Mleczaj jodłowy

Mleczaj jodłowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj jodłowy
	Nazwa systematyczna
	Lactarius salmonicolor R. Heim & Leclair; Revue Mycol., Paris 18: 221 (1953)
	Zasięg

Mleczaj jodłowy (Lactarius salmonicolor R. Heim & Leclair) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1999 r., dawniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był jako mleczaj późnojesienny^[2]. Synonimy naukowe^[3]:

Lactarius salmoneus R. Heim & Leclair 1950
Lactarius salmonicolor f. brigantiacus L. Remy 1965
Lactarius salmonicolor R. Heim & Leclair 1953, f. salmonicolor
Lactarius subsalmoneus Pouzar 1954

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–15 cm, u młodych okazów wypukły, potem płaski z wklęsłym środkiem. Powierzchnia barwy pomarańczowożółtej, brzoskwiniowożółtej lub pomarańczowej, koncentrycznie strefowana rudopomarańczowymi pręgami. Podczas wilgotnej pogody mogą pojawiać się winno-brązowe plamy. Nie występuje barwa zielona, jedynie u starszych owocników może pojawiać się zielonawy odcień. Brzeg podwinięty i nieco oszroniony, ale u starszych owocników staje się gładki^[4]

Blaszki

Nieco zbiegające, średnio gęste, czasami rozwidlające się przy trzonie. U młodych owocników są jasnoochrowe z pomarańczowym odcieniem^[4]. Po uszkodzeniu nie zielenieją, co najwyżej stają się bardziej czerwone^[5].

Trzon

Wysokość 3–6 cm, grubość 1–2,5 cm, walcowaty, kruchy. Początkowo jest pełny, ale szybko staje się pusty. Kolor jak w kapeluszu, powierzchnia delikatnie oszroniona^[4].

Miąższ

Kremowy, po uszkodzeniu natychmiast pojawia się pomarańczowe, nieco gorzkie mleczko. Po około 10 minutach zmienia ono kolor na miniowy, po 1-2 godzinach na pomarańczowobrązowy lub winnoczerwony. Wydziela słaby, owocowy zapach^[4].

Wysyp zarodników

Bladoochrowy. Zarodniki owalne, o powierzchni pokrytej brodawkami. Rozmiar: 9–10 × 7–8 µm^[6].

Występowanie i siedlisko

W Europie Środkowej w niektórych rejonach (np. w Alpach) jest pospolity, w innych rzadki. Występuje w lasach iglastych i mieszanych. Rośnie wyłącznie pod jodłami^[7].

W Polsce występuje głównie w górach; w Pieninach, Gorcach, na Babiej Górze i na Roztoczu^[4]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych w Austrii i Niemczech^[2],.

Znaczenie

Grzyb jadalny, saprotrof^[8]^[9]. Jest nieco gorzkawy, jednak nie psuje to jego smaku^[6]. Dla grzybiarzy ważną jego cechą jest to, że w odróżnieniu od innych gatunków jadalnych mleczajów ("rydzów") niemal nigdy nie robaczywieje^[7].

Z owocników wyizolowano związki seskwiterpenowe o nazwie laktarowiolina, laktarazulen i laktarofulwen. Laktarowiolina wykazuje działanie antybiotyczne w stosunku np. do prątka gruźlicy i pałeczki duru brzusznego^[10].

Gatunki podobne

Istnieje kilka gatunków bardzo podobnych mleczajów. Przez grzybiarzy zazwyczaj nie są rozróżniane, zresztą rozróżnienie ich tylko na podstawie wyglądu jest trudne, a czasami wręcz niemożliwe. Są to: mleczaj rydz (Lactarius deliciosus), mleczaj świerkowy (Lactarius deterrimus), mleczaj modrzewiowy (Lactarius porninsis), mleczaj czerwieniejący (Lactarius sanguifluus) i mleczaj zmienny (Lactarius semisanguineus). Najbardziej charakterystycznymi cechami mleczaja jodłowego są: miejsce występowania (pod jodłami), sok pomarańczowy (w niewielkich ilościach), owocnik bez śladów zielonego koloru i nie zieleniejący po uszkodzeniu^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Alina. Skirgiełło: Grzyby. Tom XXV. Mleczaj (Lactarius). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1998. ISBN 83-01-08749-8.
↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
↑ ^a ^b Grzybland. [dostęp 2011-10-03].
↑ ^a ^b Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
↑ ^a ^b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ Grażyna Końska, Halina Komorowska. Lecznicze działanie grzybów. Wszechświat. Czasopismo przyrodnicze, t 110, nr 7-9/2009

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[checklist-2] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).

[mleczaj-4] Alina. Skirgiełło: Grzyby. Tom XXV. Mleczaj (Lactarius). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1998. ISBN 83-01-08749-8.

[griz-5] Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[grzybland-6] Grzybland. [dostęp 2011-10-03].

[Gminder-7] Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.

[Wojewoda-8] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[wag-9] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[10] Grażyna Końska, Halina Komorowska. Lecznicze działanie grzybów. Wszechświat. Czasopismo przyrodnicze, t 110, nr 7-9/2009

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne