Mityng Solidarności z Bośnią i Hercegowiną 1996

Mityng Solidarności z Bośnią i Hercegowiną 1996 – zawody lekkoatletyczne, które odbyły się 9 września na stadionie Koševo w Sarajewie.

W zawodach rozegranych na wyremontowanym po oblężeniu miasta stadionie Koševo, który w 1984 był areną ceremonii otwarcia i zamknięcia zimowych igrzysk olimpijskich[1], wystąpili – charytatywnie – zawodnicy z 27 krajów[2]. Zawody obserwowało 50 000 widzów[3]. Promotorem imprezy był Włoch Primo Nebiolo, ówczesny prezydent IAAF, a zawody były pierwszym wydarzeniem sportowym w mieście po zakończeniu wojny i oblężenia[4]. Mityng miał pokazać zaangażowanie Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) w działania na rzecz pokoju i zrozumienia między narodami[5]. IAAF oraz Międzynarodowy Komitet Olimpijski przekazali w sumie ok. 1,5 miliona dolarów amerykańskich na odbudowę miasta i stadionu[2].

Historia

Sarajewo w marcu 1996
Zniszczone osiedle w Sarajewie (1996)

Geneza

W marcu 1992 odbyło się w Bośni i Hercegowinie referendum, w którym ponad 64% głosujących opowiedziało się za odłączeniem od Jugosławii i stworzeniem niepodległego państwa[6]. Głosowanie zostało zbojkotowane przez Serbów, stanowiących około połowy ówczesnej ludności Bośni i Hercegowiny, ponieważ było niezgodne z konstytucją Federalnej Republiki Jugosławii[7]. 5 kwietnia 1992 Bośnia i Hercegowina proklamowała niepodległość, po czym szybko została uznana przez wspólnotę międzynarodową[8][9]. Po tych wydarzeniach góry otaczające położone w dolinie rzeki Miljacka miasto zostały zajęte przez liczące ok. 18 000 żołnierzy wojska serbskie – 2 maja 1992 siły serbskie całkowicie zablokowały miasto[10][11].

W sierpniu 1995 po drugiej masakrze na Markale siły międzynarodowe przystąpiły do działań – 30 sierpnia NATO i ONZ rozpoczęły operację Deliberate Force ukierunkowaną na serbskie pozycje wokół Sarajewa[6]. Atakowane były składy amunicji oraz cele militarne. Powolne wypieranie z Sarajewa Serbów pozwoliło na ponowne uruchomienie w mieście sieci centralnego ogrzewania, elektryczności i bieżącej wody. 14 grudnia 1995 w Paryżu podpisano układ z Dayton, który przyniósł kres oblężeniu. 22 grudnia 1995 tysiące Serbów opuściło okolice Sarajewa, a 29 lutego 1996 siły serbskie ostatecznie opuściły rejon miasta[6].

Wedle szacunków w czasie oblężenia w mieście zginęło lub zaginęło ok. 10 000 osób (w tym 1500 dzieci), a dodatkowo liczba rannych została oszacowana na ok. 56 000 osób w tym ok. 15 000 dzieci[12][13][14]. Wskutek działań wojennych i przymusowej migracji liczba mieszkańców stolicy Bośni i Hercegowiny zmniejszyła się w 1996 roku w stosunku do początku oblężenia o 64%[15].

Sarajewo w maju 1996
Tereny sportowe w pobliżu stadionu Koševo zamienione na cmentarz

Przed zawodami

Idea przeprowadzenia zawodów narodziła się na początku maja 1996, a jej propagatorem był szef IAAF Primo Nebiolo[16]. W maju 1996 IAAF podpisał umowy z włoską firmą Mondo na rekonstrukcję bieżni stadionu w Sarajewie oraz z władzami Bośni i Hercegowiny na przeprowadzenie 9 września zawodów na odnowionym obiekcie[17]. Koszty organizacyjne podzieliły między siebie Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych oraz Międzynarodowy Komitet Olimpijski[17]. Z okazji zawodów wydano okolicznościowy znaczek pocztowy, którego cena wynosiła 300 dolarów, a cały dochód ze sprzedaży miał zostać przekazany na rzecz Związku Lekkoatletycznego Bośni i Hercegowiny[17]. Dzięki umowie z Europejską Unią Nadawców zapewniono transmisje telewizyjne z planowych zawodów[16].

