Modroara błękitna
| Anodorhynchus leari[1] | |
| Bonaparte, 1856 | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | modroara błękitna |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 | |
Modroara błękitna[3], ara błękitna[4] (Anodorhynchus leari) – gatunek dużego ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), występujący jedynie na niewielkim obszarze wschodniej Brazylii. Według IUCN A. leari jest obecnie zagrożona wyginięciem[2], jest wymieniona w Załączniku I konwencji CITES. Nie wyróżnia się podgatunków[5].
Etymologia
Polska nazwa zwyczajowa pochodzi od ubarwienia tego gatunku ptaka. Natomiast nazwa gatunkowa wywodzi się od angielskiego poety i rysownika Edwarda Leara, który jest autorem wielu przedstawień ptaków, w tym modroary błękitnej.
Historia odkryć
A. leari została opisana pierwszy raz przez Karola Bonaparte w 1856 roku, jednak nie udało się ustalić obszaru występowania większej ilości tych papug. Publiczność pierwszy raz zobaczyła modroarę błękitną w 1950 w lokalnym brazylijskim zoo. Jednak dopiero w 1978 Helmut Sick odkrył dwa niewielkie obszary – w okolicy Toca Velha i Serra Branca – w stanie Bahia w Brazylii, gdzie występuje modroara błękitna.
Wygląd
Modroara błękitna jest w bardzo dużym stopniu podobna do modroary hiacyntowej, ale jest od niej mniejsza, a upierzenie ma bardziej matowe. A. leari osiąga do 75 cm długości i do 0,95 kg masy. Skrzydła, ogon i całe ciało z wyjątkiem głowy są ciemnoniebieskie. Natomiast sama głowa jest nieco jaśniejsza. Wokół oczu upierzenie jest żółtawe lub żółto-pomarańczowe. Po bokach przy dziobie modroara błękitna ma gołą jasnożółtą skórę, a sam dziób jest duży i czarny. Nogi u tego gatunku mają kolor ciemnoszary.
Środowisko
Naturalnym środowiskiem występowania modroary błękitnej są tereny, na których występuje palma Licuri, ponieważ orzechy tej palmy są bardzo ważnym składnikiem diety A. leari. Palmy Licuri występują obecnie jednak tylko na szczątkowym terytorium (ok. 1,6%) swojego pierwotnego obszaru, stąd też zasięg występowania modroary błękitnej jest bardzo mocno ograniczony. Drugim ważnym składnikiem środowiska dla tego gatunku jest obecność piaskowca, w którym papugi zakładają gniazda. Ponieważ piaskowiec jest skałą bardzo twardą, ary rozmiękczają ją śliną, a następnie wykonują dziobem małe szczeliny. Na końcu zaś nogami wyskrobują osłabioną skałę.
Zachowanie
Modroary błękitne łatwo i w interesujący sposób dostosowują się do otoczenia. Kiedy stado poszukuje nowych terenów lęgowych lub pożywienia, część samców dokonuje zwiadu na okolicznym terenie dla bezpieczeństwa całego stada. Jeśli zwiadowcy dostrzegą niebezpieczeństwo, natychmiast wydają sygnały ostrzegawcze dla stada, które słychać w promieniu kilku kilometrów. Ponadto modroary błękitne potrafią osiągnąć w locie szybkość ponad 55 km/godz., co pozwala im skutecznie unikać zagrożenia.
Rozmnażanie
Modroary błękitne osiągają dojrzałość płciową pomiędzy 2 a 4 rokiem życia, przy długości życia dochodzącej do 30, a nawet 50 lat. Samice składają 1–2 jaja rocznie w okresie godowym trwającym od grudnia do maja, ale nie wszystkie osobniki łączą się w pary.
Status i ochrona
Od 1994 roku gatunek był uznawany przez IUCN za krytycznie zagrożony wyginięciem, ponieważ populacja wynosiła jedynie ok. 140 osobników. Status ten utrzymał się – mimo znacznego wzrostu liczby ptaków – aż do 2008 roku. Dopiero w 2009 IUCN przyznała A. leari status gatunku zagrożonego, gdyż populacja zwiększyła się do ponad 960 w roku 2008. W 2018 roku liczebność populacji szacowano na 1694 osobniki; trend liczebności nadal uznaje się za wzrostowy[2].
Nadal jednak gatunek nie może być bezpieczny, ponieważ zdarzają się niedobory orzechów Licuri, powodowane np. przez tratowanie młodych palm przez bydło, oraz wykorzystywanie piaskowca przez ludzi. Z tych powodów programem pomocy i ochrony modroarę błękitną wspierają liczne organizacje, m.in.: Fundação Biodiversitas, SAVE Brasil, Loro Parque Fundación, Parrots International oraz Fundacja Lymington, które są nadzorowane przez Brazylijski Instytut Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Energii Odnawialnej (IBAMA). Jedna z wymienionych organizacji – Fundação Biodiversitas – powołała w 1993 roku Stację Biologiczną Canudos, która chroni skały piaskowca w rejonie występowania tych papug[6].
Gatunek został wymieniony w Załączniku I konwencji CITES[7].
Przypisy
- ↑ Anodorhynchus leari, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c Anodorhynchus leari, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-18].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 112, 1999. ISSN 0550-0842.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-18]. (ang.).
- ↑ Canudos Biological Station. Fundação Biodiversitas. [dostęp 2020-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-10)]. (ang. • port.).
- ↑ Anodorhynchus leari. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2020-10-18]. (ang.).
Bibliografia
- Encyklopedia papug (en.) - dostęp: 12.XII.2009
- BirdLife International, Anodorhynchus leari, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2021-02-13] (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
An painting by Edward Lear of a Lear's Macaw, which he had originally mistakenly described as a Hyacinth Macaw (before Lear's Macaw had been identified as a separate species)
Autor: Maria Hsu, Licencja: CC BY 2.0
Há nichos multiformes escavados nos paredões de arenito onde as araras azuis de lear dormem e nidificam. Não pudemos vê-las pois saem cedo e retornam ao final da tarde mas o cenário vale a visita.
Autor: Marcos Pereira, Licencja: CC BY 2.0
Two Lear's Macaws at Rio de Janeiro Zoo, Brazil.
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Lijealso (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
modified from: http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Blank-South-America-map.png
(Blank political map of South America cropped from a blank political world map image. The world map was released in the public domain by the user who created it.)