Mleczaj czerwieniejący

Mleczaj czerwieniejący

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj czerwieniejący
Nazwa systematyczna
Lactarius sanguifluus (Paulet) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 341 (1838)
Zasięg

Mleczaj czerwieniejący (Lactarius sanguifluus Fr.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1793 r. Jean-Jacques Paulet nadając mu nazwę Hypophyllum sanguifluum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Lactarius^[1].

Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1998 r.^[2] Niektóre synonimy naukowe^[3]:

• Hypophyllum sanguifluum Paulet 1838
• Lactarius vinosus (Quél.) Bataille 1908
• Lactifluus sanguifluus (Paulet) Kuntze 1793

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–12 cm, za młodu łukowaty z podwiniętym brzegiem i wgłębionym środkiem, potem staje się spłaszczony, i płatowato pofalowany. Nie posiada garbka. Skórka gładka, jasnopomarańczowa z koncentrycznymi brązowoczerwonymi wybarwieniami w postaci krążków. Podczas wilgotnej pogody jest nieco lepka^[4].

Blaszki

Dość gęste, szeroko przyrośnięte i nieco zbiegające po trzonie. U młodych okazów są bladoochrowe, u starszych czerwonawe. Po zgnieceniu zmieniają kolor; najpierw na winnoczerwony, później brudnozielony^[4].

Trzon

Wysokość 3–6 cm, grubość do 3 cm. Jest walcowaty, wyraźnie krótki i ma cieńszą podstawę. Początkowo jest pełny i twardy, później pusty i kruchy. Kolor mięsnoczerwony z fioletowym odcieniem, ochrowymi brodawkami, Po zgnieceniu zmienia kolor na zielony^[4].

Miąższ

Gruby, białożółtawy, u młodych okazów twardy, u starszych kruchy. Ma korzenny smak i owocowy zapach. Po uszkodzeniu zmienia kolor na krwistoczerwony, później brudnozielony. Wydziela krwistoczerwone mleczko^[4].

Mleczko

Początkowo wypływa obficie. Od samego początku jest winnoczerwone z liliowym odcieniem. W smaku jest ostre^[5].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników jasnoochrowy. Zarodniki szerokoowalne o rozmiarach 7,1–9,1 × 6–7,5 μm. Na powierzchni posiadają dość duże brodawki połączone regularną siateczką oróżnej wielkości oczkach. Podstawki mają rozmiar 40–45 × 4,5–7 μm. Wąskowrzecionowate cystydy mają rozmiar 45–55 × 4,5–7 μm i wystają prawie na 10 μm ponad hymenium^[5].

Występowanie i siedlisko

W Polsce jego rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. opisano tylko dwa jego stanowiska^[6].

Występuje późnym latem i jesienią, głównie w lasach iglastych, wyłącznie pod sosnami, głównie na podłożu wapiennym^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[6], grzyb jadalny^[7][4]. Nadaje się do pieczenia i konserwowania. W przeciwieństwie do mleczaja rydza nie powoduje barwienia moczu na czerwono^[5].

Jest często atakowany przez pasożytniczego grzyba Hypomyces lateritius, powodującego biały nalot i niedorozwój jego blaszek oraz stwardnienie miąższu. Porażone przez tego grzyba owocniki są niejadalne^[8].

Gatunki podobne

Wśród grzybów o morfologicznie zbliżonych owocnikach wymienia się następujące gatunki^[7]<

• mleczaj świerkowy (Lactarius deterrimus), występujący wyłącznie pod świerkami (Picea sp.), o mleczku po ok. 30 min. przebarwiającym się czerwonofioletowo;
• mleczaj jodłowy (Lactarius salmonicolor), występujący pod jodłami (Abies sp.) i jedlicami (Pseudotsuga sp.). Nigdy nie zielenieje po uszkodzeniu;
• mleczaj zmienny (Lactarius semisanguifluus), o bardziej oliwkowozielonym kapeluszu, o mleczku przebarwiającym się winnoczerwono przy wysychaniu;
• mleczaj rydz (Lactarius deliciosus), o mleczku pomarańczowym i długo nie zmieniającym barwy.
• mleczaj modrzewiowy (Lactarius porninsis), występujący wyłącznie pod modrzewiami (Larix sp.), o białym mleczku.

Przez grzybiarzy gatunki te zazwyczaj są nierozróżniane; rozróżnienie ich tylko na podstawie wyglądu jest bardzo trudne, a czasami niemożliwe. Należy brać pod uwagę jeszcze inne cechy; miejsce występowania, kolor mleczka i zmianę koloru miąższu po uszkodzeniu. Z punktu widzenia grzybiarzy rozróżnienie gatunków nie jest bardzo istotne; gatunki te są bowiem jadalne, chociaż dość znacznie różnią się smakiem^[9]. Jedynie mleczaj modrzewiowy jest lekko trujący^[7].

Przypisy