Mojżesz Pelc

Mojżesz Pelc
major major
Data i miejsce urodzenia

6 maja 1888
Radomyśl Wielki

Data i miejsce śmierci

8 września 1941
Auschwitz

Przebieg służby
Siły zbrojne

Austrian Imperial Standard - Infantry pattern mix early 19th century.svg Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

4 Pułk Piechoty Legionów

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Żelazny Zasługi

Mojżesz Pelc (ur. 6 maja 1888 w Radomyślu Wielkim, zm. 8 września 1941 w Auschwitz) – polski Żyd, doktor medycyny, major Wojska Polskiego, dyrektor żydowskiego szpitala w Kielcach i pierwszy prezes kieleckiego Judenratu.

Życiorys

Urodzony w Galicji, ukończył studia medyczne na Uniwersytecie w Grazu. Podczas I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej jako chirurg wojskowy. Odznaczony Krzyżem Żelaznym Zasługi. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej lekarz 4. Pułku Piechoty Legionów. Został awansowany na stopień kapitana rezerwy lekarza ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[1]. W 1934 był w kadrze zapasowej 10 Szpitala Okręgowego i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kielce[2].

W 1919 przybył do Kielc, gdzie rozpoczął prywatną praktykę lekarską przy ul. Hipotecznej 8. Wkrótce został dyrektorem Szpitala Żydowskiego przy ul. Aleksandra (obecnie Szpital Miejski im. św. Aleksandra). Poza tym kierował dwiema żydowskimi instytucjami społecznymi finansowanymi przez rodzinę Zagajskich – domem starców i sierocińcem. Przez wiele lat sprawował mandat miejskiego radnego.

Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Kielc wyznaczony przez okupanta na prezesa Judenratu, szybko zrezygnował z tej funkcji obejmując stanowisko dyrektora szpitala w getcie żydowskim przy ówczesnej ul. Radomskiej (budynek między jezdniami ob. ul. Warszawskiej w pobliżu synagogi). Z racji swojej postawy określany przez Niemców mianem der stolze Jude (dumny Żyd).

Aresztowany przez Gestapo w czerwcu 1941 r. jako oficer rezerwy Wojska Polskiego. 30 lipca 1941 osadzony w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, gdzie został skierowany do karnej kompanii z numerem obozowym 19066, po czym 8 września 1941 poniósł śmierć[3] zamordowany przez SS-mana, który butem zmiażdżył mu krtań.

Upamiętnienie

16 września 2000 w budynku Szpitala Miejskiego w Kielcach przy ul. Kościuszki odsłonięto tablicę poświęconą pamięci Mojżesza Pelca[4]. Od 2013 jego imię nosi również jedna z ulic w Kielcach[5].

Przypisy

  1. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 215.
  2. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 799.
  3. ↑ Mojżesz Pelc. auschwitz.org. [dostęp 2019-12-22].
  4. ↑ Tablica poświęcona pamięci Mojżesza Pelca. [dostęp 2013-01-09].
  5. ↑ UCHWAŁA NR XXXII/616/2012 RADY MIASTA KIELCE z dnia 6 września 2012 r. w sprawie nadania nazw ulicom oraz w sprawie zaliczenia ulic do kategorii dróg gminnych i ustalenia przebiegu dróg w Kielcach.

Bibliografia

  • Urbański K., Leksykon dziejów ludności żydowskiej Kielc 1789-2000, Kraków 2002.
  • Urbański K., Blumenfeld R., Słownik historii kieleckich Żydów, Kielce 1995.
  • Pelc J., [w:] Z kroniki utraconego sąsiedztwa, Pawlina-Meducka M.(red.), Kielce 2000.
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Austrian Imperial Standard - Infantry pattern mix early 19th century.svg
Autor:
creator QS:P170,Q113142
Upload David Liuzzo
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Imperial Standard of the Austrian Empire with Medium Coat of arms. Used until 1915 also for the Austro-Hungarian Empire. >>> See <<<


With the inspiration and the main goal to recreate the 1806 infantry pattern shown here, this turned out a mixed work based on the three sources. I took the mainwork from the Imperial standard of 1828, added the eagle listed and used the order of the CoAs from the Hugo Gerhard Ströhl work. All in all, perhaps a bit of an anachronism, but it nevertheless looks cool.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
AUT KuK Kriegsbande BAR.svg
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
PL Epolet mjr.svg
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).