Monaster Świętego Ducha w Tupiczewszczyźnie

Monaster Świętego Ducha
Ilustracja
sobór Zaśnięcia Matki Bożej w kompleksie klasztornym
Państwo Białoruś
MiejscowośćMścisław–Tupiczewszczyzna
KościółRosyjski Kościół Prawosławny
Eparchiamohylewska i mścisławska
Klauzuranie
Typ monasterumęski
Obiekty sakralne
CerkiewŚwiętego Ducha
Cerkiewśw. Mikołaja
FundatorFilon, Samuel i Marcin Maskiewiczowie
Data budowy1641 i 1771
Data zamknięcia1918
Data zburzenialata 30. XX wieku, II wojna światowa
Położenie na mapie obwodu mohylewskiego
Mapa konturowa obwodu mohylewskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Monaster Świętego Ducha”
Położenie na mapie Białorusi
54°01′16″N 31°44′40″E/54,021111 31,744444

Monaster Świętego Ducha – prawosławny klasztor w majątku Tupiczewszczyzna nad Werchwą (ob. w granicach administracyjnych Mścisławia), istniejący od 1641 do 1918.

Monaster został ufundowany w czerwcu[1] lub 24 lipca 1641 przez braci Filona, Samuela i Marcina Maskiewiczów, synów Konstantego Maskiewicza, właściciela majątku Tupiczewszczyzna. Spełnili oni tym samym życzenie swojego ojca[2]. Celem fundacji było upamiętnienie objawienia Tupiczewskiej Ikony Matki Bożej. Konstanty Maskiewicz był jego świadkiem i ufundował na cześć tego wydarzenia drewnianą cerkiew Świętego Ducha, przy której utrzymywał czternastu duchownych prawosławnych[1]. Zgodnie z poleceniem ojca bracia Maskiewiczowie w akcie fundacyjnym zastrzegli, że nowy monaster ma pozostawać w jurysdykcji patriarchów Konstantynopola, a także podlegać administracyjnie Monasterowi Kuteińskiemu[2]. Innym dobroczyńcą monasteru był Bohdan Stetkiewicz, który w październiku 1641 przekazał mnichom plac i dom w Mścisławiu, a następnie wzniósł na przekazanej parceli cerkiew filialną klasztoru oraz szkołę[2].

1 października 1645 metropolita kijowski Piotr Mohyła oraz biskup mścisławski i mohylewski Sylwester Kossów wyświęcili nową cerkiew Świętego Ducha w kompleksie monasterskim[2]. W monasterze znajdował się bogaty księgozbiór[3]. Głównym przedmiotem kultu w klasztorze była Tupiczewska Ikona Matki Bożej, czczona w szczególności na ziemi mohylewskiej i smoleńskiej. Był to jeden z najbardziej szanowanych wizerunków maryjnych wśród prawosławnych w I Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w.[2].

Klasztor był kilkakrotnie napadany przez szlachtę wyznania katolickiego (obydwu obrządków), a mnisi nakłaniani do przyjęcia unii brzeskiej. Nigdy jednak do tego nie doszło i monaster pozostawał jednym z najważniejszych ośrodków prawosławia na ziemi mohylewskiej i mścisławskiej[4]. W latach 1706 i 1708 car Piotr I pisał do władz polskich, żądając zaprzestania czynienia krzywd mnichom monasteru, zaś w 1708 osobiście gościł w klasztorze i przekazał mu ofiarę pieniężną i dary w postaci szat liturgicznych oraz ksiąg. Mnisi poprosili wówczas cara o protegowanie ich wspólnoty przed polskim królem[4]. W 1718 monaster zamieszkiwało 14 mnichów[3]. Dziewięć lat później Świątobliwy Synod Rządzący Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego udzielił przełożonemu monasteru Świętego Ducha zezwolenia na przyjazd do Rosji i przeprowadzenie zbiórki darów na jego rzecz[4]. W 1771 na terenie monasteru wzniesiono cerkiew św. Mikołaja oraz kaplicę Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni[4].

Klasztor funkcjonował nadal po rozbiorach Polski. Po 1873 jego sytuacja materialna uległa znaczącemu pogorszeniu. Ostatecznie w 1877 ostatni mnisi zostali przeniesieni do monasteru Narodzenia Matki Bożej urządzonego w zarekwirowanym zakonowi karmelitów klasztoru w Białyniczach[3]. Po dziewięciu latach w budynkach monasterskich w Tupiczewszczyźnie został otwarty klasztor żeński. W 1895 na jego terenie zbudowany został sobór Zaśnięcia Matki Bożej, w którym wystawiona dla kultu była Tupiczewska Ikona Matki Bożej. Mniszki zajmowały się prowadzeniem szpitala i ambulatorium, przy klasztorze działała także szkoła parafialna[3].

Monaster funkcjonował do 1918, gdy został zlikwidowany. Zabudowania klasztorne zostały zniszczone w latach 30. XX wieku, pozostałe obiekty spłonęły w czasie II wojny światowej[3].

W latach 1774–1784 przełożonym klasztoru był późniejszy biskup perejasławski Wiktor (Sadkowski)[5].

Przypisy

  1. ↑ a b P. Chomik, Magnateria i szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec kultu ikon Matki Bożej w wiekach XVI–XVIII. [dostęp 2013-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-02)].
  2. ↑ a b c d e Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 269–270. ISBN 978-83-7431-150-2.
  3. ↑ a b c d e Тупичевский монастырь во имя Святога Духа
  4. ↑ a b c d Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 271–272. ISBN 978-83-7431-150-2.
  5. ↑ Виктор (Садковский). [dostęp 2007-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-29)].

Media użyte na tej stronie

Legenda klasztor.svg
Symbol klasztoru do legendy mapy
Mogilev oblast location map.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Позиционная карта Могилёвской области

Цилиндрическая равноугольная проекция с координатами краёв:

  • С: 54.52° с.ш.
  • Ю: 52.62° с.ш.
  • З: 27.98° в.д.
  • В: 32.86° в.д.