Molière

Molière

Jean Baptiste Poquelin

Molière, portret Nicolasa Mignarda, 1658
Imię i nazwisko	Jean Baptiste Poquelin
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1622 Paryż
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1673 Paryż
Narodowość	francuska
Dziedzina sztuki	teatr
Epoka	barok
Ważne dzieła
Szkoła mężów Szkoła żon Świętoszek Don Juan Mizantrop Skąpiec Mieszczanin szlachcicem

Molière, pol. również Molier, właśc. Jean Baptiste Poquelin (ur. 15 stycznia 1622 w Paryżu, zm. 17 lutego 1673 tamże) – francuski komediopisarz^[1].

Życiorys

Pochodził z rodziny mieszczańskiej, ukończył studia prawnicze, jednak pracy w zawodzie nie podjął. W 1643 r. założył w Paryżu wspólnie z Madeleine Béjart Illustre Théâtre, wędrowną trupę, która wystawiała zapomniane farsy średniowieczne oraz włoskie commedia dell’arte. Gdy zespół zbankrutował, Molière został uwięziony za długi. Po wyjściu na wolność kontynuował życie wędrownego aktora do 1658 r., kiedy jego trupa wróciła do Paryża. W 1659 roku wystawił tam swoją komedię Pocieszne wykwintnisie, która odniosła sukces, wzbudzając przychylność króla Ludwika XIV.

Molière wierzył w skuteczność nauczania ze sceny. Komedie jego odznaczają się różnorodnością i walorami artystycznymi. Uprawiał tzw. wielką komedię, widowiska farsowe, komedię heroiczną i komediobalet. Połączył w nich tradycję rodzimej farsy ludowej z elementami włoskiej commedia dell’arte i klasycznej sztuki komicznej (Arystofanes i Plaut). Prezentując galerię wiecznych typów ludzkich, dawał zarazem satyryczny obraz francuskiej obyczajowości XVII w. – ośmieszał salonową przesadę (Pocieszne wykwintnisie), niezrozumienie życia rodzinnego (Szkoła mężów, wyst. 1661, Szkoła żon, wyst. 1662), hipokryzję i zakłamanie dewotów (Świętoszek, wyst. 1664), wielkopańską pozę arystokratów (Don Juan, wyst. 1665), okrutną pogardę światowców wobec uczciwych i prostolinijnych (Mizantrop, wyst. 1666), manię gromadzenia bezużytecznych bogactw (Skąpiec, wyst. 1668). Molière przepoił swą twórczość humanizmem – mimo goryczy i pesymizmu wierzył w rozum ludzki i zdolność przezwyciężania zła oraz opowiadał się za wolnym i godziwym wyborem własnej drogi.

Poślubił córkę Magdaleny Bejart – Armandę. Zmarł na scenie podczas wystawiania sztuki Chory z urojenia. W trakcie czwartego aktu komedii, gdy odgrywał scenę fingowanej śmierci Argana (tytułowego chorego), Molière zaczął krztusić się krwią, ponieważ chorował na gruźlicę. Wkrótce potem zmarł. Odmówiono mu pochówku na cmentarzu, jednak po wstawiennictwie arcybiskupa Paryża został pochowany na cmentarzu katolickim poza Paryżem, później jego zwłoki zostały sprowadzone do Paryża i pochowane na cmentarzu Père-Lachaise.

Twórczość

• Zazdrość Kocmołucha
• Latający lekarz
• Wartogłów (1653)
• Zwady miłosne (1656)
• Pocieszne wykwintnisie (1659)
• Sganarel (1659)
• Rogacz z urojenia (1660)
• Natręty (1661)
• Szkoła mężów (L’École des maris) (1661)
• Szkoła żon (L’école des femmes) (1662)
• Improwizacja w Wersalu (1663)
• Świętoszek (Tartuffe, ou l’Imposteur) (1664)
• Don Juan (1665)
• Lekarz mimo woli (1666)
• Mizantrop (1666)
• Grzegorz Dyndała (1668)
• Skąpiec (1668)
• Pan de Pourceaugnac (1669)
• Mieszczanin szlachcicem (1670)
• Szelmostwa Skapena (1671)
• Uczone białogłowy (1672)
• Chory z urojenia (1673)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Utwory Moliera w serwisie Wolne Lektury
• Dzieła Molière'a w bibliotece Polona