Początkowo planowano, że mężczyźni będą rywalizować w biegach na 100, 400, 1500 i 5000 metrów oraz skoku wzwyż, skoku o tyczce i pchnięciu kulą, a kobiety w biegach na 100, 400, 1500, 3000 i 100 metrów przez płotki oraz skoku w dal i rzucie oszczepem[16].

7 września w Mediolanie odbył się finał Grand Prix IAAF[18] – z tych zawodów lotem czarterowym do Bośni i Hercegowiny miało udać się ponad 100 czołowych lekkoatletów[4]. Z wyjazdu na Bałkany zrezygnował dwa dni przed zawodami mistrz olimpijski w biegu na 400 metrów Amerykanin Michael Johnson, który swoją decyzję argumentował obawami o bezpieczeństwo[4]. Algierczyk Noureddine Morceli, który na igrzyskach w Atlancie wygrał bieg na 1500 metrów zrezygnował z wyjazdu z powodu ataku grypy[4]. Rekordzista świata w trójskoku Brytyjczyk Jonathan Edwards nie pojechał do Sarajewa mimo wcześniejszych zapowiedzi, ponieważ w programie zawodów zabrakło jego konkurencji[4]. W ostatniej chwili ze startu wycofała się także Rosjanka Swietłana Mastierkowa[4]. Postawę zawodników, którzy zrezygnowali ze startu w Sarajewie skrytykował szef IAAF Primo Nebiolo[4].

Wśród zawodników, którzy nie zrezygnowali z przyjazdu do Sarajewa znaleźli się m.in. mistrzowie olimpijscy z Atlanty: Kenijczyk Daniel Komen, Amerykanin Charles Austin oraz Szwedka Ludmiła Engquist[4]. Komen, w wywiadzie udzielonym światowej federacji lekkoatletycznej na początku września, powiedział:

Będę w Sarajewie i wierzę, że jest to bardzo ważne dla wszystkich. Będzie to moja pierwsza wizyta w tym mieście i mam nadzieję, że nawiążę tam bliskie relacje z jego mieszkańcami. Relacje te zawsze będą miały specjalne miejsce w moim sercu[a][19].

Jonathan Edwards w sierpniu 1996 zaapelował na łamach włoskiego dziennika Corriere della Sera do zawodników, którzy nie chcieli lub obawiali się wyjazdu do Bośni i Hercegowiny mówiąc:

Rozumiem obawy niektórych moich kolegów, którzy mogą bać się podróży do Sarajewa zaledwie 9 miesięcy po zawieszeniu broni. Ale jaki charakter mamy pokazać startując w Mediolanie w finale Grand Prix IAAF, gdzie są duże nagrody finansowe, ale jednocześnie nie chcąc jechać do Sarajewa w geście humanitarnym[b][20]?

Sportowcy dotarli do Sarajewa samolotem z Mediolanu po południu w niedzielę 8 września i zostali zakwaterowani w znajdującym się w centrum miasta hotelu sieci Holiday Inn[21], w którym podczas wojny mieszkali zagraniczni dziennikarze[22].

Zawody

Stadion w Sarajewie – widok współczesny

Kierownikiem komitetu organizacyjnego był premier Bośni i Hercegowiny Haris Silajdžić[21]. Mityng odbył się w poniedziałek 9 września[23]. Na stadion przybyli m.in. prezydent Bośni i Hercegowiny Alija Izetbegović oraz zastępca szefa MKOlu Australijczyk Kevan Gosper, który zastąpił chorego Hiszpana Juana Antonio Samarancha[24]. W słowach wstępnych Primo Nebiolo powiedział:

Witamy z powrotem Sarajewo. Witamy ponownie w świecie lekkiej atletyki! Witamy ponownie w świecie sportu[c][23].

Słowa Włocha zostały przyjęte owacją i płaczem[23]. Podczas uroczystego otwarcia stadionu na płycie obiektu wystąpiły tańczące dzieci[23], a odnowiony ze środków MKOl i IAAF stadion[2] został oficjalnie otwarty i przekazany przez światową federację Związkowi Lekkoatletycznemu Bośni i Hercegowiny[3].

