Moduł cumowniczy Mira
| ||
.jpg) | ||
| Inne nazwy | Shuttle docking module | |
| Zaangażowani |  ,  RKK Energia | |
| Rakieta nośna | Prom kosmiczny Atlantis | |
| Miejsce startu | Centrum Kosmiczne imienia Johna F. Kennedy’ego, USA | |
| Opis | ||
| Komponent stacji | Mir | |
| Czas trwania misji | ||
| Start | 12 listopada 1995 (12:30 UTC) | |
| Dokowanie | 15 listopada 1995 | |
| Powrót do atmosfery | 23 marca 2001 | |
| Wymiary | ||
| Długość | 4,7 m | |
| Średnica | 2,9 m | |
| Masa całkowita | 4.300 kg | |
Moduł dokujący (ang. Docking Module, ros. стыковочный отсек, przedział cumowniczy), zwany także Mir Docking Module – szósty moduł stacji kosmicznej Mir, wyniesiony w 1995 na pokładzie wahadłowca Atlantis[1]. Został zmontowany w zakładach RKK Energia. Pierwotnie miał służyć jako moduł dokujący dla wahadłowców programu Buran, po jego zamknięciu został wykorzystany w programie Shuttle-Mir, dla ułatwienia dokowania wahadłowców amerykańskich. Pozwoliło to uniknąć przenoszenia modułu Kristałł z portu obwodowego na port osiowy[2]. Moduł został także wykorzystany do wyniesienia na orbitę nowych paneli ogniw słonecznych, do montażu zestawu eksperymentów Mir Environmental Effects Payload oraz jako przestrzeń magazynowa[3].
Projekt i budowa
Podstawą projektu Modułu dokującego była pochodząca z 1992 wersja stacji Mir-2, wyposażona w moduł łączący funkcję śluzy i węzła cumowniczego, przeznaczony dla wahadłowców programu Buran. Projekt tego modułu, nazwany SO-1 (ros. стыковочный отсек), został ostatecznie wykorzystany przy budowie modułu Pirs Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Kiedy uruchomiono program Shuttle-Mir, okazało się, że aby zapewnić amerykańskim wahadłowcom wystarczającą przestrzeń do cumowania, trzeba za każdym razem dokonywać relokacji modułu Kristałł na węzeł osiowy. Czynność ta była czasochłonna. Istniało także niebezpieczeństwo awarii ramienia Lappa, którego uszkodzenie uniemożliwiłoby kolejne cumowania orbiterów amerykańskich i sparaliżowało loty w ramach programu. Wydłużenie modułu Kristałł zapewniłoby konieczną bezpieczną przestrzeń zbliżenia, dlatego zdecydowano się wykorzystać zarzucony projekt modułu dokującego dla Buranów[3].
Rozmowy między stroną amerykańską i rosyjską w tej sprawie podjęto w maju 1993 roku, zakończono natomiast 1 listopada. Projekt przygotowano w grudniu tego samego roku. Moduł składał się z elementów dwóch przepołowionych przedziałów orbitalnych statku typu Sojuz-TM, konkretnie wersji wykorzystanej w locie Sojuz TM-16, wyposażonej w węzły typu APAS, połączonych cylindrem o identycznej średnicy. Na module zamontowano także pojemniki zawierające nowe panele ogniw fotowoltaicznych. Wyposażono go także we własne systemy kontroli temperatury, transmisji tv oraz telemetrii. Ze względów oszczędnościowych moduł nie został pokryty typowym kocem termicznym w kolorze srebrnym, lecz wykorzystano znajdujący się w magazynie koc w kolorze pomarańczowym[4].
Ze względu na pilność projektu, został on zmontowany przed przygotowaniem modułu SO-1, a gotowy do lotu sprzęt przekazano do Space Station Processing Facility w Centrum Kennedy’ego 7 czerwca 1995[3]. Moduł został wystrzelony w kosmos na podkładzie wahadłowca Atlantis 12 listopada 1995 roku w trakcie misji STS-74[5].
Nowe panele słoneczne i MEEP
Moduł został wykorzystany jako pojazd transportowy dla dwóch nowych baterii ogniw fotowoltaicznych. Zostały przytwierdzone do modułu w pojemnikach, a po zacumowaniu do Mira zamontowane na module Kwant-1 w trakcie spaceru kosmicznego. Pierwsza z baterii, tzw. Mir Cooperative Solar Array, była wspólnym projektem amerykańsko-rosyjskim i służyła jako test sprzętu dla planowanej stacji ISS. Miała powierzchnię 42 m² i była w stanie produkować 6.7 kW energii[6]. Drugą była rosyjska bateria typu MSB. Wedle planów miała zostać zamontowana na module Priroda, ale zmieniono jej lokalizację po przeprojektowaniu modułu[3]. Zastąpiła ona zamontowaną na module Kwant-1 baterię pochodzącą pierwotnie z modułu Kristałł[1].
Na kadłubie modułu zamontowano zestaw eksperymentów Mir Environmental Effects Payload (MEEP), przeznaczony do badania efektów zderzeń ze śmieciami kosmicznymi oraz ekspozycji na środowisko kosmiczne różnorakich materiałów[7]. Testowano próbki materiałów, planowanych do budowy ISS, co pozwoliło na ocenę ich przydatności w warunkach zbliżonych do planowanych warunków eksploatacji[7]. Zestaw eksperymentów pozwolił także na zbadanie naturalnego zjawiska mikrometeorytów oraz występowania śmieci kosmicznych pochodzących z działalności człowieka[7]. Montażu zestawu na module dokonano w trakcie misji STS-76[8], natomiast demontażu w czasie misji STS-86[9].
Misje
| Orbiter | Misja | Data cumowania (UTC) | Data odcumowania (UTC) | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Atlantis | STS-74 | 14 listopada 1995 07:17 | 18 listopada 1995 08:15:44 | Moduł został zacumowany do węzła wahadłowca 14 listopada, następnie za pośrednictwem modułu Atlantis zacumował do stacji[5]. |
| Atlantis | STS-76 | 24 marca 1996 02:34:05 | 29 marca 1996 01:08:03 | Załoga Atlantis zamontowała Mir Environmental Effects Payload na zewnątrz modułu[8]. |
| Atlantis | STS-79 | 19 września 1996 03:13:18 | 24 września 1996 01:31:34 | [10] |
| Atlantis | STS-81 | 15 stycznia 1997 03:54:49 | 20 stycznia 1997 02:15:44 | [11] |
| Atlantis | STS-84 | 17 May 1997 02:33:20 | 22 May 1997 01:03:56 | [12] |
| Atlantis | STS-86 | 27 września 1997 19:58 | 3 października 1997 17:28:15 | Załoga Atlantis zdemontowała Mir Environmental Effects Payload z modułu[9]. |
| Endeavour | STS-89 | 24 stycznia 1998 20:14:15 | 29 stycznia 1998 16:56 | [13] |
| Discovery | STS-91 | 4 czerwca 1998 16:58 | 8 czerwca 1998 16:01 | [14] |
Zobacz też
- Śluza powietrzna Pirs
- Rasswiet
- Poisk
Przypisy
- ↑ a b Harland, David: The Story of Space Station Mir. New York: Springer-Verlag New York Inc, 30 listopada 2004. ISBN 978-0-387-23011-5. (ang.)
- ↑ Anatolij Żak: Mir: Docking compartment (ang.). Russian Space Web, 26 stycznia 2010. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ a b c d The Development of Mir and its Modules. W: Hendrickx, Bart: The History of Mir 1986–2000. Londyn: Brytyjskie Towarzystwo Międzyplanetarne, 2000, s. 3–20. ISBN 0-9506597-4-6. (ang.)
- ↑ Linenger, Jerry: Off the Planet: Surviving Five Perilous Months Aboard the Space Station Mir. McGraw-Hill, 1 stycznia 2001, s. 79–80. ISBN 978-0-07-137230-5. (ang.)
- ↑ a b STS-74 (ang.). NASA, 1 kwietnia 2010. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ Wade, Mark: Mir-Shuttle Docking Module (ang.). Encyclopedia Astronautica, 5 marca 2011. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ a b c STS-76 Mir Environmental Effects Payload (MEEP) (ang.). NASA, March 1996. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ a b Jim Dumoulin: STS-76 Mission Summary (ang.). NASA, 29 czerwca 2001. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ a b Jim Dumoulin: STS-86 Mission Summary (ang.). NASA, 29 czerwca 2001. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ STS-79 (ang.). NASA, 23 listopada 2007. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ STS-81 (ang.). NASA, 23 listopada 2007. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ STS-84 (ang.). NASA, 23 listopada 2007. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ STS-89 (ang.). NASA, 23 listopada 2007. [dostęp 2016-02-26].
- ↑ STS-91 (ang.). NASA, 23 listopada 2007. [dostęp 2016-02-26].
| Moduły |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Podsystemy | |||||
| Pojazdy załogowe i zaopatrzeniowe | |||||
| Artykuły powiązane |
- † – elementy anulowane
| Główne artykuły | |
|---|---|
| Misje | |
| Astronauci |
|
.jpg)
Media użyte na tej stronie
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Russia's Mir space station is backdropped over the blue and white planet Earth in this medium range photograph recorded during the final fly-around of the members of the fleet of NASA's shuttles. Seven crew members, including Andrew S.W. Thomas, were aboard the Space Shuttle Discovery when the photo was taken; and two of his former cosmonaut crewmates remained aboard Mir. Thomas ended up spending 141 days in space on this journey, including time aboard Space Shuttles Endeavour and Discovery, which transported him to and from Mir.
Autor: Leebrandoncremer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Docking Module cutaway from NASA STS-74 original Presskit
Space Shuttle Atlantis - A view of the new en:Mir Docking Module, positioned in Atlantis 's payload bay on en:STS-74, ready to be docked to the Space Station.
Image has been cropped from original.
In the Astrotech payload processing facility at Port Canaveral, Fla., supplies and other cargo have been installed in the Russian-built Mini-Research Module-1, or MRM-1, its hatch is closed for flight, and it is ready to be transported to the Space Station Processing Facility at NASA's Kennedy Space Center. The six-member crew of space shuttle Atlantis' STS-132 mission will deliver an Integrated Cargo Carrier and the MRM-1, known as Rassvet, to the International Space Station. The second in a series of new pressurized components for Russia, MRM-1 will be permanently attached to the Earth-facing port of the Zarya control module. Rassvet, which translates to "dawn," will be used for cargo storage and will provide an additional docking port to the station. STS-132 is the 34th mission to the station and the 132nd space shuttle mission. Launch is targeted for May 14.
STS-79 mission commander William Readdy and Mir EO-22 commander Valeri Korzun seen conversing in the Mir docking module, with the Orbiter Docking System of the Space Shuttle Atlantis visible through the hatch behind them.
The official NASA patch for the Shuttle-Mir Program, showing a Space Shuttle Orbiter docked to the Russian Space Station Mir, flying above a stylised Earth. The patch is bordered by the colours of the flags of Russia and the USA
Autor: Orionist, Licencja: CC BY-SA 3.0
A diagram of the Soviet/Russian space station Mir following the arrival of the Priroda module and the deployment of new solar arrays on Kvant-1 at the end of May 1996, shown with docked Progress & Soyuz spacecraft and a US Space Shuttle.