Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego
| ||
 pomnik przyrody ustanowiony 7 grudnia 1998[1] | ||
 | ||
| Państwo |  Polska | |
| Województwo |  małopolskie | |
| Lokalizacja | granica miejscowości Jastrzębik i Złockie | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | ||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | ||
 49°23′16,4″N 20°54′10,1″E/49,387900 20,902800 | ||
Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego – mofeta na granicy wsi Jastrzębik i Złockie w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Muszyna. Znajduje się na dnie Złockiego Potoku, tuż przy szosie z Jastrzębika do Złockiego[2]. W Jastrzębiku jest więcej takich mofet[3]. Ta uznana została za pomnik przyrody nieożywionej i nadano jej imię prof. Henryka Świdzińskiego, który ją odkrył w 1938 r. Gmina Muszyna udostępniła ją turystom, ze środków gminnych zamontowano tutaj tablice informacyjne, schodki i kładkę, oraz obudowano dwa miejsca, w których z wody wydobywają się gazy („Bulgotka” i „Dychawka”)[4].
Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego jest największą[5] i najwydajniejszą w Polsce (pod względem ilości wydobywającego się gazu). Ma powierzchnię ok. 25 m², a ilość wydobywającego się gazu szacuje się na około 10 m³ na minutę. Gaz wydobywa się w tym miejscu stale w postaci bąbelków. Składa się on głównie z dwutlenku węgla (95%), poza tym jest to azot (3,87%), metan (0,67%) i tlen (0,21%). Dwutlenek węgla (CO2) wydobywa się z bardzo dużych głębokości. Przenikając przez wodę nasyca ją, tworząc liczne w Jastrzębiku źródła wód mineralnych (m.in. źródło św. Łukasza), a w niektórych miejscach tworzy mofety. Rdzawy kolor wody pochodzi od koloidalnego osadu, powstającego w wyniku hydrolizy węglanu żelaza, przy udziale bakterii żelazowych[4].
Nad mofetą giną owady, ptaki, były nawet przypadki padania owiec. Dwutlenek węgla jest cięższy od powietrza, gromadzi się więc przy ziemi. Jeśli nie rozwieje go wiatr, zabija wszystkie unoszące się nad mofetą owady. Dwutlenek węgla wydobywa się nie tylko w mofetach, ale i w wielu innych miejscach w Jastrzębiku i okolicach. Dawniej gromadzący się w piwnicach gaz był zmorą mieszkańców tych okolic. Zdarzył się przypadek śmiertelnego zaduszenia właścicielki w jednej z takich piwniczek oraz człowieka kopiącego studnię. Obecnie nie zdarza się to, gdyż piwnice są betonowe i uszczelnione[3].
 Dojście do mofety w Jastrzębiku | Bulgotka i Dychawka |
Przypisy
- ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2018-09-15].
- ↑ Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit” s.c.. ISBN 83-915737-3-7.
- ↑ a b Bogdan Mościcki: Beskid Sądecki i Małe Pieniny. Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-65-6.
- ↑ a b Na podstawie tablic informacyjnych zamontowanych przy mofecie
- ↑ Jacek Rajchel, Lucyna Rajchel, Janusz Cisek, 2013: Mofeta z Tylicza w płaszczowinie magurskiej Karpat zewnętrznych. Przegląd Geologiczny, nr 9
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
WZÓR TABLICY INFORMUJĄCEJ O NAZWIE POMNIKA PRZYRODY BĘDĄCEGO POJEDYNCZYM TWOREM PRZYRODY ŻYWEJ LUB NIEOŻYWIONEJ (Dziennik Ustaw z 21 grudnia 2004 Nr 268 poz. 2665)
Shiny green button/marker widget.
Autor: JezW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mofetta on the Złocki stream between Jastrzębik i Złockie, Poland
Autor: Lubicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego