Mnichów (województwo świętokrzyskie)

Ten artykuł od 2012-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Mnichów

wieś
Kościół św.Szczepana w Mnichowie widok od zachodu, z trasy E77
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	jędrzejowski
Gmina	Jędrzejów
Liczba ludności (2021)	923[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	28-300[2]
Tablice rejestracyjne	TJE
SIMC	0240477[3]
Położenie na mapie gminy Jędrzejów Mnichów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Mnichów
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Mnichów
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego Mnichów
50°41′59″N 20°22′02″E/50,699722 20,367222

Kościół św. Szczepana w Mnichowie

Rokokowy ołtarz

Część wschodnia kościoła

Dzwonnica

Dąb „Mnich”

Mnichów – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Jędrzejów. Leży na trasie Kraków – Warszawa (droga krajowa nr 7).

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Mnichów nie jest typową wsią o strukturze zatrudnienia w rolnictwie. Wiele ludzi znajduje zatrudnienie w pobliskich miastach (Jędrzejów, Kielce), a także w samym Mnichowie, w którym funkcjonuje kilka zakładów pracy w tym największy: Dom Pomocy Społecznej dla dzieci i kobiet niepełnosprawnych. Zatrudnienie znajduje tam ok. 100 osób.

W Mnichowie w okresie wakacji odbywają się festyny. W roku 2006 Mnichów był gospodarzem dożynek Gminy Jędrzejów.

Integralne części wsi

Zabytki

• Kościół drewniany pw. św. Szczepana Diakona, wzniesiony prawdopodobnie w latach 1765–1770. Jest to prawdopodobnie jedyny ocalały w Europie kościół drewniany z wystrojem rokokowym. Podając daty powstania kościoła wymienia się rok 1731 i 1754, choć akt fundacji pochodzi dopiero z 13 lutego 1770 r. Za fundatora kościoła uważa się księdza Macieja Łubieńskiego (późniejszy archidiakon krakowski oraz dziekan gnieźnieński), który był właścicielem dóbr ziemskich w Mnichowie w tamtych czasach. Inne źródła podają jako fundatora Stefana Dunin Wąsowicza ze Smogorzowa. Pierwsze zachowane dokumenty to pochodząca z 1819 r. wzmianka o powstaniu cmentarza. Kościół św. Szczepana w Mnichowie jest wykonany z drewna modrzewiowego. Jest zwrócony ścianą ołtarzową w stronę wschodnią i ma plan krzyża łacińskiego. Wewnątrz kościoła znajduje się rokokowy ołtarz wykonany z drewna modrzewiowego. Zachowała się również XVIII-wieczna zasuwa ołtarzowa. W jej górnej części przedstawiona jest Święta Trójca, na dolnej zaś Święci Męczennicy: Maciej oraz patron Kościoła Święty Szczepan. Wyposażenie kościoła rokokowe. Znajduje się tu m.in. kapitel kruchty wykonany w XII wieku, a wykorzystywany obecnie jako kropielnica. Z drzewa lipowego wykonane są: ambona, chrzcielnica, konfesjonał oraz zdobiące barokowy chór figury. Kolumny, które podpierają chór, mają stylizowane głowice korynckie. Organy świątyni ozdobione są rokokowym ornamentem. Pod murami świątyni znajdują się murowane podziemia, w których jeszcze kilkanaście lat temu odbywały się nabożeństwa. Kościół jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A-107/1-2 z 2.10.1956 i z 11.02.1967)^[5].
• Dzwonnica drewniana ośmiokątna przy kościele św. Szczepana – jej rok powstania określa się na 1758, na co dowodem jest chorągiewka z tą datą, którą dawniej ten budynek był zakończony. W dzwonnicy znajdują się dwa dzwony, które w czasie II wojny światowej były ukryte przed Niemcami. Na dużym dzwonie znajduje się napis: „SOLI DEO GLORIA, ME FELIT CARL GOTFRID ANTONI”, rysunek – symbol Opatrzności Bożej oraz rok 1784. Na mniejszym dzwonie napis jak na pierwszym, rysunek oraz litery M.B. z rokiem 1784. Dzwonnica jest wpisana do rejestru zabytków (nr rej.: A-107/1-2 z 2.10.1956 i z 11.02.1967)^[5]
• Park z XVIII w., rozbudowany w II połowie XIX w., wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A-108 z 6.12.1957, z 7.12.1957 i z 18.06.1977)^[5].
• Źródła wzmiankują istnienie tu dawniej otoczonego wodą obronnego zameczku. Obecnie nie ma po nim śladu^[6].

