Mlecz

Mlecz
Ilustracja
Mlecz błotny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Cichorioideae

Rodzaj

mlecz

Nazwa systematyczna
Sonchus L.
Sp. Pl. 793. 1753
Drzewiasty Sonchus gandogeri

Mlecz (Sonchus L.) – rodzaj roślin należących do rodziny astrowatych. Rodzaj liczy około 60 gatunków występujących na terenie Europy, Azji i Afryki. Niektóre gatunki stały się chwastami ruderalnymi i znacznie powiększyły zasięg występowania. Gatunkiem typowym jest mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus L.)[3].

Nazwa „mlecz” jest w polskim nazewnictwie botanicznym zastrzeżona dla roślin z rodzaju Sonchus. W języku potocznym używana jest często w odniesieniu do mniszka[4], który tworzy charakterystyczne owoce zwane dmuchawcami oraz różyczkę liściową przy ziemi.

Morfologia

Rośliny jednoroczne, dwuletnie lub byliny zawierające sok mleczny.

Łodyga
Dęta, często drewniejąca u podstawy i dość długa.
Liście
Całobrzegie lub podzielone, siedzące, o bardzo różnie ukształtowanej nasadzie.
Kwiaty
Żółte, języczkowate, zebrane w koszyczki.
Owoce
Spłaszczona niełupka, z puchem kielichowym i z małymi pestkami.

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[5], z późniejszymi uzupełnieniami[6]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj Sonchus należy do plemienia Cichorieae Lam. & DC., podrodziny Cichorioideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[2].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1990)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), rodzaj mlecz (Sonchus L.)[7].

Gatunki flory Polski[8]
Wykaz gatunków[9]
  • Sonchus acaulis Dum.Cours.
  • Sonchus adscendens Bojer
  • Sonchus afromontanus R.E.Fr.
  • Sonchus agrestis Sw.
  • Sonchus amboinensis Hort. ex Steud.
  • Sonchus andrenarum Cockerell
  • Sonchus angulatus Sessé & Moc.
  • Sonchus aquatilis Pourr.
  • Sonchus araraticus Nazarova & Barsegyan
  • Sonchus arboreus DC.
  • Sonchus arvensis L. – mlecz polny
  • Sonchus asper (L.) Hill – mlecz kolczasty
  • Sonchus bipontini Asch.
  • Sonchus bornmuelleri Pit.
  • Sonchus bourgeaui Sch.Bip.
  • Sonchus brachylobus Webb & Berthel.
  • Sonchus brachyotus DC.
  • Sonchus brasiliensis Meyen & Walp.
  • Sonchus briquetianus Gand.
  • Sonchus bulbosus (L.) N.Kilian & Greuter
  • Sonchus bupleuroides (Font Quer) N.Kilian & Greuter
  • Sonchus camporum (R.E.Fr.) Boulos ex C.Jeffrey
  • Sonchus canariensis (Sch.Bip.) Boulos
  • Sonchus capensis Schltdl.
  • Sonchus capillaris Svent.
  • Sonchus cavanillesianus Font Quer & Svent.
  • Sonchus cavanillesii Caball.
  • Sonchus congestus Willd.
  • Sonchus crassifolius Willd.
  • Sonchus crepioides (Poir.) Sm.
  • Sonchus crispus Poir.
  • Sonchus daltonii Webb
  • Sonchus denticulato-lanceolata Kitam.
  • Sonchus denticulato-platyphylla (Makino) Kitam.
  • Sonchus diffusus Tidestr.
  • Sonchus dregeanus DC.
  • Sonchus dulosus Fisch. & Mey. ex Sweet
  • Sonchus elongatus Schltdl.
  • Sonchus eriopus Royle
  • Sonchus erythraeae Schweinf. ex Penz.
  • Sonchus erythropappus Meyen & Walp. ex Meyen & Walp.
  • Sonchus erzincanicus V.A.Matthews
  • Sonchus esperanzae N.Kilian & Greuter
  • Sonchus fauces-orci Knoche
  • Sonchus fragilis Ball
  • Sonchus friesii Boulos
  • Sonchus fruticosus L.f.
  • Sonchus gandogeri Pit.
  • Sonchus gibbosus Savi
  • Sonchus gigas Boulos ex Humbert
  • Sonchus gomerensis Boulos
  • Sonchus gramineus Bojer
  • Sonchus grandifolius Kirk
  • Sonchus gummifer Link
  • Sonchus heterophyllus (Boulos) U.Reifenb. & A.Reifenb.
  • Sonchus hierrensis (Pit.) Boulos
  • Sonchus hothae C.B.Clarke
  • Sonchus hydrophilus Boulos
  • Sonchus hypochaeroides Schltdl.
  • Sonchus integrifolius Harv.
  • Sonchus intermedius Krock.
  • Sonchus jacottetianus Thell.
  • Sonchus jainii Chandrab., V.Chandras. & N.C.Nair
  • Sonchus kirkii Hamlin
  • Sonchus laciniatus T.Moore
  • Sonchus laevis Sloane
  • Sonchus leptocephalus Cass.
  • Sonchus lidii Boulos
  • Sonchus lingianus C.Shih
  • Sonchus luxurians (R.E.Fr.) C.Jeffrey
  • Sonchus macrocarpus Boulos & C.Jeffrey
  • Sonchus maculigerus H.Lindb.
  • Sonchus malayanus Miq.
  • Sonchus maritimus L.
  • Sonchus masguindalii Pau & Font Quer
  • Sonchus mauritanicus Boiss. & Reut.
  • Sonchus megalocarpa (Hook.f.) J.M.Black
  • Sonchus melanolepis Fresen.
  • Sonchus microcarpus (Boulos) U.Reifenb. & A.Reifenb.
  • Sonchus microcephalus Mejías
  • Sonchus monanthus Koidz.
  • Sonchus neglectus Pit.
  • Sonchus nigricans Tausch
  • Sonchus novae-zelandiae (Hook.f.) Hook.f.
  • Sonchus novocastellanus Cirujano
  • Sonchus obtusilobus R.E.Fr.
  • Sonchus occidentalis Spreng.
  • Sonchus oleraceus (L.) L. – mlecz zwyczajny
  • Sonchus ortunoi Svent.
  • Sonchus oxyspermus Wallr.
  • Sonchus palmensis Boulos
  • Sonchus palustris L. – mlecz błotny
  • Sonchus pendulus Sennikov
  • Sonchus pensylvanicus Molin. ex Colla
  • Sonchus perfoliatus (Gueldenst.) Gueldenst. ex Ledeb.
  • Sonchus pinnatifidus Cav.
  • Sonchus pinnatus Aiton
  • Sonchus pitardii Boulos
  • Sonchus platylepis Webb
  • Sonchus pustulatus Willk.
  • Sonchus radicatus Aiton
  • Sonchus regis-jubae Pit.
  • Sonchus rotundilobus Kovalevsk.
  • Sonchus saudensis Boulos
  • Sonchus schweinfurthii Oliv. & Hiern
  • Sonchus setosus Ehrenb. ex Sweet
  • Sonchus sosnowskyi Schchian
  • Sonchus stenophyllus R.E.Fr.
  • Sonchus subacaulis Dum.Cours. ex Steud.
  • Sonchus suberosus Zohary & P.H.Davis
  • Sonchus sventenii U.Reifenb. & A.Reifenb.
  • Sonchus tectifolius Svent.
  • Sonchus tenax Fisch. ex Sweet
  • Sonchus tenerrimus L.
  • Sonchus tigridus Rupr.
  • Sonchus toletanus Sennen
  • Sonchus transcaspicus Nevski
  • Sonchus tuberifer Svent.
  • Sonchus ustulatus Lowe
  • Sonchus vaginatus hort.erf. ex Steud.
  • Sonchus webbii Sch.Bip.
  • Sonchus wightianus DC.
  • Sonchus wildpretii U.Reifenb. & A.Reifenb.
  • Sonchus wilmsii R.E.Fr.
  • Sonchus yendoi Kitam.
Mieszańce międzygatunkowe
  • Sonchus × haussknechtii Brügger
  • Sonchus × jacquiniocephalus Svent.
  • Sonchus × maynari Svent.
  • Sonchus × piquetii Druce
  • Sonchus × prudhommei Bouchard
  • Sonchus × rokosensis Sutorý

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
  4. ↑ Łukasz Łuczaj, Wojciech M. Szymański. Wild vascular plants gathered for consumption in the Polish countryside: a review. „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”. 17 (3), 2007. DOI: 10.1186/1746-4269-3-17. (ang.). 
  5. ↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington. 
  6. ↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24]. (ang.).
  7. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Sonchus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-03-09]. (ang.).
  8. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  9. ↑ Sonchus. The Plant List. [dostęp 2014-01-28]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Sonchus palustris Sturm51.jpg

Sonchus palustris L.

Original Description
Sumpf-Saudistel, Sonchus palustris
Sonchus gandogeri.jpg
Sonchus gandogeri. Cerrajón de la Isla de El Hierro.