosków w gardzieli tworząc prawie ciągły pierścień. Dno kwiatowe jest płaskie^[7]. Pręciki mają krótkie nitki, nie wystają ponad koronę kwiatu^[5]. Owocolistki są krótsze niż tubka korony, zwieńczone są klapowanym lub dwudzielnym znamieniem^[7].
Owoce: Gładkie orzeszki z bardzo ostrym uwypukleniem u nasady^[7]. Zazwyczaj są owłosione, zwłaszcza na początku rozwoju^[5].

Biologia i ekologia

Rośliny z tego rodzaju najlepiej rosną na żyznym, próchnicznym, wilgotnym podłożu. Preferuje stanowiska w półcieniu lub całkowicie zacienione. Rozmnaża się przez wysiew nasion lub, wegetatywnie, przez podział kęp^[5].

(c) Sten, CC BY-SA 3.0

Miodunka wąskolistna

Miodunka długolistna

Miodunka pstra

Systematyka

Rodzaj z podplemienia Boragininae, plemienia Boragineae, podrodziny Boraginoideae z rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae^[9].

Wykaz gatunków^[4]

Pulmonaria affinis Jord.
Pulmonaria angustifolia L. – miodunka wąskolistna
Pulmonaria australis (Murr) W.Sauer
Pulmonaria carnica W.Sauer
Pulmonaria cesatiana (Fenzl & Friedr.) Selvi, Bigazzi, Hilger & Papini
Pulmonaria collina W.Sauer
Pulmonaria × digenea A.Kern.
Pulmonaria × heinrichii Sabr.
Pulmonaria helvetica Bolliger
Pulmonaria hirta L.
Pulmonaria × hybrida A.Kern.
Pulmonaria × intermedia Palla
Pulmonaria kerneri Wettst.
Pulmonaria × landoziana Péterfi
Pulmonaria longifolia (Bastard) Boreau – miodunka długolistna
Pulmonaria mollis Wulfen ex Hornem. – miodunka miękkowłosa
Pulmonaria montana Lej.
Pulmonaria × norica Teyber
Pulmonaria × notha A.Kern.
Pulmonaria obscura Dumort. – miodunka ćma
Pulmonaria officinalis L. – miodunka plamista
Pulmonaria × ovalis Bastard
Pulmonaria rubra Schott – miodunka czerwona
Pulmonaria saccharata Mill. – miodunka pstra
Pulmonaria stiriaca A.Kern.
Pulmonaria visianii Degen & Lengyel

Zastosowanie

Rośliny z tego rodzaju bywają uprawiane jako rośliny ozdobne. Nadają się w szczególności do ogrodów naturalistycznych i skalnych, a także na zacienione rabaty^[5]. Miodunka plamista P. officinalis była w przeszłości wykorzystywana jako lecznicza przy chorobach płuc z powodu skojarzenia plam na liściach z tym organem^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-31] (ang.).
↑ ^a ^b Pulmonaria. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2017-03-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Pulmonaria L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-31].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 725-726. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f 7. Pulmonaria L.. Flora Iberica. [dostęp 2017-03-31]. (hiszp.).
↑ ^a ^b David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 771. ISBN 978-1-107-11502-6.
↑ Genus: Pulmonaria L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-01].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-31] (ang.).

[ing-3] Pulmonaria. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2017-03-31]. (ang.).

[powo-4] Pulmonaria L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-31].

[eb2-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 725-726. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[floraiberica-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f 7. Pulmonaria L.. Flora Iberica. [dostęp 2017-03-31]. (hiszp.).

[mabb-8] David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 771. ISBN 978-1-107-11502-6.

[grin-9] Genus: Pulmonaria L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-01].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne