Modrzyk reunioński

Modrzyk reunioński
	Porphyrio caerulescens
	(de Sélys-Longchamps, 1848)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Nadrodzina	Ralloidea
Rodzina	chruściele
Podrodzina	łyski
Rodzaj	Porphyrio
Gatunek	modrzyk reunioński
Synonimy
	Apterornis coerulescens Selys Longchamps, 1848; Cyanornis erythrorhynchus Bonaparte, 1857; Porphyrio coerulescens (Selys Longchamps, 1848);
	Apterornis coerulescens Selys Longchamps, 1848; Cyanornis erythrorhynchus Bonaparte, 1857; Porphyrio coerulescens (Selys Longchamps, 1848);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; wymarły

Modrzyk reunioński^[2] (Porphyrio caerulescens) – gatunek dużego ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Występował endemicznie na Reunionie. Wymarły, znany wyłącznie z opisów dawnych żeglarzy.

Taksonomia

Różni podróżnicy z XVII i XVIII wieku donosili o żyjących na Reunionie niebieskich ptakach – w języku francuskim opisywali je jako oiseaux bleus. W 1848 belgijski naukowiec Edmond de Sélys Longchamps nadał modrzykowi reuniońskiemu nazwę Apterornis coerulescens, opierając się o opis francuskiego podróżnika Sieur Dubois (przebywał na Reunionie od 1669 do 1672, wspomniał o niebieskim ptaku jako pierwszy). Epitet gatunkowy oznacza „niebieski”, „stający się niebieskim”. Do rodzaju Apterornis zaliczył też dwa inne ówcześnie znane ptaki z Reunionu: chruścielowca rdzawego (Aphanapteryx bonasia) i ibisa reuniońskiego (Threskiornis solitarius)^[3]^[4]^[5]. Jako że nazwa Apterornis była już wtedy używana przez Richarda Owena, Karol Lucjan Bonaparte w 1857 ukuł nową nazwę dla modrzyka reuniońskiego – Cyanornis erythrorhynchus. Niemiecki ornitolog Hermann Schlegel przeniósł modrzyka do innego rodzaju, Porphyrio, wskazując na jego bliskie pokrewieństwo z takahe (P. hochstetteri)^[3].

Amerykański ornitolog Storrs L. Olson uznał, że opisy modrzyka reuniońskiego sprzed wieków mogą wskazywać na istnienie jakiegoś endemicznego gatunku spokrewnionego z modrzykiem zwyczajnym (P. porphyrio), którego szczątki być może dopiero zostaną odkryte^[3]. Znanych jest sześć opisów modrzyka reuniońskiego. Ptaki rodzaju Porphyrio są znane z kolonizowania wysp i ewoluowania w odrębne, endemiczne gatunki; do czasów współczesnych dotrwał jednak jedynie takahe^[6]. W 1974 na płaskowyżu Plaine des Cafres, gdzie miały żyć modrzyki, podjęto próbę odnalezienia szczątków tych ptaków, lecz nie znano wówczas na tym terenie jaskiń, które by mogły je zawierać. Badania mogły być przeprowadzone dopiero po dokładniejszym poznaniu tego rejonu wyspy^[7].

Morfologia

Modrzyki reuniońskie miały niebieskie upierzenie (według opisu Hebérta z 1708 ciemnoniebieskie) i najpewniej były dużymi, naziemnymi chruścielami z cechami wskazującymi na ograniczoną zdolność lotu, jak duże rozmiary i mocne nogi. Rozmiarem modrzyki reuniońskie miały dorównywać „dużym kapłonom” lub ibisom reuniońskim (około 65 cm długości)^[5]^[6]. Dziób i nogi tych chruścieli miały barwę czerwoną^[5].

Dubois opisał je tak^[8]^[9]:

Oiseaux bleus: Tak duże jak [dronty samotne]; mają upierzenie całkowicie niebieskie, dziób i nogi czerwone i zbudowane podobnie, jak kurze; w ogóle nie latają, ale szybko biegają, tak że psom trudno je złapać; są bardzo smaczne

Jezuicki duchowny Brown opisał modrzyka reuniońskiego nieco inaczej, wskazując na mniejszy rozmiar i pewną zdolność lotu^[3]:

Blisko wschodniej części wyspy [Reunion] leży mała równina na szczycie góry, która zwie się równiną Cafres, a znaleźć na niej można dużego niebieskiego ptaka o efektownych kolorach. Przypomina gołębia grzywacza; lata, ale rzadko i zawsze nisko nad ziemią, jednak biega z niesamowitą prędkością; tutejsi nie nazywają go inaczej niż „niebieskim ptakiem”; jego mięso jest bardzo dobre i długo zachowuje świeżość

Ekologia i zachowanie

Widok na równinę Plaine des Cafres, gdzie miały żyć modrzyki reuniońskie; 2008

Według opisów modrzyki reuniońskie żyły wyłącznie na Plaine des Cafres, wysoko wyniesionej równinie między Piton des Neiges i Piton de la Fournaise. Dubois nie informuje o lokalizacji, pozostali autorzy ograniczają zasięg modrzyków do równiny.

