Mniszek kok-sagiz

Mniszek kok-sagiz
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Cichorioideae

Rodzaj

mniszek

Gatunek

mniszek kok-sagiz

Nazwa systematyczna
Taraxacum kok-saghyz L. E. Rodin[3]
Trudy Bot. Inst. Akad. Nauk S.S.S.R., Ser. 1, Fl. Sist. Vyssh. Rast. 1:187. 1933
Niełupki

Mniszek kok-sagiz, mniszek gumodajny, kok-sagiz (Taraxacum kok-saghyz Rodin) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny astrowatych (Asteraceae). W stanie dzikim rośnie w Azji Środkowej: w Kirgistanie, południowo-wschodnim Kazachstanie oraz w zachodnich krańcach Chin[3]. W dawnym ZSRR był główną rośliną kauczukodajną. W Polsce uprawiany w czasie II wojny światowej[4].

Morfologia

Pokrój
Bylina do 30 cm wysoka, z wyglądu podobna do mniszka lekarskiego, z białym sokiem mlecznym.
Liście
Lancetowate, zatokowo wcinane, zebrane w przyziemną rozetę.
Kwiaty
Języczkowate, koloru żółtego, tworzące koszyczki osadzone na szczycie bezlistnej łodygi.
Owoc
Niełupka z puchem kielichowym.
Korzeń
Gruby, palowy.

Zastosowanie

Roślina uprawiana dla kauczuku (w korzeniu kilkuletnim zawiera go do 20% w soku mlecznym), który znajduje się w soku korowej części korzeni. W krajach byłego ZSRR uzyskiwano średni plon korzeni 50–100 q z hektara.

Producent opon Continental AG z Instytutem Biologii Molekularnej i Ekologii Stosowanej Fraunhofer opracował metodę, która pozwala na wykorzystanie kauczuku z korzeni tego gatunku przy produkcji opon. Jak potwierdzają przedstawiciele koncernu, guma z tej rośliny ma lepsze właściwości, niż ta pochodząca z drzew kauczukowca z Ameryki Południowej[5].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ a b Taxon: Taraxacum kok-saghyz L. E. Rodin (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-11-21].
  4. ↑ Marian Nowiński: Mniszek. W: Słownik botaniczny. Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993. ISBN 83-214-0140-6.
  5. ↑ Oficjalna strona internetowa Instytutu Biologii Molekularnej i Ekologii Stosowanej Fraunhofer, artykuł wraz z komentarzem profesora Dirka Prüfera (dostęp: 18.11.2013r.)

Bibliografia

  • Rośliny użytkowe, Wiedza Powszechna, W-wa, 1966
  • Zbigniew Podbielkowski, Słownik roślin użytkowych, Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1989, ISBN 83-09-00256-4, OCLC 69595653.

Media użyte na tej stronie

Taraxacum kok-saghyz.png
An American grown TKS from the 1940's
Kok-saghyz Achenes.jpg
Taraxacum kok-saghyz Pollen