Turystyka i rekreacja

• Stadnina koni ze szkółką jeździectwa,
• Dyskoteka (w siedzibie OSP Mnichów)
• Trasy rowerowe po lasach leśnictwa w Mnichowie.
• Specjalne miejsca na ogniska w lesie: „Postój Stanisław”, „Biwak Michał” (ławeczki, miejsce na ognisko, zadaszona część)
• Restauracja na pobliskim parkingu.
• Koło Gospodyń Wiejskich – możliwość zapisania się do zespołu „Mnichowianki”.
• Dąb Mnich – jego wiek szacuje się na ok. 500-700 lat. Jak legenda głosi wyrósł on w miejscu bohaterskiej śmierci założyciela osady Mnichów – mnicha Rotwalda, który zginął w obronie miejscowej niewiasty przed zbójnikami. Obwód pnia na wysokości 1,3 m wynosi 7,1 m natomiast przy ziemi obwód ma długość 10,2 m. Posiadał 5 konarów głównych^[7].
• Stawy, znajdujące się w lesie w zachodniej części miejscowości. Swoje siedliska mają tam dzikie kaczki, łabędzie, a także czaple. Na dopływającym do stawów strumyku swoją tamę zbudowały bobry.
• Na obszarze wsi można znaleźć kapliczki przydrożne np. kapliczka przedstawiająca postać Najświętszej Maryi Panny ufundowana przez Bronisława Mikutowicza w 1905 roku.

Edukacja

W Mnichowie funkcjonuje publiczna szkoła podstawowa.

Podział administracyjny

Mnichów jest podzielony na kilka osiedli. Największym z nich są Górki. Pozostałe to: Nowa Wieś, Stara Wieś, Zakościele, Podlesie, Przyszosie i Zaogrodzie.

Postacie związane z Mnichowem

• Ksiądz Jan Śliwakowski – proboszcz parafii Mnichów w latach 1934-1960. W czasie II wojny światowej narażając własne życie ukrywał Żydów w kościele i na plebanii. W 1950 odznaczony srebrnym krzyżem zasługi przez Prezydenta Rzeczypospolitej.
• Józef Kalasanty Wąsowicz z Mnichowa – uczestnik insurekcji kościuszkowskiej
• Wacław Janiszewski (ur. 22 lutego 1940 w Mnichowie) – kompozytor, autor kilkudziesięciu kompozycji i opracowań wydanych przez Polski Związek Chórów i Orkiestr w Warszawie. Zdobywca wielu prestiżowych nagród. Jedną z nich jest I nagroda na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim w 1974 roku.
• Wacław Jaskłowski (1877-1937) – prawnik i historyk, osiadły w odziedziczonym po ojcu Mnichowie, przez wiele lat zajmował stanowisko sędziego gminnego i grodzkiego w Jędrzejowie. Wszechstronnie wykształcony, był autorem kilku prac, które do dziś zachowały swoją wartość – m.in. Sprawa dziedziczenia gospodarstw wiejskich w woj. kieleckim, O potrzebie reformy spadkobrania z dziedziny prawa, oraz Wieś Mnichów w powiecie jędrzejowskim, Udział województwa krakowskiego w powstaniu listopadowym i Żarnowiec i jego okolice z dziedziny historii i etnografii.
• Ignacy Humnicki (ur. 5 lutego 1798 w Mnichowie, zm. 15 maja 1864 w Krakowie) – polski dramatopisarz.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Parafia w Mnichowie: [1]
• Adolf Szyszko-Bohusz: Kościoły w Tomaszowie i Mnichowie : przyczynek do historyi budownictwa drewnianego w epoce barokowe (1912) w bibliotece Polona