De Villers w 1708 opisał zwyczaje lęgowe modrzyków. Miały gniazdować wśród traw i paproci wodnych^[5].

Wymarcie

Opis ojca Browna z około 1730 uznawany jest za ostatni jednoznaczny opis modrzyków reuniońskich, aczkolwiek zachowały się informacje z 1763 pochodzące od anonimowego brytyjskiego oficera, wedle których ptaki ograniczone do położonych wysoko płaskowyżów miały być zabijane kijami^[6]. Według historycznych opisów modrzyki reuniońskie były dobrą zwierzyną łowną, o smacznym mięsie i łatwą do zabicia kamieniami lub kijami. Prawdopodobnie wymarły wskutek nadmiernego odłowu, ponadto zagrożenie dla jaj i piskląt mogły stanowić szczury przypadkowo wprowadzone na Reunion w 1676^[5].

Przypisy

↑ Porphyrio caerulescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Fulicinae Nitzsch, 1820 - łyski (wersja: 2021-10-27). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-13].
↑ ^a ^b ^c ^d A synopsis on the fossil Rallidae. W: S. L. Olson: Rails of the World – A Monograph of the Family Rallidae. Boston: Codline, 1977, s. 358, 365. ISBN 978-0-87474-804-8. (ang.).
↑ de Sélys Longchamps, Edmond. Résumé concernant les oiseaux brévipennes mentionnés dans l'ouvrage de M. Strickland sur le Dodo. „Revue zoologique”, s. 292–295, 1848. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e J. P. Hume, M. Walters: Extinct Birds. London: A & C Black, 2012, s. 113–114. ISBN 978-1-4081-5725-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c An ecological history of the Mascarene Islands, with particular reference to extinctions and introductions of land vertebrates. W: A. S. Cheke: Studies of Mascarene Island Birds. Cambridge: Cambridge University Press, 1987, s. 5–89. DOI: 10.1017/CBO9780511735769.003. ISBN 978-0521113311. (ang.).
↑ The fossil record. W: G. S. Cowles: Studies of Mascarene Island Birds. Cambridge: 1987, s. 90–100. DOI: 10.1017/CBO9780511735769.004. ISBN 978-0-511-73576-9. (ang.).
↑ W. Rothschild: Extinct Birds. London: Hutchinson & Co, 1907, s. 145. (ang.).
↑ D. B Dubois: Les voyages faits par le sieur D. B. aux Isles Dauphine ou Madagascar, et Bourbon, ou Mascarenne, és années 1669, 70, 71 et 72. Dans laquelle il est curieusement traité du Cap Vert, de la ville de Surate, des isles de Sainte Helene, ou de l´Ascention. Ensemble les moeurs, religions, forces, gouvernemens et coutumes des habitans des dites isles, avec l´histoire naturelle du pais. Paris: Chez Claude Barbin, 1674, s. 170–171. (fr.).

[iucn-1] Porphyrio caerulescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-2] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Fulicinae Nitzsch, 1820 - łyski (wersja: 2021-10-27). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-13].

[OlsonB-3] A synopsis on the fossil Rallidae. W: S. L. Olson: Rails of the World – A Monograph of the Family Rallidae. Boston: Codline, 1977, s. 358, 365. ISBN 978-0-87474-804-8. (ang.).

[Resume-4] Sélys Longchamps, Edmond. Résumé concernant les oiseaux brévipennes mentionnés dans l'ouvrage de M. Strickland sur le Dodo. „Revue zoologique”, s. 292–295, 1848. (fr.).

[EB-5] J. P. Hume, M. Walters: Extinct Birds. London: A & C Black, 2012, s. 113–114. ISBN 978-1-4081-5725-1. (ang.).

[Cheke87-6] An ecological history of the Mascarene Islands, with particular reference to extinctions and introductions of land vertebrates. W: A. S. Cheke: Studies of Mascarene Island Birds. Cambridge: Cambridge University Press, 1987, s. 5–89. DOI: 10.1017/CBO9780511735769.003. ISBN 978-0521113311. (ang.).

[Cowles87-7] The fossil record. W: G. S. Cowles: Studies of Mascarene Island Birds. Cambridge: 1987, s. 90–100. DOI: 10.1017/CBO9780511735769.004. ISBN 978-0-511-73576-9. (ang.).

[Rothschild-8] W. Rothschild: Extinct Birds. London: Hutchinson & Co, 1907, s. 145. (ang.).

[lesvoy-9] D. B Dubois: Les voyages faits par le sieur D. B. aux Isles Dauphine ou Madagascar, et Bourbon, ou Mascarenne, és années 1669, 70, 71 et 72. Dans laquelle il est curieusement traité du Cap Vert, de la ville de Surate, des isles de Sainte Helene, ou de l´Ascention. Ensemble les moeurs, religions, forces, gouvernemens et coutumes des habitans des dites isles, avec l´histoire naturelle du pais. Paris: Chez Claude Barbin, 1674, s. 170–171. (fr.).

[podgatunek-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Takson uznany za podgatunek na Kompletnej liście ptaków świata

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[A]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne