Mońki (gmina)

Mońki
	gmina miejsko-wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	moniecki
TERYT	2008063
Burmistrz	Zbigniew Karwowski (2006)
Powierzchnia	161,56 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 15 126
• gęstość	93,6 os./km²
Nr kierunkowy	85
Tablice rejestracyjne	BMN
	Adres urzędu:ul. Słowackiego 5a; 19-100 Mońki
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	42
Liczba miejscowości	42
	Położenie na mapie powiatu;
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Mońki
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Mońki
	53°24′N 22°48′E/53,404950 22,797158
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej
	Portal Polska

Mońki – gmina miejsko-wiejska w województwie podlaskim, w powiecie monieckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie białostockim.

Siedziba gminy to Mońki.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 15 756 osób.

Położenie i struktura powierzchni

Gmina położona jest na Wysoczyźnie Białostockiej (lub Goniądzkiej^[5]) we wschodniej Nizinie Podlaskiej i w centralnej części powiatu monieckiego.

Według danych z roku 2002^[6] gmina Mońki ma obszar 161,56 km², w tym:

użytki rolne: 79%
użytki leśne: 13%

Gmina stanowi 11,69% powierzchni powiatu.

Historia

Ślady wczesnego osadnictwa na terenie obecnej gminy Mońki wiążą się z tzw. Pisarową Górą w pobliżu wsi Krzeczkowo, gdzie prowadzone były badania archeologiczne.

Znajdowały się tu trzy folwarki – Waśki, Hornostaje i Krzeczkowo. Mimo zniszczenia większości zabudowań, wciąż istnieją ślady świadczące o ich istnieniu. W XIX wieku na terenie obecnej gminy zbudowano linię kolejową, a także stację w Mońkach. W Hornostajach zlokalizowano koszary 62 Suzdalskiego Pułku Piechoty, można znaleźć informacje o istnieniu linii kolejki wąskotorowej do Moniek^[7].

Przed II wojną światową wieś Mońki znajdowała się w gminie Kalinówka w powiecie białostockim. W 1954 roku nastąpiła reforma administracyjna, w wyniku której zniesiono gminy na rzecz gromad. Te zaś utworzono m.in. w Mońkach, Boguszewie, Dziękoniach i Hornostajach. Przy kolejnej reformie, w roku 1973 utworzono gminę Mońki.

Religia

Moniuszeczki

W gminie Mońki znajdują się siedziby trzech parafii Kościoła Rzymskokatolickiego w ramach dekanatu Mońki oraz jedna należąca do dekanatu Knyszyn^[8]:

Dekanat Mońki

Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Kazimierza w Mońkach

Parafia św. Brata Alberta Chmielowskiego w Mońkach

Parafia św. Klary w Kuleszach

Dekanat Knyszyn

Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Boguszewie

W sąsiednim Krypnie znajduje się sanktuarium ze słynącym łaskami obrazem Matki Boskiej.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	15 756	100	7987	50,7	7769	49,3
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	97,5		49,4		48,1

Piramida wieku mieszkańców gminy Mońki w 2014 roku^[1].

Turystyka

Lewonie

Dla turystyki gminy Mońki najważniejszy jest zlokalizowany w sąsiednich gminach Biebrzański Park Narodowy. W Mońkach istnieją obiekty oferujące noclegi, a w Masiach szkolne schronisko młodzieżowe.

Zabytki

Dwór w Sikorach, wejście

W gminie Mońki znajduje się pięć obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków:

Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Kazimierza w Mońkach
Dworzec kolejowy w Mońkach
Magazyn kolejowy z ok. 1905 r. w Mońkach
Dwór w Sikorach
Młyn w Sikorach

Edukacja i kultura

Głównym ośrodkiem edukacji w gminie są Mońki, gdzie znajdują się publiczne przedszkole, dwie szkoły podstawowe (w tym zespół szkół ze szkołą muzyczną), gimnazjum oraz Zespół Szkół kształcenia średniego. Istnieją także dwie wiejskie szkoły podstawowe – w Kuleszach i Boguszewie^[9].

Moniecki Ośrodek Kultury zajmuje się organizowaniem m.in. imprez kulturalnych.

Opieka społeczna i zdrowotna

W Mońkach znajduje się szpital powiatowy, a także kilka prywatnych jednostek świadczących usługi opieki zdrowotnej oraz kilka aptek. Tam też zlokalizowany jest dom pomoc społecznej.

Przytulanka

Bezpieczeństwo

W Mońkach znajdują się Komenda Powiatowa Policji oraz Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej. W 2009 roku w Zawodach gminnych OSP wzięło udział 5 drużyn OSP – z Moniek, Sikor, Boguszewa, Mejł i Kulesz^[10].

Sołectwa

Boguszewo, Ciesze, Czekołdy, Dudki, Dudki-Kolonia, Dzieżki, Dziękonie, Hornostaje, Hornostaje-Osada, Jaski, Kiślak, Koleśniki, Kołodzież, Konopczyn, Kosiorki, Kropiwnica, Krzeczkowo, Kuczyn, Kulesze, Lewonie, Łupichy, Magnusze, Masie, Mejły, Moniuszeczki, Oliszki, Ołdaki, Potoczyzna, Przytulanka, Pyzy, Rusaki, Rybaki, Sikory, Sobieski, Świerzbienie, Waśki, Wojszki, Zalesie, Zblutowo, Znoski, Zyburty, Żodzie^[2].

Sąsiednie gminy

Goniądz, Jaświły, Knyszyn, Krypno, Trzcianne

Współpraca zagraniczna

Gmina Mońki zawarła umowę o współpracy z urzędem rejonu olickiego na Litwie^[11].

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Mońki w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b Strona gminy,sołectwa
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Białymstoku
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].
↑ Geoportal 2 | iMap, mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2017-11-25] .
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
↑ J. Maroszek, A. Studniarek, Szkic historyczny miasta i gminy Mońki.
↑ http://www.archibial.pl/parafie.php [dostęp na: 2012-08-11].
↑ http://um-monki.pl/ [dostęp 2012-08-11].
↑ Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Mońkach. monki.straz.bialystok.pl. [dostęp 2015-10-05].
↑ Um-monki.pl/index2.php?idmodyf=624&page=0.

[populacja2016-1] Gmina Mońki w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[sol-2] Strona gminy,sołectwa

[us-3] Urząd Statystyczny w Białymstoku

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].

[5] Geoportal 2 | iMap, mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2017-11-25] .

[autonazwa1-6] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].

[7] J. Maroszek, A. Studniarek, Szkic historyczny miasta i gminy Mońki.

[8] ttp://www.archibial.pl/parafie.php [dostęp na: 2012-08-11].

[9] ttp://um-monki.pl/ [dostęp 2012-08-11].

[10] Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Mońkach. monki.straz.bialystok.pl. [dostęp 2015-10-05].

[11] Um-monki.pl/index2.php?idmodyf=624&page=0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasto	Mońki
Wsie	Boguszewo Ciesze Czekołdy Dudki Dudki-Kolonia Dzieżki Dziękonie Hornostaje Hornostaje-Osada Jaski Koleśniki Kołodzież Konopczyn Kosiorki Kropiwnica Krzeczkowo Kuczyn Kulesze Lewonie Łupichy Magnusze Masie Mejły Moniuszeczki Oliszki Ołdaki Potoczyzna Przytulanka Pyzy Rusaki Rybaki Sikory Sobieski Świerzbienie Waśki Wojszki Zalesie Zblutowo Znoski Zyburty Żodzie
Części wsi	Boguszewka Ginie Kiślak

Miasta	Goniądz Knyszyn Mońki
Gminy miejsko-wiejskie	Goniądz Knyszyn Mońki
Gminy wiejskie	Jasionówka Jaświły Krypno Trzcianne

Przynależność wojewódzka	woj. białostockie
Miasta	Goniądz (←od 1954) Knyszyn (← od 1954) Mońki (od 1965)
Gminy wiejskie (1954 i 1973–75)	Goniądz (← od 1954) Jasionówka (od 1973) Jaświły (← od 1954) Kalinówka (← w 1954) Knyszyn (od 1973) Krypno (← od 1954) Mońki (od 1973) Trzcianne (← od 1954)
Gromady (1954–72)	Bajki Stare (1954–61) Białosuknia (1954–61) Bobrówka (1954–59) Boguszewo (1954–68) Chojnowo (1954–59) Długołęka (1954–68) Dolistowo Stare / Stare Dolistowo (1954–72) Downary (1954–72) Dziękonie (1954–71) Goniądz (1972) Grądy (1954–59) Hornostaje (1954–71) Jasionówka (1954–72) Jaświły (1954–72) Jatwieź Duża (1954–68) Kalinówka Kościelna (1954–72) Kamionka (1954–59) Klewianka (1961–71) Knyszyn (1972) Krasne Folwarczne (←~~1959~~) Kruszyn (1954–72) Krypno (1954–72) Kulesze (1954–59) Laskowiec (1954–72) Mikicin (1954–59) Milewskie (1954–59) Mońki (1954–64) Mońki (1972) Peńskie (1954–59) Smogorówka Dolistowska (1954–61) Szorce (1954–61) Szpakowo (1954–59) Trzcianne (1954–72) Wyszowate (1961–71) Zofiówka (1959–71)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne