Mityng Solidarności z Bośnią i Hercegowiną 1996

Mityng Solidarności z Bośnią i Hercegowiną 1996 – zawody lekkoatletyczne, które odbyły się 9 września na stadionie Koševo w Sarajewie.

W zawodach rozegranych na wyremontowanym po oblężeniu miasta stadionie Koševo, który w 1984 był areną ceremonii otwarcia i zamknięcia zimowych igrzysk olimpijskich^[1], wystąpili – charytatywnie – zawodnicy z 27 krajów^[2]. Zawody obserwowało 50 000 widzów^[3]. Promotorem imprezy był Włoch Primo Nebiolo, ówczesny prezydent IAAF, a zawody były pierwszym wydarzeniem sportowym w mieście po zakończeniu wojny i oblężenia^[4]. Mityng miał pokazać zaangażowanie Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) w działania na rzecz pokoju i zrozumienia między narodami^[5]. IAAF oraz Międzynarodowy Komitet Olimpijski przekazali w sumie ok. 1,5 miliona dolarów amerykańskich na odbudowę miasta i stadionu^[2].

Historia

Sarajewo w marcu 1996

Zniszczone osiedle w Sarajewie (1996)

Geneza

W marcu 1992 odbyło się w Bośni i Hercegowinie referendum, w którym ponad 64% głosujących opowiedziało się za odłączeniem od Jugosławii i stworzeniem niepodległego państwa^[6]. Głosowanie zostało zbojkotowane przez Serbów, stanowiących około połowy ówczesnej ludności Bośni i Hercegowiny, ponieważ było niezgodne z konstytucją Federalnej Republiki Jugosławii^[7]. 5 kwietnia 1992 Bośnia i Hercegowina proklamowała niepodległość, po czym szybko została uznana przez wspólnotę międzynarodową^[8][9]. Po tych wydarzeniach góry otaczające położone w dolinie rzeki Miljacka miasto zostały zajęte przez liczące ok. 18 000 żołnierzy wojska serbskie – 2 maja 1992 siły serbskie całkowicie zablokowały miasto^[10][11].

W sierpniu 1995 po drugiej masakrze na Markale siły międzynarodowe przystąpiły do działań – 30 sierpnia NATO i ONZ rozpoczęły operację Deliberate Force ukierunkowaną na serbskie pozycje wokół Sarajewa^[6]. Atakowane były składy amunicji oraz cele militarne. Powolne wypieranie z Sarajewa Serbów pozwoliło na ponowne uruchomienie w mieście sieci centralnego ogrzewania, elektryczności i bieżącej wody. 14 grudnia 1995 w Paryżu podpisano układ z Dayton, który przyniósł kres oblężeniu. 22 grudnia 1995 tysiące Serbów opuściło okolice Sarajewa, a 29 lutego 1996 siły serbskie ostatecznie opuściły rejon miasta^[6].

Wedle szacunków w czasie oblężenia w mieście zginęło lub zaginęło ok. 10 000 osób (w tym 1500 dzieci), a dodatkowo liczba rannych została oszacowana na ok. 56 000 osób w tym ok. 15 000 dzieci^[12][13][14]. Wskutek działań wojennych i przymusowej migracji liczba mieszkańców stolicy Bośni i Hercegowiny zmniejszyła się w 1996 roku w stosunku do początku oblężenia o 64%^[15].

Sarajewo w maju 1996

Tereny sportowe w pobliżu stadionu Koševo zamienione na cmentarz

Przed zawodami

Idea przeprowadzenia zawodów narodziła się na początku maja 1996, a jej propagatorem był szef IAAF Primo Nebiolo^[16]. W maju 1996 IAAF podpisał umowy z włoską firmą Mondo na rekonstrukcję bieżni stadionu w Sarajewie oraz z władzami Bośni i Hercegowiny na przeprowadzenie 9 września zawodów na odnowionym obiekcie^[17]. Koszty organizacyjne podzieliły między siebie Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych oraz Międzynarodowy Komitet Olimpijski^[17]. Z okazji zawodów wydano okolicznościowy znaczek pocztowy, którego cena wynosiła 300 dolarów, a cały dochód ze sprzedaży miał zostać przekazany na rzecz Związku Lekkoatletycznego Bośni i Hercegowiny^[17]. Dzięki umowie z Europejską Unią Nadawców zapewniono transmisje telewizyjne z planowych zawodów^[16].

Początkowo planowano, że mężczyźni będą rywalizować w biegach na 100, 400, 1500 i 5000 metrów oraz skoku wzwyż, skoku o tyczce i pchnięciu kulą, a kobiety w biegach na 100, 400, 1500, 3000 i 100 metrów przez płotki oraz skoku w dal i rzucie oszczepem^[16].

7 września w Mediolanie odbył się finał Grand Prix IAAF^[18] – z tych zawodów lotem czarterowym do Bośni i Hercegowiny miało udać się ponad 100 czołowych lekkoatletów^[4]. Z wyjazdu na Bałkany zrezygnował dwa dni przed zawodami mistrz olimpijski w biegu na 400 metrów Amerykanin Michael Johnson, który swoją decyzję argumentował obawami o bezpieczeństwo^[4]. Algierczyk Noureddine Morceli, który na igrzyskach w Atlancie wygrał bieg na 1500 metrów zrezygnował z wyjazdu z powodu ataku grypy^[4]. Rekordzista świata w trójskoku Brytyjczyk Jonathan Edwards nie pojechał do Sarajewa mimo wcześniejszych zapowiedzi, ponieważ w programie zawodów zabrakło jego konkurencji^[4]. W ostatniej chwili ze startu wycofała się także Rosjanka Swietłana Mastierkowa^[4]. Postawę zawodników, którzy zrezygnowali ze startu w Sarajewie skrytykował szef IAAF Primo Nebiolo^[4].

Wśród zawodników, którzy nie zrezygnowali z przyjazdu do Sarajewa znaleźli się m.in. mistrzowie olimpijscy z Atlanty: Kenijczyk Daniel Komen, Amerykanin Charles Austin oraz Szwedka Ludmiła Engquist^[4]. Komen, w wywiadzie udzielonym światowej federacji lekkoatletycznej na początku września, powiedział:

Jonathan Edwards w sierpniu 1996 zaapelował na łamach włoskiego dziennika Corriere della Sera do zawodników, którzy nie chcieli lub obawiali się wyjazdu do Bośni i Hercegowiny mówiąc:

Sportowcy dotarli do Sarajewa samolotem z Mediolanu po południu w niedzielę 8 września i zostali zakwaterowani w znajdującym się w centrum miasta hotelu sieci Holiday Inn^[21], w którym podczas wojny mieszkali zagraniczni dziennikarze^[22].

Zawody

Stadion w Sarajewie – widok współczesny

Kierownikiem komitetu organizacyjnego był premier Bośni i Hercegowiny Haris Silajdžić^[21]. Mityng odbył się w poniedziałek 9 września^[23]. Na stadion przybyli m.in. prezydent Bośni i Hercegowiny Alija Izetbegović oraz zastępca szefa MKOlu Australijczyk Kevan Gosper, który zastąpił chorego Hiszpana Juana Antonio Samarancha^[24]. W słowach wstępnych Primo Nebiolo powiedział:

Słowa Włocha zostały przyjęte owacją i płaczem^[23]. Podczas uroczystego otwarcia stadionu na płycie obiektu wystąpiły tańczące dzieci^[23], a odnowiony ze środków MKOl i IAAF stadion^[2] został oficjalnie otwarty i przekazany przez światową federację Związkowi Lekkoatletycznemu Bośni i Hercegowiny^[3].

Zawody rozpoczęły się o godzinie 15:30 czasu środkowoeuropejskiego^[21]. Podczas mityngu Kenijczyk Vincent Malakwen uzyskał najlepszy na świecie wynik w 1996 w biegu na 1000 metrów – 2:15,89, czym poprawił swój rekord życiowy o 0,31 s^[24]. Lekkoatleci wyjechali z miasta wieczorem 9 września^[21]. Amerykański skoczek wzwyż Charles Austin powiedział po opuszczeniu Sarajewa:

Mityng był niezwykle trudną i kosztowną do zorganizowania misją ruchu lekkoatletycznego w mieście, które w ostatnich latach było areną przemocy^[23]. Zawodnicy, którzy wystartowali w Sarajewie nie otrzymali żadnych nagród finansowych ani rzeczowych – nagrodą dla nich miały być uśmiech i łzy, które mieli zapamiętać na całe życie^[23].

Rezultaty

Mężczyźni

Konkurencja:	1. miejsce	Rezultat	2. miejsce	Rezultat	3. miejsce	Rezultat	Źródło
Bieg na 100 m	Osmond Ezinwa	10,34	Darren Campbell	10,52	Deji Aliu	10,67	[24]
Bieg na 400 m	Sunday Bada	46,25	Samson Yego	46,66	Norberto Téllez	46,85	[24]
Bieg na 1000 m	Vincent Malakwen	2:15,89	William Tanui	2:16,60	Robert Kibet	2:16,80	[24]
Bieg na 1500 m	Hicham El Guerrouj	3:34,38	Daniel Komen	3:35,16	John Kosgei	3:35,78	[24]
Bieg na 2000 m	John Mayock	5:00,91	Salah Hissou	5:00,95	Ismaïl Sghyr	5:02,69	[24]
Skok wzwyż	Charles Austin	2,27	Steinar Hoen	2,24	Wolfgang Kreißig	2,21	[24]
Skok o tyczce	Maksim Tarasow	5,70	Pat Manson	5,50	Igor Trandienkow	5,50	[24]
Rzut młotem	Balázs Kiss	77,60	Ilja Konowałow	75,48	Zsolt Németh	72,30	[24]

Kobiety

Konkurencja:	1. miejsce	Rezultat	2. miejsce	Rezultat	3. miejsce	Rezultat	Źródło
Bieg na 100 m	Chioma Ajunwa	11,43	Marina Trandienkowa	11,52	Żanna Pintusewicz	11,69	[24]
Bieg na 400 m	Olabisi Afolabi	53,60	Orit Kolodni	53,97	Fiorella Ferrari	56,34	[24]
Bieg na 1500 m	Carla Sacramento	4:15,37	Jekatierina Podkopajewa	4:15,57	Anna Brzezińska	4:15,82	[24]
Bieg na 100 m przez płotki	Ludmiła Engquist	12,78	Brigita Bukovec	12,98	Julie Baumann	13,48	[24]
Skok w dal	Chioma Ajunwa	6,60	Renata Nielsen	6,24	Jelena Sinczukowa	6,16	[24]

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• BobB. Ramsak BobB., ‘A day we believed we would live again’ - remembering the 1996 Sarajevo Solidarity Meeting, World Athletics [dostęp 2020-05-17]  (ang.).