Mohylów Podolski

Mohylów Podolski
Могилів-Подільський
ilustracja
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 winnicki

Rejon

mohylowski

Powierzchnia

21,63 km²

Wysokość

79 m n.p.m.

Populacja (2018)
• liczba ludności


30 982[1]

Nr kierunkowy

+380 4337

Kod pocztowy

24000

Położenie na mapie obwodu winnickiego
Mapa konturowa obwodu winnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Mohylów Podolski”
Położenie na mapie Ukrainy
Ziemia48°27′N 27°48′E/48,450000 27,800000
Strona internetowa
Portal Ukraina

Mohylów Podolski (ukr. Могилів-Подільський – Mohyliw Podilśkyj, rum. Moghilǎu/Movilǎu, ros. Могилёв-Подольский – Mogilow Podolskij) – miasto na Ukrainie, stolica rejonu w obwodzie winnickim, przy granicy z Mołdawią, nad Dniestrem.

Historia

W Koronie Królestwa Polskiego

Mapa województwa podolskiego z 1648 r. z Mohylowem oznaczonym jako Mochylow (w południowo-wschodniej części województwa)

Historycy przypisują założenie miasta Jeremiemu Mohyle, który nazwał je od swego nazwiska. Miasto przekazał w posagu córce Marii, która poślubiła Stefana Potockiego, wojewodę bracławskiego[2]. Przynależało administracyjnie do województwa podolskiego prowincji małopolskiej. Wkrótce zamieszkali tu Ormianie i Grecy, którzy bardzo przyczynili się do rozwoju miasta. Pierwsze umocnienia po bitwie pod Cecorą zbudował tu Teofil Szemberg.

Na przeciwległym, mołdawskim brzegu Dniestru, znajduje się pole bitwy pod Cecorą. Tam też w 1620 roku zginął hetman Stanisław Żółkiewski. W 1652 roku zajęty przez Kozaków. W 1672 roku okupowany przez Imperium Osmańskie. Przypuszczalne w pobliżu znajduje się miejsce pochówku Józefa Pułaskiego, marszałka Konfederacji Barskiej, ojca Kazimierza Pułaskiego. W 1742 roku biskup kamieniecki Wacław Hieronim Sierakowski erygował parafię rzymskokatolicką i zbudowano drewniany kościół, który miał się znajdować w miejscu wcześniejszego z pocz. XVII wieku. Na jego miejscu w latach 1772–1791 zbudowano murowany kościół katolicki pod wezwaniem Nawiedzenia NMP, z fundacji wojewody Potockiego i staraniem ks. Szymona Krzysztofowicza. W 1743 r. Mohylów otrzymał prawo magdeburskie. Pod koniec XVIII wieku było to jedno z największych miast na Podolu. W 1776 r. było w nim 1167 domów, w których zamieszkiwało ponad 11 tys. osób., w tym Polacy, Ormianie, Grecy, Serbowie, Bułgarzy, Wołosi i Bośniacy. U schyłku I Rzeczypospolitej stacjonował tu 2 Pułk Przedniej Straży Buławy Wielkiej Koronnej.

W zaborze rosyjskim i ZSRR

Wnętrze kościoła NMP wysadzonego w 1937

W 1793 roku po II rozbiorze miasto zostało zagarnięte przez Imperium Rosyjskie i nie powróciło już do Polski. Rząd rosyjski w 1806 roku wykupił miasto od Potockich za 500 tys. rubli. Podczas zaborów siedziba powiatu mohylowskiego guberni podolskiej. W latach 1806–1848 Mohylów był siedzibą diecezji ormiańskiej, na czele której stanął ks. Józef Krzysztofowicz. Diecezja była niewielka i obejmowała parafie znajdujące się na ziemiach polskich, włączonych do zaboru rosyjskiego.

W 1881 roku doprowadzono do miasta kolej. Pod koniec XIX wieku wśród mieszkańców znacznie zwiększył się odsetek ludności żydowskiej: w 1881 roku w mieście mieszkało 14 tys. Żydów, 4932 Ukraińców, 1020 Polaków. W 1873 roku prenumerowano w mieście 321 pism rosyjskich, 85 polskich, 3 żydowskie, 12 zagranicznych. Przed I wojną światową parafia rzymskokatolicka w Mohylewie liczyła 1448 wiernych.

W 1919 Mohylów został zdobyty przez polskie oddziały pod wodzą gen. Franciszka Krajowskiego.

Około 1937 roku w ramach akcji antypolskiej rzymskokatolicki kościół z XVIII wieku został wysadzony przez władze sowieckie.

W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką, w trakcie której utworzono w nim getto dla Żydów. Zajęty przez Armię Czerwoną 14 marca 1944 roku. Od 1991 roku w składzie Ukrainy.

Zabytki

  • Cerkiew św. Paraskiewy, prawosławna, pierwotnie unicka, z 1775 r.
  • Sobór św. Mikołaja z 1754 roku, przebudowana w 1885 r.
  • Sobór św. Jerzego (1808–19), klasycystyczny.
  • Cerkiew św. Aleksandra Newskiego, w stylu bizantyjsko-rosyjskim[3]
  • Cmentarz polski z około 1840 roku, z grobami m.in. Wincenty Moszyńskiej, rodziny Dębickich, Wincentego Kowalskiego, Franciszka Żulińskiego, Stanisławy Drużbowicz, rodziny Dobrowolskich, Antoniego Baronowskiego, ks. Teodora Narolskiego, ks. Erazma Wierzejskiego, Stefana i Karoliny Plaszkieniczów[4].

Znane postaci urodzone w Mohylowie

Miasta partnerskie

Przypisy

  1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.12
  2. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI, dir.icm.edu.pl [dostęp 2022-05-21].
  3. Храми міста / села
  4. Relacja uczestników Akcja 2013

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Vinnytsia Oblast location map.png
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Districts of Vinnytsia region since July 17, 2020
Mog podilskiy prapor.png
Flag of Mohyliv-Podilskyi
Українська: Прапор Могилів-Подільського
05-104-0035 Mohyliv Podilsky SAM 5299.jpg
Autor: Haidamac, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 05-104-0035
MogilevPodolsky.JPG
Панорама міста Могилів-Подільського (Вінницька область, Україна), 2006.
Mohyliv coat of arms.png
Coat or Arms Mohyliv Podilskij (Vinnytsia Oblast Ukraine)
Mohylów Podolski kościół pw Najświętszej Marii Panny.jpg
Ołtarz główny w kościele pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny - Mohylów Podolski. Kościół został wysadzony przez Rosjan-bolszewików około 1937 roku.