Modernizm w Niemczech

Niemiecki modernizm:
B. Taut, Osiedle Podkowa w Berlinie-Britzu
Niemiecki modernizm:
E. Mendelsohn,
Dom towarowy Schocken w Chemnitz
Modernizm w NRD:
Heinz Mehlan, Biblioteka miejska w Berlinie
Modernizm w Niemczech Zachodnich: Werner Kallmorgen, biurowiec tygodnika „Der Spiegel” w Hamburgu, 1966–1968
Budynek "Domu nauczycieli" w Berlinie z wielkoformatową mozaiką Nasze Życie

.

Modernizm w Niemczech (niem. die Moderne) – prąd w architekturze, który w Niemczech określany był również jako Nowe budownictwo (Neues Bauen).

Za początek modernizmu w Niemczech można uznać założenie Werkbundu w 1907 r., w związku z dyskusją na temat problemów i zadań nowej architektury. Korzenie modernizmu niemieckiego tkwiły w ruchach dążących do reformy urbanistycznej miast i przywrócenia łączności zawodów artystycznych i rzemieślniczych. Demonstracją dążeń modernizmu była wystawa w Kolonii w 1914, na której zaprezentowano m.in. modelową fabrykę z przeszklonymi, zaokrąglonymi klatkami schodowymi w narożach (projekt Gropiusa). Całkowicie nowoczesne i abstrakcyjne formy posiadały jednak klasycyzujący symetryczny rzut.

Gwałtowny rozwój nowego budownictwa nastąpił po I wojnie światowej. Brak funduszy na działalność budowlaną sprzyjał bezkompromisowemu rozwojowi architektury na papierze. Wpierw większość twórców kieruje się przejściowo ku ekspresjonizmowi, aby z czasem porzucić stylizację. Pojawia się nurt minimalistyczno-funkcjonalistyczny i równoległa z nim architektura dynamiczna (dynamisches Bauen). Wraz z polepszeniem koniunktury powstają w niemieckich miastach liczne osiedla satelitarne zaprojektowane w nowym duchu i nasycone zielenią.

Do 1933 r. Niemcy stanowiły ośrodek najintensywniejszego rozwoju architektury modernistycznej, po czym nastąpiła przerwa wymuszona przez upodobania estetyczne reżimu nazistowskiego, a najbardziej znani architekci z przyczyn zawodowych lub politycznych opuścili kraj. Po przejęciu władzy przez hitlerowców stopniowo do głosu dochodzili architekci konserwatywni, zaś modernistyczna metoda projektowa była akceptowana w obiektach przemysłowych. W architekturze przemysłowej znaleźli swoją niszę ci, którzy nie wyjechali poza granice Niemiec, m.in. Egon Eiermann i Ernst Neufert. Inni, jak Hans Scharoun, przy utrudnionych warunkach pracy zajęli się wyłącznie budownictwem jednorodzinnym.

Po wojnie architektura na wschodzie i zachodzie Niemiec rozwijała się osobno. Przez pierwsze lata powojenne w obu częściach kraju trwał spór między konserwatystami, pragnącymi odbudowy miast w ich zabytkowych formach, oraz radykalnymi modernistami. W RFN przeważa od początku lat 50. modernizm w uwrażliwionej na materiał i otoczenie odmianie. Powstają liczne szkoły projektu Güntera Behnischa, biurowce, domy towarowe i obiekty przemysłowe tworzy Egon Eiermann. Mimo dzieł w rodzaju Filharmonii Berlińskiej Scharouna, modernizm zachodnioniemiecki nie osiąga takiego znaczenia na świecie jak przedwojenny.

We wschodnich Niemczech został odgórnie narzucony socrealizm, który trwał do około 1958. Późniejsza rozbudowa miast realizowana była już według zasad modernizmu, Hermann Henselmann wzniósł budynki na Alexanderplatz w Berlinie i nowe centrum w Lipsku. Od lat 60. do 1990 powstawały w NRD liczne budynki wielkopłytowe, utrzymane w formach modernizmu.

Wybrane przykłady modernizmu w Niemczech

(lista chronologiczna)

Główni przedstawiciele modernizmu w Niemczech

  • Pierwsze pokolenie
  • Drugie pokolenie
  • Trzecie i czwarte pokolenie

Bibliografia

  • Hans Engels, Ulf Meyer, Bauhaus-Architektur 1919-1933, Monachium-Londyn-Nowy Jork 2001, ISBN 3-7913-2535-3.
  • Norbert Huse, Neues Bauen 1918 bis 1933, Berlin 1985, ISBN 3-7879-0090-X.
  • John Zukowsky (wyd.), Architektur in Deutschland 1919-1939: Die Vielfalt der Moderne, Monachium-Nowy Jork 1994, ISBN 3-7913-1339-8.

Media użyte na tej stronie

Berlin, Mitte, Breite Strasse 32-34, Stadtbibliothek 02.jpg
Autor: Jörg Zägel, Licencja: CC BY-SA 3.0
New building of the Berlin City Library at Breite Straße No. 32-34 in Berlin-Mitte. The building connects the older neighboring structures of the Ribbeck-Haus and the Neuer Marstall (New Royal Stables) which are also part of the library complex. It was constructed from 1964 to 1966 to a design by an architects' collective under Heinz Mehlan. The building has been designated as a historic landmark.
Kaufhaus Schocken in Chemnitz 2014.jpg
Autor: Altsachse, Licencja: CC BY-SA 4.0
Former Schocken Department Store in Chemnitz, shortly before re-opening as State Museum of Archaeology Chemnitz (smac) in 2014
Berlin, Mitte, Alexanderplatz, Haus des Lehrers 01.jpg
Autor: Jörg Zägel, Licencja: CC BY-SA 3.0
The "House of the Teacher" at Alexanderplatz in Berlin-Mitte, built 1961 to 1964 to a design by Hermann Henselmann. The mosaic frieze "Our Life" is by Walter Womacka. The complex consisting of the building, the frieze and the neighboring congress hall (Berlin Congress Center) has been designated as a historic landmark.