Zawody rozpoczęły się o godzinie 15:30 czasu środkowoeuropejskiego[21]. Podczas mityngu Kenijczyk Vincent Malakwen uzyskał najlepszy na świecie wynik w 1996 w biegu na 1000 metrów – 2:15,89, czym poprawił swój rekord życiowy o 0,31 s[24]. Lekkoatleci wyjechali z miasta wieczorem 9 września[21]. Amerykański skoczek wzwyż Charles Austin powiedział po opuszczeniu Sarajewa:

Nie mogłem udawać, że nie widziałem wydarzeń z tego kraju w telewizji, ale byłem pewien, że jestem tam bezpieczny[d][23].

Mityng był niezwykle trudną i kosztowną do zorganizowania misją ruchu lekkoatletycznego w mieście, które w ostatnich latach było areną przemocy[23]. Zawodnicy, którzy wystartowali w Sarajewie nie otrzymali żadnych nagród finansowych ani rzeczowych – nagrodą dla nich miały być uśmiech i łzy, które mieli zapamiętać na całe życie[23].

Rezultaty

Mężczyźni

Konkurencja:1. miejsceRezultat2. miejsceRezultat3. miejsceRezultatŹródło
Bieg na 100 mNigeria Osmond Ezinwa10,34Wielka Brytania Darren Campbell10,52Nigeria Deji Aliu10,67[24]
Bieg na 400 mNigeria Sunday Bada46,25Kenia Samson Yego46,66Kuba Norberto Téllez46,85[24]
Bieg na 1000 mKenia Vincent Malakwen2:15,89Kenia William Tanui2:16,60Kenia Robert Kibet2:16,80[24]
Bieg na 1500 mMaroko Hicham El Guerrouj3:34,38Kenia Daniel Komen3:35,16Kenia John Kosgei3:35,78[24]
Bieg na 2000 mWielka Brytania John Mayock5:00,91Maroko Salah Hissou5:00,95Maroko Ismaïl Sghyr5:02,69[24]
Skok wzwyżStany Zjednoczone Charles Austin2,27Norwegia Steinar Hoen2,24Niemcy Wolfgang Kreißig2,21[24]
Skok o tyczceRosja Maksim Tarasow5,70Stany Zjednoczone Pat Manson5,50Rosja Igor Trandienkow5,50[24]
Rzut młotemWęgry Balázs Kiss77,60Rosja Ilja Konowałow75,48Węgry Zsolt Németh72,30[24]

Kobiety

Konkurencja:1. miejsceRezultat2. miejsceRezultat3. miejsceRezultatŹródło
Bieg na 100 mNigeria Chioma Ajunwa11,43Rosja Marina Trandienkowa11,52Ukraina Żanna Pintusewicz11,69[24]
Bieg na 400 mNigeria Olabisi Afolabi53,60Izrael Orit Kolodni53,97Włochy Fiorella Ferrari56,34[24]
Bieg na 1500 mPortugalia Carla Sacramento4:15,37Rosja Jekatierina Podkopajewa4:15,57Polska Anna Brzezińska4:15,82[24]
Bieg na 100 m przez płotkiSzwecja Ludmiła Engquist12,78Słowenia Brigita Bukovec12,98Szwajcaria Julie Baumann13,48[24]
Skok w dalNigeria Chioma Ajunwa6,60Dania Renata Nielsen6,24Rosja Jelena Sinczukowa6,16[24]

Uwagi

  1. "I will be in Sarajevo and I believe that it is very important for everybody to go there. This will be my first visit to the city and I hope that a close relationship with our brothers there will be born. In the end, we all run to build new relationships, but those that I will make with the people of Sarajevo will hold a special place in my heart"
  2. "I understand the concerns of some of my colleagues who may be afraid to go to Sarajevo just nine months after the cease-fire was signed. But what type of character do we show by going to the IAAF Grand Prix Final in Milan where there is a lot of money to make but refusing to make the trip to Sarajevo as an humanitarian gesture?"
  3. "Welcome back Sarajevo. Welcome back to world athletics! Welcome back to World Sport"
  4. "I couldn't pretend not to know what I had seen about this country on television and not come here, once I was sure that it was safe."

Przypisy

  1. Stefan Grzegorczyk (koordynacja): Na olimpijskim szlaku 1984 – Sarajewo, Los Angeles. Warszawa: wydawnictwo Sport i Turystyka, 1987. ISBN 83-217-2610-0.
  2. a b c Peter Matthews: Athletics 1997 – The International track and field annual. Surrey: Association of Track and Field Statisticians, 1997.
  3. a b Sarajevo remembers 1996 Meeting of Solidarity - Nebiolo Hon President B&H Federation. iaaf.org. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  4. a b c d e f g h Stars cancel out of Sarajevo meet. thefreelibrary.com. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  5. Official Handbook 2002-2003 / The IAAF Solidarity Meeting Sarajevo. iaaf.org. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  6. a b c Zuzanna Brusić, Dominika Ćosić, Maciej Kania, Robert Sendek: Bałkany: Bośnia i Hercegowina, Serbia, Macedonia, Albania. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2005. ISBN 83-89676-60-5.
  7. Jan Pieszczachowicz (red. nacz.): Wielka Historia Świata – od drugiej wojny światowej do XXI wieku (tom 12). Warszawa: Świat Książki, 2006. ISBN 83-60657-01-7.
  8. U.S. Policymakers on Bosnia Admit Errors in Opposing Partition in 1992. nytimes.com. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  9. War crimes in Bosnia-Hercegovina. books.google.com. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  10. 5th April 1992 / The siege of Sarajevo. onthisdeity.com. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  11. Agnieszka Skieterska: 33 lata więzienia za dramat Sarajewa. wyborcza.pl, 12 grudnia 2007. [dostęp 2011-10-30]. (pol.).
  12. NATO and the former Yugoslavia: crisis, conflict, and the Atlantic Alliance, books.google.pl [dostęp 2011-10-30] (ang.).
  13. Study of the battle and siege of Sarajevo / Civilian casualties [dostęp 2011-10-30] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-02] (ang.).
  14. Study of the battle and siege of Sarajevo / Summary of the battle and siege [dostęp 2011-10-30] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-02] (ang.).
  15. Short history of Sarajevo. [dostęp 2011-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 lutego 2010)]. (ang.).
  16. a b c The World Athletic Meeting of Solidarity Sarajevo '96 is Born. web.archive.org / iaaf.org. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  17. a b c Meeting for Peace; Sarajevo Track to be Reconstructed. web.archive.org / iaaf.org. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  18. IAAF Grand Prix Final. gbrathletics. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  19. Morceli and Komen call to order the World's Athletes: "All to Sarajevo to create a new Spirit of Unity". web.archive.org / iaaf.org. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  20. Jonathan Edwards appeals to World's Stars - "Join me in Sarajevo". web.archive.org / iaaf.org. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  21. a b c d Sarajevo's Stadium is almost ready for September 9 Solidarity Meeting. web.archive.org / iaaf.org. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  22. Iconic war hotels. aljazeera.com. [dostęp 2011-11-09]. (ang.).
  23. a b c d e f g Giorgio Reiner: Welcome Back, Sarajevo!. web.archive.org / iaaf.org. [dostęp 2011-10-30]. (ang.).
  24. a b c d e f g h i j k l m n o Mityng Solidarności z Bośnią i Hercegowiną. „Lekkoatleta”, s. 33, wrzesień-październik 1996. Łomianki: Sportpress. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Sarajevo 19.3.1996 war.JPG
Overall view of downtown Grbavica, a neighbourhood in Sarajevo. These apartments and houses once occupied by Bosnia Serbs are the last group to be turned over to the Muslims as required by the recent Dayton Peace Accord which produced a cease fire and permanent borders. Location: GRBAVICA, SARAJEVO BOSNIA AND/I HERZEGOVINA (BIH) Camera Operator: LT. STACEY WYZKOWSKI Date Shot: 19 Mar 1996
Sarajevo may 1996.png
Autor: Quasimodogeniti, Licencja: CC BY 3.0
Unis Towers in May1996
Asim Ferhatovic Hase.jpg
Autor: Cryptolife, Licencja: CC BY 2.0
Stadium Asim Ferhatovic Hase
P1010189
Sarajevo 1996 destroyed apartment.jpg
Jeden z wielu sarajewskich bloków zniszczony podczas wojny w Bośni i Hercegowinie.
1984 Winter Olympics Sarajevo Sports Complex 1995-06-09 1.JPEG
A graveyard has been established in what was once part of the Olympic Sports Complex in Sarajevo for the 1984 Winter Olympics.