Mnich (województwo śląskie)

Artykuł

49°53′19″N 18°48′25″E

- błąd

39 m

WD

49°53'2"N, 18°48'24"E, 49°53'21.98"N, 18°48'25.99"E

- błąd

39 m

Odległość

553 m

Mnich
wieś
Ilustracja
Centrum
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Gmina

Chybie

Liczba ludności (2020-12-31)

3640[1]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

43-520[2]

Tablice rejestracyjne

SCI

SIMC

0050860

Położenie na mapie gminy Chybie
Mapa konturowa gminy Chybie, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Mnich”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Mnich”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Mnich”
Ziemia49°53′19″N 18°48′25″E/49,888611 18,806944
Nieoficjalny herb wsi Mnich
Ulica Topolowa
Osiedle Kolonia

Mnichwieś gminy Chybie położone w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś leży w regionie Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej[3]. Pod względem powierzchni druga miejscowość w gminie po Chybiu, wynosi ona 835 ha, a liczba ludności 3640[1], co daje gęstość zaludnienia równą 433,8 os./km² i czyni ją najgęściej zaludnioną.

Części wsi

Integralne części wsi Mnich[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0050877Cieszyńskieczęść wsi
0050883Czuchówczęść wsi
0050890Dąbkiczęść wsi
0050908Gawroniecczęść wsi
0050914Jajostokczęść wsi
0050920Koloniaczęść wsi
0050937Osiedleczęść wsi
0050943Rajczułaczęść wsi

Historia

Początki Mnicha datowane są na koniec XVI i początek XVII wieku, w czasach funkcjonowania na tym obszarze wydzielonego z Księstwa Cieszyńskiego skoczowsko-strumieńskiego państwa stanowego. Ta mała osada położona była na wałach stawów, w tym jednego o nazwie Mnich, od którego swą nazwę najpewniej wzięła (lub od urządzenia służącego do regulowania poziomu wody w stawie, zwanego mnichem.). Inna hipoteza o nazwie mówi o żyjących na terenie tej wioski pomiędzy XIV a XVI w. zakonników reguły św. Franciszka noszących stroje i kaptury mnisze i prowadzących prawie pustelniczy tryb życia w zbudowanych przez siebie ziemiankach. Pozostałością po jedynej ziemiance jest podobno kopiec ze stojącym na nim murowanym krzyżem, znajdujący się do dziś w centrum wsi, obok szkoły. W 1594 skoczowsko-strumieńskie państwo powróciło do księstwa cieszyńskiego, zależnego już wówczas od Habsburgów. Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości Mnich pochodzi natomiast z 1621 roku[6].

Herb Mnicha przedstawia dziewczynę wiejską z łopatą w ręku, jak gdyby pracującą w ogrodzie, ze stojącym za nią drzewkiem.

Mieszkańcy Mnicha zajmowali się wyłącznie rolnictwem i hodowlą bydła oraz drobiu. Plony z tej ziemi, ze względu na podmokłe tereny – były w większości ubogie, a w latach obfitujących w długotrwałe deszcze, występujące powodzie niszczyły całkowicie wysiłek ludzi. W latach 1935–1939 mieszkał tu ks. Józef Mamica, emerytowany luterański kapelan wojskowy.

Początkiem działalności oświatowej w Mnichu była data 5 lutego 1873 roku Lekcje odbywały się w domu prywatnym jednego z rolników. Jeszcze w tym samym roku rozpoczęto budowę budynku szkoły składającej się z dwóch sal lekcyjnych.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 119 budynkach w Mnichu na obszarze 836 hektarów mieszkało 932 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 111,5 os./km². z tego 855 (91,7%) mieszkańców było katolikami, 70 (7,5%) ewangelikami a 7 (0,8%) wyznawcami judaizmu, 915 (98,2%) było polsko-, 1 niemiecko- a 2 czeskojęzycznymi[7]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 122 a mieszkańców do 1010[8].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość – Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, który podlegał organizacyjnie 13 kompanii w Strumieniu[9].

We wsi działał klub sportowy LZS Mnich. W 1954 roku założono w nim sekcję gimnastyki, której zawodnikami byli m.in. Wanda Pilarz (trzykrotna mistrzyni Polski w skokach), Jan Spratek (mistrz Polski w gimnastyce indywidualnej) i Otton Spratek (trzykrotny mistrz Polski w piramidach trójkowych II klasy i dwukrotnym w dwójkach mieszanych).

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Osoby związane z Mnichem

  • Krzysztof Arkadiusz Puzik, autor Tomika Poezji „Wiosna wciąż trwa”[10]

Przypisy

  1. a b Gmina Chybie: Informacje podstawowe. W: www.chybie.pl [on-line]. 2020. [dostęp 05/08/2013].zły zapis daty dostępu
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 789 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 81. ISBN 978-83-933109-3-7.
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. GUS. Rejestr TERYT.
  6. Idzi Panic: Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją Idziego Panica. T. III: Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Cieszyn: Starostwo Powiatowe, 2011, s. 163. ISBN 978-83-926929-5-9.
  7. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.)
  8. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.)
  9. Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32–37.
  10. Tomik Wiosna wciąż trwa.

Bibliografia

  • Fikanie nogami. W: Paweł Czupryna: Kalendarz Cieszyński 1991. Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 1990, s. 155–156.
  • Wojciech Kiełkowski: Dzieje Szkoły Podstawowej im. Pawła Kojzara w Mnichu. Jastrzębie Zdrój: 2013. ISBN 978-83-7732-304-5.
  • Wojciech Kiełkowski: Chybie – dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności. Chybie: 2009. ISBN 978-83-910611-5-2.
  • Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918–1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Cieszyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Cieszyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 49.95 N
  • S: 49.50 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.03 E
POL gmina Chybie COA.svg
Herb gminy Chybie
POL Mnich Centrum.JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Centrum miejscowości Mnich
Chybie (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Chybie Mnich, Kolonia.jpg
Autor: Kamil Czaiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Osiedle i ulica Kolonia w Mnichu, gmina Chybie, na Śląsku Cieszyńskim
Chybie Mnich, ulica Topolowa 01.jpg
Autor: Kamil Czaiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Topolowa w Mnichu na Śląsku Cieszyńskim