Modrzew europejski
Ten artykuł od 2019-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
| ||
![]() | ||
Systematyka | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | rośliny | |
Podkrólestwo | rośliny naczyniowe | |
Nadgromada | rośliny nasienne | |
Gromada | nagonasienne | |
Podgromada | nagonasienne drobnolistne | |
Klasa | iglaste | |
Rząd | sosnowce | |
Rodzina | sosnowate | |
Podrodzina | modrzewiowe (Laricoideae) | |
Rodzaj | modrzew | |
Gatunek | modrzew europejski | |
Nazwa systematyczna | ||
Larix decidua Mill. 1768 | ||
Kategoria zagrożenia | ||
![]() najmniejszej troski (IUCN 3.1)[1] |
Modrzew europejski (Larix decidua Mill.) – gatunek drzewa iglastego należący do rodziny sosnowatych. Pierwotnym miejscem jego występowania były góry środkowej Europy (Alpy, Karpaty), ale został rozpowszechniony na innych terenach w wyniku nasadzeń. W Polsce na naturalnych siedliskach rośnie tylko w Tatrach. Poza tym jest sadzony powszechnie na terenie całego kraju.
Morfologia
- Pokrój
- Duże drzewo iglaste o koronie luźnej, regularnie stożkowatej. Górne gałęzie są poziome, niższe coraz bardziej zwisające. Rośnie szybko, żyje do 600 lat z zaznaczeniem iż po okresie 100 lat zaczyna próchnieć. Na drzewach rosnących w zwarciu usychają dolne gałęzie do znacznej nieraz wysokości.
- Pień
- Pojedynczy, prosty lub lekko zakrzywiony, osiąga wysokość do 45 m (wyjątkowo ponad 53 metry[2]) i średnicę do 120 cm. U młodych drzew kora gładka, zielonobrązowa, na starszych ciemnobrązowa, głęboko spękana, łuskowata i złuszczająca się. Osiąga grubość do 10 cm i zawiera sporo żywicy. Gałęzie dolne nieco zwisające, górne prostopadłe do pnia.
- Liście
- Igły są jasnozielone, delikatne, niekłujące, na krótkopędach wyrastają pęczkami po 20–40 sztuk, zaś na długopędach pojedynczo, skrętolegle.
- Kwiaty
- Roślina jednopienna. Purpurowoczerwone, potem zieleniejące kwiaty żeńskie wyrastają na ulistnionych krótkopędach, okrągłe i jasnożółte kwiaty męskie na kilkuletnich krótkopędach. Są wiatropylne. Rozwijają się wczesną wiosną, równocześnie ze szpilkami.
- Szyszki
- Ma owalny kształt, dojrzała ma długość do 5 cm, szerokość do 3 cm. Młode szyszki są zielone, dojrzałe są zwisające, jasnobrunatne z łuską na brzegach. Po wysianiu nasion opadają. Nasiona mają szarobrązowy kolor, jajowaty kształt z ostrym końcem i są świdrowato skręcone.
- Korzeń
- Dobrze rozwinięty. Ma zarówno głęboki korzeń główny, jak i silnie rozwinięte korzenie boczne.
Biologia i ekologia
Zrzuca liście na zimę. Jesienią, przed opadnięciem, przebarwiają się na żółto. Naturalne siedliska w Tatrach ma w reglu dolnym. Jest rośliną światłolubną, wrażliwą na suszę. Dorosłe drzewa są odporne na silne mrozy, młode sadzonki mogą wiosną przemarzać. Dostosowany do klimatu kontynentalnego gór środkowej Europy, o mroźnych zimach. W Europie rośnie w wysokich partiach gór do 2500 m n.p.m., sięgając górnej granicy lasu (w Tatrach dużo niżej). W niższych partiach tworzy często lasy iglaste wraz ze świerkiem i sosną.
- Drewno
- Ma strukturę prostowłóknistą, z wyraźnie rozgraniczoną twardzielą i bielem. Twardziel ma czerwonobrunatny kolor, ciemnieje na słońcu, biel o grubości 1–3 cm jest żółtawobiały. Drewno żywiczne, zawiera dużo sęków, jest lekkie i elastyczne, trwałe, nawet w wodzie.
Zastosowanie
- Roślina uprawna: często sadzony w lasach, szczególnie na wiatrołomach, jako drzewo użytkowe.
- Roślina ozdobna: chętnie sadzony przy domach i w parkach. Nadaje się także na żywopłoty (dobrze znosi cięcie).
- Drewno wykorzystywane jest w budownictwie, zarówno na konstrukcje wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Robi się także z niego sklejki, meble, boazerie, podłogi, płyty wiórowe. Nadaje się na wyroby toczone. Drewno modrzewiowe jest cenione już od czasów antycznych za wyjątkową odporność na gnicie.
- Kora wykorzystywana jest w garbarstwie. Wytwarza się też z niej terpentynę wenecką i pewien gatunek gumy.
Zmienność
Modrzew europejski jest rośliną bardzo zmienną, posiada dużą ilość naturalnych form, które można odróżnić na podstawie kwiatów żeńskich. Istnieją formy :
- modrzew europejski białokwiatowy (Larix decidua Miller f. alba Carriere),
- modrzew europejski o dużych szyszkach (Larix decidua Mill. f. macrocarpa Coaz),
- modrzew europejski o małych szyszkach (Larix decidua Mill. f. microcarpa Coaz),
- modrzew europejski różowy (Larix decidua Mill. f. rosiflora Szafer),
- modrzew europejski czerwony (Larix decidua Mill. f. rubra Beck.),
- modrzew europejski żółty (Larix decidua Mill. f. sulphurea Fig.),
- modrzew europejski typowy (Larix decidua Mill. f. typica Szafer),
- modrzew europejski zielony (Larix decidua Mill. f. viridiflora Szafer),
- modrzew europejski zwisły (Larix decidua Mill. f. pendula Lawson),
- modrzew europejski kolumnowy (Larix decidua Mill. f. fastigiata Lawson).
Wyselekcjonowano szereg odmian ogrodowych modrzewia europejskiego, niektóre z nich dobrze nadają się na żywopłoty.
- 'Kórnik' – wyhodowana w Polsce przez Tomasza Bojarczuka w 1967 r.
- 'Repens' – wyhodowana w Anglii ok. 1825 r.
Ciekawostki
- Najstarszy modrzew europejski w Polsce rośnie w Jabłonnie w woj. mazowieckim. Ma wysokość 29 m, 118 cm średnicy (2005 r.).
- Dawniej wierzono, że w pniu modrzewia przebywają i straszą jękami dusze ludzi zmarłych w nienaturalny sposób.
Przypisy
- ↑ Czerwona księga gatunków zagrożonych (ang.). [dostęp 12 czerwca 2009].
- ↑ European larch close to Richthof, Schlitz. www.monumentaltrees.com. [dostęp 2015-09-19].
|
Media użyte na tej stronie
Autor: Tkgd2007, Licencja: CC-BY-SA-3.0
A new incarnation of Image:Question_book-3.svg, which was uploaded by user AzaToth. This file is available on the English version of Wikipedia under the filename en:Image:Question book-new.svg
Autor: (of code) cs:User:-xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Europäische Lärche. A blühender, B fruchtender Zweig in natürl. Grösse; 1 männliche Blüthe, vergrössert; 2 dieselbe im Längsschnitt, desgl.; 3 u. 4 Staubgefässe von verschiedenen Seiten, geschlossen und geöffnet, desgl.; 5 Pollen, desgl.; 6 weibliche Blüthe, desgl.; 7 dieselbe im Längsschnitt, desgl.; 8, 9, 10 Deckschuppen von verschiedenen Seiten, desgl.; 11, 12 Fruchtschuppen von vorn und von der Rückseite, desgl.; 13 Same, natürl. Grösse; 14 derselbe im Längsschnitt, vergrössert; 15 Embryo, desgl.; 16 Nadel, desgl.
Autor: Jean-Pol GRANDMONT, Licencja: CC BY 3.0
Écaussinnes-d’Enghien, Château de la Folie - Le grand mélèze d'Europe (Larix decidua).
- Circonférence mesurée à 1m50 du sol: 431 cm (2007)
- Hauteur : 29m (1986)
- Particularité: le plus gros arbre de son espèce en Belgique.
- Position exacte :
Pozycja fotografa |
![]() |
To i inne zdjęcia na: OpenStreetMap - Google Earth |
![]() |
---|
(c) Rüdiger, CC-BY-SA-3.0
Europäische Lärche (Larix decidua), waagrechter Zweig mit 4 weiblichen und einer männlichen Blüte, Bergehalde in Ensdorf, Saarland, Deutschland.
The Wikimedia Commons logo, SVG version.
Autor: Hans Gasperl (Gaha), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Europäische Lärche (Nadeln) (Larix decidua, Nadelansatz)
Fotografiert in Steyr/Damberg, Oberösterreich
(c) Rüdiger, CC-BY-SA-3.0
Europäische Lärche (Larix decidua), senkrechter Zweig mit 3 weiblichen und 4 männlichen Blüten, Bergehalde in Ensdorf, Saarland, Deutschland.
Autor: Agnieszka Kwiecień (Nova), Licencja: CC BY 2.5
Modrzew europejski 'Repens' (Larix decidua 'Repens'), okaz uprawiany, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, Polska.