Mira Ceti
| |||||||||||||||||
| ο Ceti | |||||||||||||||||
 Zdjęcie tarczy gwiazdy wykonane przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Wyraźnie asymetryczny kształt może być wynikiem pulsacji gwiazdy. | |||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | Wieloryb | ||||||||||||||||
| Rektascensja | 02h 19m 21s | ||||||||||||||||
| Deklinacja | -02° 58′ 42″ | ||||||||||||||||
| Odległość | 419 ly 128,5 pc | ||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | 2,0 – 10,1m | ||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | Miryda | ||||||||||||||||
| Typ widmowy | M | ||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
Mira Ceti (omikron Ceti, ο Cet) – gwiazda zmienna w gwiazdozbiorze Wieloryba, która osiąga 2,0m podczas maksimum jasności, podczas minimum jasność jej spada do 10,1m. Odległa od Słońca o ok. 419 lat świetlnych.
Mira Ceti jest układem podwójnym, w skład którego wchodzą Mira A (czerwony olbrzym) oraz Mira B (VZ Ceti) (biały karzeł) – ten mniejszy składnik okrąża większy w czasie ok. 400 lat. Mira A należy do klasy spektralnej M, w ciągu ok. 331 dni zmienia swą jasność o wartość dochodzącą nawet do ośmiu wielkości gwiazdowych. Okres ten może się wahać o kilkanaście dni, najprawdopodobniej z powodu istnienia towarzysza Miry, białego karła, który może modulować okres jej pulsacji i amplitudę.[1] Średnica tego czerwonego olbrzyma wynosi 550 mln km, czyli 390 średnic Słońca. Na zdjęciach z teleskopu kosmicznego Chandra widać, że od składnika A do B przepływa materia gazowa w postaci smugi łączącej obie gwiazdy, opadając następnie na mniejszy składnik.
Zmienność gwiazdy odkrył 3 sierpnia 1596 roku holenderski astronom David Fabricius[2]. Natomiast w roku 1639 Johannes Holwarda zauważył, że gwiazda ta wykazuje regularne zmiany w jasności i wyznaczył amplitudę zmian jej blasku oraz okres zmienności. Ta własność przyczyniła się do tego, iż niektórzy zaczęli ją nazywać „Cudowną”. Powodem zmian w jasności jest cykliczne powiększanie się i później zmniejszanie wielkości gwiazdy – pulsacja. Mira znajduje się bowiem już w schyłkowym okresie swego istnienia – tuż przed odrzuceniem swoich zewnętrznych warstw gazowych, z których powstanie mgławica planetarna. Gwiazdę obserwował także przez kilkanaście lat (1648-1662) polski astronom Jan Heweliusz.
Mira Ceti jest prototypem gwiazd zmiennych nazwanych od jej imienia mirydami.
W sierpniu 2007 roku NASA ogłosiła, że czerwony olbrzym, wchodzący w skład systemu i poruszający się z prędkością 130 km na sekundę pozostawia za sobą znaczne ilości materii, co sprawia, że gwiazda posiada ogon podobny do komety. Szacuje się, że ma on długość 13 lat świetlnych, czyli 20 tysięcy razy więcej niż odległość od Słońca do Plutona. Ogon gwiazdy widoczny jest tylko w świetle ultrafioletowym i składa się przede wszystkim z tlenu i węgla. Według wstępnych szacunków, zbudowany jest z materii traconej przez gwiazdę od co najmniej 30 tysięcy lat[3].
Zobacz też
- ewolucja gwiazd
- lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wieloryba
- lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
- najjaśniejsze gwiazdy
- lista największych gwiazd
Przypisy
- ↑ Przemysław Rudź: Niebo. Warszawa: Carta Blanca, 2008, s. 234. ISBN 978-83-60887-76-9.
- ↑ Wyjątkowe maksimum Mira Ceti. [dostęp 2017-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-12)].
- ↑ Speeding-Bullet Star Leaves Enormous Streak Across Sky (ang.) NASA
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
A new ultraviolet mosaic from NASA's Galaxy Evolution Explorer shows a speeding star that is leaving an enormous trail of "seeds" for new solar systems. The star, named Mira (pronounced my-rah) after the latin word for "wonderful," is shedding material that will be recycled into new stars, planets and possibly even life as it hurls through our galaxy.
Mira appears as a small white dot in the bulb-shaped structure at right, and is moving from left to right in this view. The shed material can be seen in light blue. The dots in the picture are stars and distant galaxies. The large blue dot at left is a star that is closer to us than Mira.
The Galaxy Evolution Explorer discovered Mira's strange comet-like tail during part of its routine survey of the entire sky at ultraviolet wavelengths. When astronomers first saw the picture, they were shocked because Mira has been studied for over 400 years yet nothing like this has ever been documented before.
Mira's comet-like tail stretches a startling 13 light-years across the sky. For comparison, the nearest star to our sun, Proxima Centauri, is only about 4 light-years away. Mira's tail also tells a tale of its history Ð the material making it up has been slowly blown off over time, with the oldest material at the end of the tail having been released about 30,000 years ago.
Mira is a highly evolved, "red giant" star near the end of its life. Technically, it is called an asymptotic giant branch star. It is red in color and bloated; for example, if a red giant were to replace our sun, it would engulf everything out to the orbit of Mars. Our sun will mature into a red giant in about 5 billion years.
Like other red giants, Mira will lose a large fraction of its mass in the form of gas and dust. In fact, Mira ejects the equivalent of the Earth's mass every 10 years. It has released enough material over the past 30,000 years to seed at least 3,000 Earth-sized planets or 9 Jupiter-sized ones.
While most stars travel along together around the disk of our Milky Way, Mira is charging through it. Because Mira is not moving with the "pack," it is moving much faster relative to the ambient gas in our section of the Milky Way. It is zipping along at 130 kilometers per second, or 291,000 miles per hour, relative to this gas.
Mira's breakneck speed together with its outflow of material are responsible for its unique glowing tail. Images from the Galaxy Evolution Explorer show a large build-up of gas, or bow shock, in front of the star, similar to water piling up in front of a speeding boat. Scientists now know that hot gas in this bow shock mixes with the cooler, hydrogen gas being shed from Mira, causing it to heat up as it swirls back into a turbulent wake. As the hydrogen gas loses energy, it fluoresces with ultraviolet light, which the Galaxy Evolution Explorer can detect.
Mira, also known as Mira A, is not alone in its travels through space. It has a distant companion star called Mira B that is thought to be the burnt-out, dead core of a star, called a white dwarf. Mira A and B circle around each other slowly, making one orbit about every 500 years. Astronomers believe that Mira B has no effect on Mira's tail.
Mira is also what's called a pulsating variable star. It dims and brightens by a factor of 1,500 every 332 days, and will become bright enough to see with the naked eye in mid-November 2007. Because it was the first variable star with a regular period ever discovered, other stars of this type are often referred to as "Miras."
Mira is located 350 light-years from Earth in the constellation Cetus, otherwise known as the whale. Coincidentally, Mira and its "whale of a tail" can be found in the tail of the whale constellation.
This mosaic is made up of individual images taken by the far-ultraviolet detector on the Galaxy Evolution Explorer between November 18 and December 15, 2006.NASA's Galaxy Evolution Explorer discovered an exceptionally long comet-like tail of material trailing behind Mira -- a star that has been studied thoroughly for about 400 years. So, why had this tail gone unnoticed for so long? The answer is that nobody had scanned the extended region around Mira in ultraviolet light until now.
As this composite demonstrates, the tail is only visible in ultraviolet light (top), and does not show up in visible light (bottom). Incidentally, Mira is much brighter in visible than ultraviolet light due to its low surface temperature of about 3,000 kelvin (about 5,000 degrees Fahrenheit).
The Galaxy Evolution Explorer, one of NASA's Small Explorer class missions, is the first all-sky survey in ultraviolet light. It found Mira's tail by chance during a routine scan. Since the mission's launch more than four years ago, it has surveyed millions of galaxies and stars. Such vast collections of data often bring welcome surprises, such as Mira's unusual tail.
The visible-light image is from the United Kingdom Schmidt Telescope in Australia, via the Digitized Sky Survey, a program affiliated with the Space Telescope Science Institute, Baltimore, Md.This image by the Hubble Space Telescope displays an asymmetrical shape of the red giant star Mira. This may be due to expansion-contraction cycles, or else unresolved surface features.